1 kilo eski giysi dönüştüğünde dünya 6 ton su tasarruf ediyor!!!

Önümüzdeki hafta, ‘Dünya Geri Dönüşüm Haftası’.

H&M, süper anlamlı bir sosyal sorumluluğa imza atıyor. Çöpe atmayı düşündüğünüz, eskimiş, kaçmış çorapları, tişörtleri, yer bezlerini, perdeleri, tekstil atıklarını, kıyafetleri getiriyorsunuz... Çöp yerine onlara gidiyor, onlar da geri dönüştürüyor. Siz de doğayı korumuş oluyorsunuz! Hatırı sayılır bir ekolojik fayda sağlamış oluyorsunuz!

Biliyor musunuz ki, bir kilo kıyafetin geri dönüştürülmesi tam 6 ton su tasarrufu demek... Bitmedi... Ayrıca 3.6 kilo daha az karbon emisyonu demek!
H&M’in bu sosyal projedeki çözüm ortağı I:Collect. Elde edilen paranın bir kısmı, her ülkenin seçtiği sivil toplum örgütüne gidiyor, Türkiye’de Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’ni seçmişler.

Gerçi onlar, 2013’ten beri giysi geri dönüştürüyorlar. Ama bu sene bağırmak istiyorlar ki, geniş kitleler duysun. Dünya çapında bir kampanya yaptılar, Sri Lankalı şarkıcı M.I.A da kampanyalarının yüzü. Bir de şarkı besteledi, herkesi harekete davet ediyor.

Bize de sesleniyorlar: “Onlar çöp değil... Kaçmış çoraplarınızı, eskimiş tişörtlerinizi bize getirin!”

Poşet başına da, teşekkür niyetine 10 lira hediye çeki veriyorlar. Kimse talep etmiyor ama onların böyle bir hizmeti var. İtiraf ediyorum ki, bu haber sayesinde benim de farkındalığım arttı. ‘Neler yaparak doğaya faydalı olabiliriz listesi’ çıkardık, mutfağa astık...

Evdeki ihtiraslı çevreci Alya, en çok onun hoşuna gitti... Çünkü o zaten dişini fırçalarken asla musluğu açıp bırakmıyor, duşa cırt diye giriyor, suyu boşuna akıtmıyor, pilleri özel bir çöpe atıyor, eve girinceye kadar ormanda gördüğü plastikleri topluyor...

Yeni jenerasyon her şeyin daha çok farkında. Biz de öyle olalım...

Çünkü başka dünya yok! İzninizle götüreceğim şeyleri ayıklamaya gidiyorum...

HAMİŞ: Bu röportajı, H&M’in pazarlama müdürü Ketrin Gülük Akal ve pazarlama proje müdürü Beyza Pakiş ile yaptım.

Fotoğraf: Emre Yunusoğlu 

Dünya Geri Dönüşüm Haftası nedir?

- Bizim başlattığımız dünya çapında bir çevre hareketi. 18-24 Nisan arasında kutlanacak...

Amaç?

- Bu bir sosyal proje, amacımız farkındalık yaratmak, geri dönüşümün önemini vurgulamak. Birkaç yıldır bunu zaten yapıyorduk ama bu yıl daha geniş kitlelere ulaşmayı hedefledik. Bunun için de tüm dünyadan, insanların eskimiş, kullanılmayan ve çöpe atmayı düşündükleri tekstil ürünlerini topluyoruz. Mağazalarımızda gönüllü olarak bu girişimimizi aktaran temsilcilerimiz var. Milyonlarca kişi giriş yapıyor. Bu iş için tahsis ettiğimiz kutulara getirip poşetlerini bırakıyorlar. Kaçmış çoraplar, yırtılmış iç çamaşırları, yer bezi yaptıkları tişörtler, aklınıza ne gelirse... Biz, “Bunlar çöp değil!” diyoruz, geri dönüştürüyoruz...

Geri dönüşüme neden önem vermemiz gerekiyor?

- Sürdürülebilir bir moda geleceğimizin olmasını istiyorsak, yani 50 sene sonra da aynı hızla kıyafet alabilmeyi hedefliyorsak, dünyaya bunu üretecek şeyi bırakmamız lazım. Böyle tüketmeye devam edersek ve üzerine bir şey koymazsak yandık! Bundan bir zaman sonra suyumuz kalmayacak. Üretemeyeceğiz ve haliyle tüketemeyeceğiz. Şu an bizim yaşadıklarımızı, torunlarımız ve onların çocukları aynı özgürlükle yaşayabilsin diye elimizden ne geliyorsa yapmaya çalışıyoruz. O yüzden de, “Her fırsatta geri dönüşüm!” diyoruz!

Peki ne yapmalıyız?

Çünkü kaynaklarımız tükeniyor...

- Aynen öyle! Dünya ölüyor! Buna engel olmak gerekiyor. Tamam, biz moda sektörü olarak bir şeyler üretiyoruz ama üretirken de doğaya karşı sorumluluklarımızı yerine getirmemiz gerekiyor. Üretimdeki su miktarını azaltmak mesela, doğal materyaller kullanmak mesela, çevreye daha az zarar vererek tüm o lojistiği sağlamak mesela... İşte biz de bunlara dikkat çekmek istiyoruz. Çünkü her şeyi bugünkü gibi tüketmeye devam edersek çok yakında tüketebileceğimiz bir şey kalmayacak! Ama bu sadece tekstil için değil, her şey için geçerli. Biz hepimiz, her gün “Daha sürdürülebilir olmak için ne yapmalıyız”ı düşünüyoruz... Hedefimiz, her zaman döngüyü sağlamak.

Nasıl yani?

- Bu, şirkette ışıkları kapatmak da olabilir, sadece bir bardak kahve içecekseniz, ısıtıcıda bir bardaklık su kaynatmak da olabilir. Günlük hayatımızda yapabileceğimiz, farkında olmadığımız çok şey var.

Hadi sayalım... Neler onlar?

- Mesela damlayan musluklarımızı tamir ettirmek. Düşünebiliyor musunuz, bu tamir faaliyeti, günde 17 litreye kadar su tasarrufu sağlıyor. Biz, damlayan sudan bir şey olmayacağını düşünüyoruz ama oluyor. Hem doğal kaynaklar tükeniyor hem de cebimize zarar veriyor. O yüzden o muslukları bir an evvel tamir ettirelim.

Başka?

- Naylon poşet kullanmayalım! Doğaya çok zarar veriyor. Ama pazarcıların kullandığı naylon poşetten söz ediyorum ya da marketlerde maydanozu filan koyarız ya, o en ince olan... İşte onlar en kötüsü! Diğerlerine yüzde 100 geri dönüştürülmüş plastik poşet diyoruz, naylon demiyoruz. Ama sözünü ettiğim o ince naylonlar, çöp olarak yüzyıllarca kalıyor.

Başka?

- Kırışık giysilerinizi buharla ütüleyin. İş seyahatine çıkanlar, zaten bunu bilirler.

Yüzde 95’e kadar dönüşüm!

Dahası da var mı?

- Giysilerinizi tabiat ana kurutsun! Kurutma makinenizi ihtiyacınız olmadıkça kullanmayın. Pilleri, geri dönüştürmek için ayrı bir kutuya atın. Çünkü pil, doğada ayrışmıyor. Çoğumuz, kıyafetlerimizi neredeyse bir kere giydikten sonra yıkıyoruz. Öyle yapmamak elimizde. 60 dereceyle de yıkamamıza gerek yok, 30’la yıkamak yeter. “Bir de tabii giymediğiniz kıyafetleri bize getirin!” diyoruz, ilginç yanıtlar alıyoruz bazen...

Ne gibi?

- “Ben zaten ihtiyacı olan kişiye veriyorum!” diyor. Biz de diyoruz ki, “Harika da, iç çamaşırınızı, çorabınızı ya da tahta bezi yaptığınız tişörtünüzü?” “Aaa onu kimseye veremem, çöpe atıyorum!” diyor. Atmayın işte, bize getirin! Yüzde 95 e kadar geri dönüştürülebiliyor.

Siz bu giysi toplama girişiminden herhangi bir kazanç elde ediyor musunuz?

- Hayır! Elde edilen tüm kâr, sosyal gelişme projelerinin yanı sıra araştırma ve inovasyon için kullanılıyor. H&M’in bu projedeki çözüm ortağı I:Collect. I:Collect, her ülkenin topladığı geri dönüştürülecek giysiler için kilo başına hesaplarına para yatırıyor. O para da, ülkelerin belirlediği sivil toplum kuruluşlarına bağışlanıyor. Biz, 2013’ten beri Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’yle çalışıyoruz. Bu geri dönüşüm faaliyetinden elde edilen gelir onlara gidiyor.

Bu arada ne kadar su tasarrufu yapılıyor bu geri dönüşüm faaliyeti sayesinde...

- Bir kilo kıyafet toplanır ve geri dönüştürülürse 6 ton su tasarrufu sağlanıyor.

Vayyyy!

- Pamuk yetiştirmek tarlada çok su tükettiriyor. Geri dönüştürülüp tekrar pamuklu iplik ya da kumaş elde edildiği takdirde, o kadar ton su harcanmamış oluyor. 3 yılda, 28 bin ton ürün toplamışız. Bir kilo başına 6 ton sudan hesaplarsak, 168 bin ton su tasarruf edilmiş oldu.

Peki, önümüzdeki hafta hedefiniz ne?

- Bin ton giysi toplamak. Her şey şeffaf, web sitesi üzerinden ne kadar topladığımızı da açıklıyoruz. Zahmet edip bizim dükkânımıza kadar getirdikleri için, sembolik hediye çeki de veriyor, teşekkür ediyoruz. Bir kısmı almıyor bile...

Sistem başka nerelerde uygulanıyor?

- Neredeyse bütün Avrupa’da. Mahallelerde bile belediyeler tarafından sağlanıyor. Bunu Türkiye’de yaygınlaştırmak istiyoruz.

Doğaya hizmet etmek gurur verici!

Böyle bir projeye imza attığınız için gururlu musunuz?

Ketrin: Hem de çok! Benim hayatımı değiştirdi. Artık ısıtıcıya su koyarken bile kaynatılacak kadar koyuyorum. Dişlerimi fırçalarken suyu açmıyorum. Sadece ben değil, bütün ailemin farkındalığı gelişti. Biz iki hafta önce ormana gittik. Baktım, oğlum ve üç arkadaşı bütün çöpleri topladılar. “Ne yapıyorsunuz?” dedim, “Oynamak için temiz yere ihtiyacımız var!” dediler. Evde de, bu arada kimyasal şeyler kullanmaktan vazgeçtik, yerleri sirkeli sularla temizliyoruz, sonra o suyla çiçekleri suluyoruz.

Beyza: Kesinlikle bu farkındalık kanalı açıldıktan sonra insan normal hayatında da dikkat etmeye başlıyor. Mesela ofiste ışıkların açık bırakılmamasına özen gösteriyorum. Dişlerimi fırçalarken suları kapatıyorum. Evde bulaşık makinesini çalıştırmadan önce yeteri kadar dolu olup olmadığına bakıyorum. Duş alırken dikkat ediyorum, suyun boşa akmamasına, kapamaya özen gösteriyorum. Gardırobumda bir geri dönüşüm poşetim oluyor, biriktikten sonra mağazaya götürüyorum. Mesela çorabımız kaçınca da ofiste ürün toplama kutumuza atıyoruz, çöpe atmıyoruz. Çevremize de bu bilinci oturtuyoruz. 

YOSUNDAN GRAFİTİ

Dünya Geri Dönüşüm Haftası’na dikkat çekmek için, Kadıköy’de ve Karaköy’de yosunlar kullanılarak, tamamıyla organik bir malzemeden grafiti yapıldı. Yosunu, sütle ve benzeri maddelerle karıştırdığınızda bir tür doğal boya oluyor. Yosun grafiti şu anda duvarda, bu da bir ilk... 

AYNI ŞEYİ TEKRAR GİY!

Londra’da yaşayan Sri Lankalı sanatçı M.I.A Dünya Geri Dönüşüm kampanyasının yüzü. Sıradışı stili ile bilinçli bir tüketici ve tutkulu bir çevreci...

Bu sosyal projenin yüzüsünüz, ne hissediyorsunuz?

- Mutluyum ve gururluyum. Böyle dünya çapında bir marka, dünya çapında faydalı bir çağrı yapınca, hepimizin desteklemesi gerektiğini düşünüyorum...

Moda, sürdürülebilir olabilir mi?

- Olması gerekiyor. Bunun için benim önerim: “Aynı şeyi tekrar giy!” Annemin 87’de aldığı leopar desenli bluzu ve amcam Bala’nın 80’lerde Londra’da tasarladığı şeyleri hâlâ giyiyorum.

Kıyafetlerinizi geri dönüştürüyor musunuz?

- Elbette, yoksa benim bu projede yerim ne?