“Dünya Aşı Haftası”

Aşılama insanlık tarihinin en önemli buluşlarının başında geliyor. Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi, 2005 yılında, aşılamanın desteklenmesini savunmak için “Dünya Aşı Haftası” yapılmasına karar vermiş ve söz konusu haftanın 24-30 Nisan tarihleri arasında düzenlenmesine karar vermiş bulunuyor. Dünya Aşı Haftası’nda bağışıklamanın önemine vurgu yapılarak farkındalığın ve aşı kapsayıcılık oranlarının artırılması hedefleniyor.

İnsan ve hayvanlarda hastalık yapma yeteneğinde olan virüs, bakteri vb. mikropların hastalık yapma karakterlerinden arındırılarak ya da bazı mikropların salgıladığı toksinlerin etkileri ortadan kaldırılarak geliştirilen biyolojik maddeler aşı olarak adlandırılıyor. 

Aşılar, vücutta savunma mekanizmasını uyararak, hastalık etkenini tanıyan ve bu etkenle karşılaşıldığında onu yakalayıp yok eden koruyucu maddelerin (antikorlar) oluşmasını sağlıyor. Bu şekilde aşılanan kişiler aşılandıkları hastalıklara karşı bağışıklık, yani “direnç” kazanıyorlar. Oluşan direnç genellikle, ömür boyu vücutta kalıyor ve hastalık etkeni ile karşılaşınca onu etkisiz kılmak için savaşıyor.

Ülkemizde uygulanmakta olan çocukluk dönemi aşı takvimi için T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nce yayınlanan “Genişletilmiş Bağışıklama Programı Daimî Genelgesi” baz alınıyor. Programla amaçlanan, doğan her bebeğin aşı takvimine uygun olarak takvim ile kapsanmış hastalıklara karşı bağışık kılınması. 

Bu çok önemli temel sağlık hizmeti bir yandan da ekonomik ve sosyal kazanımlar sağlıyor. Bağışıklama hizmetleri, Dünya Sağlık Örgütü tarafından aşı ile önlenebilir hastalıkların ve buna bağlı ölümlerin önlenmesi açısından en önemli ve en maliyet etkili toplum sağlığı müdahaleleri arasında kabul ediliyor. 

Geçtiğimiz günlerde Gazi Üniversitesi Profesörlerinden Dr. Esin Şenol ile Zoom yöntemini kullanarak aşı konusunda kısa bir söyleşi yaptık. Kendisinden aldığım bilgileri sizlerle de paylaşmak istiyorum: 

-Dünya Sağlık Örgütü, 2000 yılında; suyun klorlanması, yiyecek güvenliği, tütünün zararlarının ortaya konulması gibi koruyucu sağlık hizmetleri arasında halk sağlığına etki eden en önemli halk sağlığı başarısı olarak aşılamayı ilan etmiş. Çünkü insanları erken yaşta ve öldürebilen difteri, boğmaca, kızamık, grip, tetanos, kuduz gibi enfeksiyonların sıklığı ve ölüm oranları yaygın aşılama ile azaltılabilmiş.

-Çok sayıda sakatlık ve ölüme neden olan çiçek hastalığı aşı ile tümüyle ortadan kaldırılmış.

-19. yüzyılda 30 yıl kadar artan insan ortalama ömrünün en az 25 yılının aşılama ile ilişkili olduğu bildirilmiş.

-20. Yüzyılda; yeni geliştirilen Meningokok (menenjit), Rota, HPV, Zona aşıları da eklenerek, tam on yedi hastalık için aşılama yapılmış. 

Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan aşılama ile her yıl 42 bin ölüm ve 20 milyon hastalık önleniyor. Ülkemizde ise 13 hastalık için yaygın çocukluk çağı aşılamaları yürütülüyor. Bu aşılamalarda kesinti olsa, 14 bin kişinin öleceği düşünülüyor. 

Aşı ile önlenebilir hastalıkların yol açtığı ölümler trafik kazalarının neden olduğu ölümlerden fazla. TÜİK verilerine göre 2018 yılında trafik kazalarında ölenlerin sayısı 6 bin 675. Her yıl aşı ile önlenebilir hastalıklar nedeniyle hayatını kaybeden kişilerin sayısı ise yaklaşık 15 bin. Oysaki aşılama, aşılanan kişiyi ortalama altmış beş yıl kadar koruyabiliyor. Aşılama oranları düştüğünde, diğer tüm sağlık hizmetleri uygulansa bile salgınlar çıkabiliyor. 

Kızamık hastalığının dünyadaki durumunu örnek alacak olursak:

-2000-2017 arasında uygulanan kızamık aşısının 23 milyon ölümü engellediği,

-Aşılamadaki azalma sonucu 2017’den beri yaşanan ölüm olaylarında %167 artış olduğu

-2018 yılında 19 milyon çocuğun kızamık için aşılanmadığı ve o yıl dünyada 14 bin kişinin kızamıktan öldüğü,

-Kızamık hastalığının, %99 başarı ile elimine edilmişken, salgınlar ve ölümlerle yeniden karşımıza çıktığı,

-2018 yılında Avrupa’da 83.540 kızamık vakası yaşandığı,

-Türkiye’de 2019’un ilk sekiz ayında 2391 kızamık vakasına rastlandığı ve bu rakamın bir önceki yıla göre üç kat artış anlamına geldiği görülüyor.

Aşılama, yalnızca aşılanan kişiyi değil tüm toplumu koruyan bir yöntem. “Sürü Bağışıklığı” olarak da tanımlanan bu yöntem, aşılanmayan kişilerin aşılanan kişiler sayesinde hastalıktan korunmalarını sağlıyor. Çünkü toplumdaki aşılı kişi sayısı yüksek olduğu zaman, hastalıklar salgın yaratmıyor. 

İçinde bulunduğumuz günlerde tüm dünya yeni bir salgınla mücadele ediyor. Corona Virüsü’ nün neden olduğu salgın dünya yüzündeki tüm ülkeleri etkilemeye devam ediyor. Ancak bir yandan da dünya genelinde hızla yayılan yeni tip Corona Virüsü’ ne karşı aşı ve ilaç çalışmaları sürdürülüyor. Ülkemizde de Korona Virüsü aşısı ve ilacı için laboratuvar çalışmaları yapılmakta. Konu ile ilgili olarak hem dünya genelinde hem de ülkemizde alınan sonuçlar umut verici.

Umarız Corona Virüsü aşısı ile ilgili çalışmalar bir an önce sonuçlanır ve aşı insanlar üzerinde uygulanabilir duruma gelebilir.

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz günler dileği ile…