Haklar kâğıt üzerinde kalmasın

İki hafta önce dünyanın en önemli uluslararası zirvelerinden birinde şaşırtıcı bir durum yaşandı. 31 Ekim-12 Kasım tarihleri arasında İskoçya’nın Glasgow kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler (BM) 26. İklim Değişikliği Konferansı’nın ilk gününe bir erişilebilirlik krizi damga vurdu.

İsrail Enerji Bakanı Karine Elharrar toplantının yapıldığı alana tekerlekli sandalyesi ile erişemediği için ilk günkü oturumlara katılamadı. Diplomatik bir kriz yaratmanın eşiğine gelen bu durum Çevre Bakanı George Eustice, Dışişleri Bakanı James Cleverly ve Başbakan Boris Johnson’ın özür dilemeleri ve gerekli düzenlemelerin yapılmasıyla giderildi neyse ki. Elharrar başına gelenin bir sonraki BM konferansının erişilebilir olmasının garanti altına alınması açısından iyi bir deneyim olduğunu vurguladı.

Yaşlı ve engelli hakları konusunda uzman olan Karine Elharrar kas hastası. Kendisi yıllarca Bar-Ilan Üniversitesi’nde engelli hakları kliniğini yönetmiş. Ülkesinin Adalet Bakanlığı bünyesinde çalışmalar sürdüren Engelli Hakları Komisyonu’nda görev alıyor. 44 yaşında başarılı bir avukat ve siyasetçi olan Elharrar’ın kariyerine bakıldığında tekerlekli sandalye kullanıyor olmasının ne mesleğinde ilerlemesine ne de engelli haklarına yönelik çalışmalar yapmasına engel olmadığı kolaylıkla görülebiliyor.

Karine Elharrar, Enerji Bakanlığı görevini 13 Haziran’da üstlenmişti. Ertesi gün, yani 14 Haziran’da, 14. Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmeye Taraf Olan Devletler Konferansı’nın başladığından haberi var mıydı bilmiyorum. Bu sözleşme Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 2006 yılında kabul edilerek 2008’de yürürlüğe girdi. Sözleşmenin 40. Maddesi uyarınca taraf devletler her sene toplanarak sözleşmenin uygulamalarını değerlendiriyorlar.

Bu sene 14. kez toplanan konferansın odağında Covid-19 salgını kapsamında engelli bireylerin gereksinimleri, hakları ve salgının sosyo-ekonomik etkileri vardı. Silahlı çatışma ve insani acil durumlarda engellilerin haklarının korunması, bağımsız yaşam ve topluma dahil edilme, eğitim hakkı ve COVID-19 boyunca kapsayıcı eğitim ve erişilebilirlik karşısındaki zorluklar olmak üzere üç tane de alt tema üzerinde duruldu. 2020 yılında Birleşmiş Milletler 75. Dönem Genel Kurul Başkanlığı yapan Volkan Bozkır, yaptığı konuşmada sözleşmeye taraf olan devletlerin gelecekte karşılaşabilecek acil durumlara hazırlıklı olabilmek için bir yandan COVID-19 salgını ile mücadelede karşılaştıkları zorlukların ve eksikliklerin üzerine gitmeleri bir yandan da başarı öykülerinden ders almaları gerektiğini vurguladı. Bozkır, herkes için sürdürülebilir ve eşitlikçi bir gelecek yaratabilmek için uluslararası camianın yapısal dönüşüm fırsatını değerlendirmesi ve bu doğrultuda engelliler de dahil olmak üzere kapsayıcılık ve güçlendirme odaklı bir yön çizilmesi gereğinin altını çizdi.

14. Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmeye Taraf Olan Devletler Konferansı süresince, üç gün boyunca, dünyanın dört bir yanında engelli haklarının mevcut durumu masaya yatırıldı. Sorunlar dile getirildi, çözümler önerildi. Konferansın öncesinde ve sonrasında sayfalarca rapor sunuldu. Ancak aradan beş ay bile geçmeden engelli bir bakan, Birleşmiş Milletler önderliğinde düzenlenen, dünyanın geleceğini yakından ilgilendiren çok üst düzey bir zirvede katılması gereken toplantıya mekân erişilebilir olmadığı için katılamadı.

Kıssadan hisse: Sözleşmeler, yasalar, yönetmelikler... hepsi çok güzel. Ama uygulamaya geçmedikten, kağıt üzerinde kaldıktan sonra engelleri kaldırmak da mümkün olmuyor. İş dönüyor dolaşıyor, insanda bitiyor.    

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…