Görme engelliler için dokunsal eğitim materyalleri

Geçtiğimiz Cuma Dördüncü Beyaz Baston ve Erişilebilirlik Festivali etkinliklerini izlemek üzere Boğaziçi Üniversitesi’ndeydim. Hava çok güzeldi… Güneş o sabah görme engelliler için sanki başka türlü parlıyordu…

Festivalde kurulan Erişilebilirlik Stantlarında birbirinden önemli uygulamalar sergileniyordu. Bu uygulamalardan biri de “Dokunsal Harita” Projesi idi. Bu projenin yaratıcısı olan Soma Rıfat Dağdelen Lisesi Coğrafya Öğretmeni Sözer Vurgun’dan konu ile ilgili bilgi aldım. Doğrusunu isterseniz, mesleğine âşık, heyecanlı ve enerji dolu bu genç adamın çalışmaları beni çok etkiledi.

Sözer Vurgun, “Dokunsal Harita” projesini görme engelli bir öğrencisi için -ve onunla birlikte- geliştirdiğini söylüyor. Eğitimin giderek önem kazandığı günümüzde, dezavantajlı gruplar arasında yer alan görme engelli bireylerin bilgi edinmelerini kolaylaştıracak ürünlerin tasarlanması ve yaygınlaştırılmasının bir lüks olarak görülmemesi gerektiğini vurguluyor. “Herkes için fırsat eşitliği, bağımsızlık ve özgürlük ilkesinin, coğrafya eğitiminde ve coğrafi ürün tasarımında da dikkate alınması gerektiği inancıyla dünya genelinde kullanılabilir yeni bir eğitim materyali geliştirdik.” diyor.

Gönüllü olarak görme engellilerin eğitimi için çalışan Sözer Vurgun ve ekibi engellilerin gönüllerine dokunmak, onların gönül gözü olmak istiyor. Vurgun’un öncülüğünde; Okul Öncesi Öğretmeni Canan Özdemir, Sınıf Öğretmeni Seda Keskin Vurgun, Özel Eğitim Öğretmenliği Öğrencisi Betül Kat, gönüllü öğrenciler ve diğer gönüllü bireylerden oluşan bir ekip bütün masrafları kendileri karşılayarak hazırlıyorlar bu dokunsal eğitim materyallerini. Söz konusu eğitim materyallerinde her unsur farklı bir doku ile ifade ediliyor. Örneğin; Türkiye’nin coğrafi bölgelerini gösteren haritada her bir bölge ayrı dokudaki bir kumaşla, farklı renklerde ve kabartma olarak gösteriliyor.

Görme engelliler için farklı dokularla coğrafya eğitimi fikrini ortaya çıkaran ve daha sonra bu fikri tasarlayıp geliştiren Coğrafya Öğretmeni Vurgun; görme engelli bireyler açısından dokunma duyusunun dünyayı algılamak için önemli bir veri kaynağı olduğunu söylüyor. Dokunma duyusunun kullanımının tüm insanlarda beynin görme merkezi olan oksipital lobu aktifleştirdiğinin kanıtlandığını ifade ediyor. Ayrıca araştırmalar ve örneklerin, gerekli alt yapı ve eğitim sağlandığında, görme engelli bireylerin dokunsal yetilerini kullanarak en karmaşık görsel performansları (matematik, geometri ve harita okuma gibi) bile rahatlıkla yerine getirebileceğini öngördüğünü dile getiriyor.

Vurgun’un hazırladığı görme engelliler için eğitim materyalleri dünyada yapılan çalışmalar arasında bir farklılık oluşturmuş bulunuyor. Dokunsal eğitim materyallerinin farklı alanlara uygulanması sonucunda; görme engelliler için 16 değişik dokunsal zekâ oyunu, görme engelli çocuklar için dokunsal hikâye kitapları, dil öğrenme kartları, tarih-coğrafya ve biyoloji atlasları hazırlanmış durumda.

Sözer Vurgun, yapılan çalışmayı dikkate değer bulan Görme Engellilere Yönelik Uluslararası Eğitim Konseyi (ICEVI) tarafından söz konusu projenin sunumunu yapmak üzere Brüksel’e, Avrupa Eğitim Konferansı’na davet edilmiş. Proje ayrıca Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Komitesi Başkanı Jun Ishikawa’nın da dikkatini çekmiş. Kendisi de görme engelli olan, Shizuoka Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Fakültesi Profesörü ve Tokyo Üniversitesi İleri Fen ve Teknoloji Araştırmaları Merkezi Proje Profesörü olarak görev yapmakta bulunan Ishikawa, haritaları incelemek ve bu yöntemi kendi ülkesinde de değerlendirmek istediğini belirtmiş. Bu istek üzerine gönüllü ekip tarafından hazırlanan Japonya’ya ait 10 farklı harita kendisine gönderilmiş. Son olarak da Boğaziçi Üniversitesi Görme Engelliler Eğitim ve Teknoloji Merkezi için, yine aynı ekip tarafından, gönüllü olarak 50 Türkiye haritası ve 30 dünya haritası hazırlanmış.

Söz konusu materyaller henüz ticari boyuta geçmiş değil. Ancak inanıyorum ki, kısa zaman içinde, sorumluluk sahibi bir firma bu projeyi ticari olarak hayata geçirmek isteyecektir… 

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…