Denize erişebilmek ve erişilebilir plajlar

Yazın ortalarına geldik bile. Deniz mevsimi fiziksel engelliler için özellikle önem taşıyor, zira suda yapılan egzersizler engelliler için çok faydalı. Deniz suyunun kaldırma kuvveti tatlı sudan daha fazla olduğu için denizde hareket kabiliyetimiz artıyor ve egzersizlerin bir kısmına aktif olarak katılmamız da mümkün hale geliyor.

Ben de bu yüzden Türkiye sınırları içinde denize engelsiz erişilebilecek yerler hakkında ufak bir araştırma yaptım. Aslında, ülkemizdeki imar yönetmelikleri yeşil alanlar, spor ve oyun alanları, sosyal ve kültürel tesis alanları, ibadet yerleri gibi sosyal ve kültürel altyapı alanlarında yapılacak tüm yapı, tesis ve açık alan düzenlemelerinin, engellilerin de ulaşmasını ve kullanmasını sağlayacak şekilde Türk Standardları Enstitüsü standartlarına uygun olarak yapılmasını zorunlu kılıyor. Plajların da bu alanlardan olduğu yadsınamaz. Ancak, son birkaç senede sayıları biraz artmış olmakla birlikte, erişilebilir plajlar açısından hâlâ pek yol kat etmiş sayılmayız. Tesislerin erişebilirliği ne yazık ki halen sadece binaların rampaları ve tuvaletler açısından ölçülüyor. Ölçüyor olması bile umut verici bir gelişme elbette, ama gönül istiyor ki plaja kadar gitmişken denize de girebilsin insan.

Bu konuda en derli toplu bilgiyi TÜRÇEV (Türkiye Çevre Eğitim Vakfı) tarafından yürütülen Mavi Bayrak Programı çerçevesinde bulabildim. 1985 yılında Fransa'da başlayan Mavi Bayrak Programı, 1987 yılının Avrupa Birliği kapsamında Çevre Yılı ilan edilmesiyle, Avrupa Birliği’nde güvenli yüzme alanlarının teşvik edilmesi amacıyla uluslararası boyuta taşındı. Uluslararası Çevre Eğitim Vakfı  tarafından yürütülen bu programa, 1992 yılından itibaren AB ülkelerinin dışındaki ülkelerden de üye kabul edilmeye başlandı. Türkiye 1993 yılından bu yana programa üye. Mavi Bayrak sahibi olmak için başvuran plajın deniz suyu, çevre, acil durum planları gibi alanlardaki kriterlerin yanı sıra erişilebilirlik ile ilgili kriterleri de yerine getirmesi gerekmekte.

Mavi Bayrak kriterleri gereği bir beldede en az bir Mavi Bayraklı plajda engelliler için tuvalet ve erişim rampası gibi imkânlar bulunmalı. Ülkemizde bu şartlara uyan 481 plaj bulunuyor.

TÜRÇEV zorunlu kriterlerin yanı sıra engelli bireylerin denize girebilmesi için  kumda ve denizde kullanılabilen engelli şezlongu, denizin içine kadar iniş rampası, iskeleden engelli iniş asansörü gibi düzenlemeler tavsiye ediyor. Tavsiyeler arasında plajda engelliler için şezlong ve şemsiye ayrılması, engelli araçları için otopark ve bu olanakları gösteren yönlendirme işaretleri de var. 2016 verilerine bakınca, Mavi Bayraklı plajlardan 85 tanesinde denize giriş için bu tavsiyelere uyulduğunu görüyoruz. Bu 85 plajın içinde 21 tanesi belediyelere ait kamuya açık halk plajı. Muğla'nın Ula ilçesine bağlı Sakin Kent Akyaka Mahallesi'nde 2016 yılında  hizmete açılan Mavi Bayraklı Akyaka Plajı bunlara güzel bir örnek.

Mavi Bayraklı plajı olan oteller ve tatil köyleri içinde 64 tesis denize engelsiz erişim sağlıyor. Erişim bu tesislerde de ağırlıklı olarak denizin içine kadar giren rampalar ve yüzer şezlonglar ile sağlanmakta. Üç  tesiste ise iskeleden denize asansör tertibatı mevcut. Öte yandan, dikkatimi çeken bir nokta oldu. Söz konusu tesisler denize ve/ya havuza engelsiz erişim imkânı sunmalarına rağmen, birçoğu bu imkânları internet sitelerine yansıtmamış durumdalar. Örneğin, Belek’te engelliler için tasarlanmış altı odası olan lüks bir tesisin internet sitesinde odalar hakkında detaylı bilgiye ulaşmak mümkün. Fakat plaj erişilebilir bir konumda olmasına, üstelik plaj iskelesinde ve havuzda tekerlekli sandalye kullanıcıları için asansör bulunmasına rağmen internet sitesinde bu olanaklara yer verilmemiş. Antalya’da bulunan bir diğer lüks tesis için de aynı durum geçerli. Ancak bu tesisin internet sitesindeki görüntüler arasında havuz asansörünü görmek mümkün.

Sayısı pek de fazla olmayan bu örnek tesislere, bizlere denize girme olanağı sundukları için öncelikle içtenlikle teşekkür ediyorum. Bu güzel uygulamalar hakkında internet sitelerinde de, meselâ “erişebilirlik” başlığı altında bir sekmede, küçük bir yer ayırarak bilgi vermeyi düşünmelerini rica ediyorum. Böylece hem daha fazla kişinin bu olanaklardan haberdar olmasını sağlayacaklarına, hem de başka tesislerin benzer uygulamaları hayata geçirmesini teşvik etmiş olacaklarına inanıyorum.

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…

Not: Ekteki tabloları 2016 Mavi Bayraklı Plajlar listesinden aldığım verilere dayanarak kendim hazırladım. Hatam varsa affınıza sığınırım.

DENİZE ERİŞİLEBİLİR HALK PLAJLARI

DENİZE ERİŞİLEBİLİR TESİSLER