“Bugün Dünya Beyaz Baston Günü”

Baston yüzyıllar boyunca görme engelliler tarafından kullanılmış olan bir araç. Ancak, bizim bugün bildiğimiz baston, kaza sonucu gözlerini kaybetmiş olan James Biggs adlı İngiliz fotoğrafçı tarafından 1921 yılında geliştirilmiş bulunuyor. Kendisini motorlu taşıtlardan korumak isteyen James Biggs, sürücülerin görebilmesi için bastonunu beyaza boyamaya karar veriyor. Ancak beyaz baston 1931 yılına kadar topluma mâl olan yaygın bir uygulama haline gelemiyor.

Lions Kulüp’ün bazı üyeleri 1930 yılında siyah bastonun sürücüler tarafından görünemediği için beyaza boyanmasına karar veriyorlar. Şubat 1931’de Fransa’da Guilly D’herbemont adlı bir kişi görme engellilerin de katıldığı Ulusal Baston Hareketi adlı bir kampanya başlatıyor. Aynı kampanya Rotary Kulüp tarafından İngiltere’de de başlatılıyor. Yine 1931’de, Uluslararası Lions Kulübü ABD’de görme engelliler arasında beyaz baston kullanımını yaygınlaştırmak amacıyla ulusal bir programı devreye sokuyor. Aynı yıl, ABD’de görme engellilerin bastonla güven içinde seyahat hakkını öngören ilk yasal düzenleme yapılıyor.

1. Dünya Savaşı sonunda, Amerikalı görme engelli gazilerin ülkelerine dönmelerinin ardından bastonun önemi daha da artıyor. Bu süreçte Dr. Richard Hoover bağımsız hareket ve mobilite eğitimine uygun bir baston modeli geliştiriyor. Amerikan Ulusal Körler Federasyonu’nun 6 Temmuz 1963 tarihli Genel Kurulunda, bütün eyalet yönetimlerinde 15 Ekim’in “Beyaz Baston Güvenlik Günü” olarak kabul edilmesi için çağrıda bulunulması kararlaştırılıyor.

6 Ekim 1964 yılında da ABD Kongresi ve Senatosu’nun 753 sayılı ortak kararıyla Devlet Başkanı’na her yılın 15 Ekim gününü Beyaz Baston Güvenlik Günü olarak ilân etmesi konusunda yetki veriliyor.

İşte o günden beri, 15 Ekim dünyada Beyaz Baston Günü olarak anılıyor. Her yıl bu tarihte, bütün dünyada görme engellilerin karşılaştıkları zorlukları anımsatmak ve beyaz bastonun bir görme engelli için ne denli önemli olduğunu anlatmak için çeşitli etkinlikler düzenleniyor. Örneğin, Boğaziçi Üniversitesi’ nde beş yıldan beri engelleri kaldırmak adına “Beyaz Baston Festivali” yapılıyor.

Beyaz baston bir görme engelli için bağımsızlık ve güvenlik sembolü, her koşulda ona rehberlik eden bir arkadaş. Baston kullanmaya küçük yaşlarda başlamanın onu benimseme yönünden çok büyük bir önemi var.  Kendi başına gezme becerisi kazanan görme engellilerde motor beceriler daha çabuk gelişiyor, vücut organları daha sağlıklı oluyor, kendine güven duygusu oluşuyor ve bu kişiler sosyal etkinliklere daha fazla katılıyorlar.

Bastonun işlevi, kullanıcısının önündeki zemine dokunmasını ve yolu üstündeki iniş çıkışları ile fark etmesini sağlamak. Zeminin pürüzlü olup olmadığı ve hatta su birikintileri bile baston yardımıyla fark edilebiliyor. Bu niteliğiyle beyaz bastonu körlerin yere dokunan uzatılmış parmakları gibi düşünmek mümkün. Beyaz baston düzgün zeminde sola sağa kaydırılarak, pürüzlü zeminde ise yerden kaldırılıp sağa sola dokundurularak kullanılıyor. Beyaz baston kullanıcısının boyuna göre çeşitli uzunluklarda üretiliyor. Kısa bastonu taşımak daha kolay olmakla birlikte son yıllarda hâkim görüş yerden çeneye kadar gelen uzun bastonların daha fazla güvenlik sağladığı yönünde.

Engellerimizi aşmamızı kolaylaştıran bu gibi araçlar, aslında, bizim önde gelen yardımcılarımız. Bunu hiç unutmamalı ve unutturmamalıyız.

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…