Barış ödülünün esas sahibi karaoke makinesinin mucidi

Biraz lüzumsuz, biraz matrak araştırmalara verilen bu ödülden maksat, bilimin eğlenceli ve sıcak yüzünü sıradan insanlara göstermek. Bu yıl ödül alan araştırmalar arasında hula hoop çevirmenin dinamiğinden, ringa balıklarının yellenerek nasıl iletişim kurduğuna kadar bir dizi çalışma var. Barış ödülü ise karaoke makinesinin mucidi Daisuke İnoue’ye gidiyor. Çünkü İnoue, sabrın sınırlarını zorlayan icadıyla insanlara hoşgörüyü öğrettiği için dünya barışına önemli bir katkıda bulunmuş oluyor.

Daisuke İnoue’yi Japonya’da pek tanıyan, bilen yok. Ama Amerikan Time dergisine göre geçen yüzyılın en etkili 20 Asyalısından biri. Mao Zedung, Mahatma Gandi, Pol Pot ve Akira Kurosava’yla aynı listede yani.

Çünkü o karaokenin babası. Muhteşem şarkı söyleyebildiğini zannedenlerden başka herkese acı çektiren aletin mucidi. Time’ın listesine giren İnoue, dergi tarafından ‘Müthiş popülarite kazanan icadı sayesinde Asya gecelerini değiştiren adam’ olarak tanıtılıyor. Eğlence hayatına getirdiği bu yeni renk nedeniyle en etkin 20 Asyalıdan biri olarak gösteriliyor. Japon Asahi Shimbun gazetesine göre ise İnoue kendi ülkesinde kesinlikle tanınmıyor.

Gençlik yıllarında Kobe’deki kabare şovlarında sahne alan İnoue, bazı müşterilerin piyano eşliğinde şarkı söylemekte güçlük çektiğini farkedince, sözsüz müzik bantları hazırlıyor. Sonra hazır tonlardan oluşan makineyi geliştiriyor ve adını karaoke koyuyor. Japonca’da ‘kara’ boş, ‘oke’ ise orkestra anlamına geliyor.

1971 yılında bu makineleri barlara kiralamaya başlıyor. Ancak iş hayatında pek başarılı olamıyor. İcadının patentini alamadığı gibi, lazer karaoke benzeri ileri teknoloji ürünlerinin gerisinde kaldığı için piyasayı yeni icatlara kaptırıyor.

Bugün Kuzey Kutbu’ndaki İnuit köylerinden tropik adalara, Ekvator kuşağından İpek Yolu’ndaki çöl kasabalarına kadar yayılan karaoke aleminden payını alamıyor İnoue. Ve şimdi 64 yaşında, hayatını fare kovucu bir takım araç-gereç satarak kazanıyor.

Ancak geç de olsa hayatının eserine karşılık bir ödül alıyor. İnsanlara, birbirine tolerans göstermenin yeni bir yolunu öğrettiği için Nobel Barış Ödülü’nü kazanıyor. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nin verdiği sahici Nobel’i değil ama, IG-Nobel adı altında verilen ödülü kapıyor. Karaoke barda şarkı dinlemeye maruz bırakıldığı halde, cinayet işlemeyerek hoşgörüsünü kanıtlayan insanlar bu erdeme, İnoue sayesinde ulaşıyor.

COCA COLA’YA KİMYA VATİKAN’A EKONOMİ ÖDÜLÜ

Japon mucit, geçen hafta sahici Nobel’lerin açıklanmasından önce düzenlenen ödül töreni için Boston’a da gidiyor. Harvard Üniversitesi’ndeki törende, insanlığı uyum içinde yaşamaya çağıran bir şarkıyı, karaokede İngilizce söyleyip büyük alkış da alıyor.

Ödül alanların, törene katılması önemli bir ayrıntı. Olayda mizah dozu çok yüksek olduğu için, bazı araştırmacılar alaya alınırım korkusuyla ödülünü almaya gitmiyor. Ödül dediysek, gerçek Nobel’deki gibi milyon dolarlık değil, ucuz ve basit malzemeden yapılmış objeler. Örneğin bu yılki, üzerinde IG Nobel yazan bir mısır gevreği kutusu.

Bu yıl on ödül sahibinden sekizi törende boy gösteriyor. İngiltere’de musluk suyuna kanserojen madde katarak Dasiani markasıyla şişeleyip sattığı için kimya ödülünü alan Coca Cola törene temsilci göndermiyor. Avrupa ve Amerika’da papaz sıkıntısı çekildiği için, ölmüşlerin ruhuna düzenlenecek ayinleri Hindistan’daki papazlara havale edip, dış kaynak kullanımındaki başarısıyla ekonomi ödülü alan Vatikan da temsilci göndermiyor.

Geçmiş yıllarda da çok ağır siyasi taşlama niteliğindeki ödüller sahipsiz kalmıştı. Dünya protestolarla çalkalanırken nükleer deneme yapan Fransa’nın Cumhurbaşkanı Jacques Chirac barış ödülünü almaya gitmemişti. Büyük bir muhasebe skandalı sonucu batan Enron şirketi de ekonomi ödülünü almamıştı!

İşte yılın ödülleri

Hula hoop’un çok segmentli dinamiklerinin koordinasyonu başlıklı çalışmayla Ottawa Üniversitesi’nden Ramesh Balasubramaniam ve Michael T. Turvey, fizik ödülünü aldı. Balasubramaniam, beynin kasık ve baldırların dikey hareketini yönetmesiyle ilgili derin bir analizi içeren bu çalışmanın biraz salakça görünmekle birlikte, robot imalatı ve felçli hastaların rehabilitasyonunda kullanılabileceğini söylüyor.

Jillian Clarke adlı 17 yaşındaki Amerikalı üniversite öğrencisi ise yiyeceklerin yere düştükten sonra beş saniye içinde yenilmesi halinde bakteri tehlikesi bulunmadığını kanıtlayan araştırmasıyla halk sağlığı ödülünü aldı. Clarke’ın Illinois Üniversitesi’nin kafeteryası, asansörü ve tuvaletlerinde yaptığı bu araştırmanın diğer bir sonucu da, kadınların yere düşen yiyecekleri yemeye erkeklerden daha meyilli olması.

Deniz biyoloğu Ben Wilson da, ringa balıklarının gayet sessiz bir şekilde yellenerek birbirleriyle iletişim kurduğunu tespit eden ilk kişi olarak biyoloji ödülünü aldı.

‘Aramızdaki Goriller’ konulu deney ise Illinois Üniversitesi’nden bir grup Amerikalı profesöre psikoloji ödülünü kazandırdı. Görsel kavrayışla ilgili bu çalışmaya göre, insanlar küçük ayrıntılara odaklanmaları istendiğinde, yanlarından goril kostümüyle geçen birini rahatlıkla ıskalayabiliyor.

‘Country müziğin intiharlar üzerindeki etkisi’yle ilgili araştırma ise tıp ödülünü aldı, ancak büyük tartışma yarattı. James Gunlach ve Steven Stack adlı iki sosyolog, radyolarda en fazla country müziğin çalındığı Amerikan kentlerinde intihar oranlarının daha yüksek olduğunu tespit ettikleri çalışmayla hem country şarkıcılarının, hem de yanlış yöntem kullandıkları gerekçesiyle meslektaşlarının tepkisini çektiler.