Arzu Birinci Çocuk Güvenlik Uzmanı

Kafama balyoz yemiş gibi oldum.

İçim ısınmış eve. Işık içinde bir ev. Türk filmlerinin Hulusi Kentmen evi. Sokak kapısının önünden mısırcılar geçiyor. Bahçesinde kediler yaşıyor. Ama sevgilim karşımda bir mantık abidesi: "Bu ev 1,5 yaşındaki bir çocuk için uygun değil" diyor, başka bir şey demiyor. "Havuz tehlikeli. Evden havuza ve bahçeye geçiş de öyle. Salon da fazla engebeli. Sonra şu birinci kattaki korkuluk demirlerinin araları fazla açık.

Alya koyduğun yerde duran bir çocuk değil ki. Unutsan iyi olur, bu ev bize gelmez..."

Elinden oyuncağı alınmış çocuk gibi eve hüzünle bakıyorum. Bahçedeki kediler de boyunları bükük bana bakıyor. Ama ben inatçı kadınım. Vazgeçmiyorum. Ve Allah sizi inandırsın, bir telefonla işi hallediyorum. Yarım günde ev, bir çocuk için son derece güvenli hale geliyor. Üstelik makul bir fiyata.

Kurtarıcımın adı Arzu Birinci.

O aslında bir içmimar.

Ama altı yıl önce bu meseleye kafayı

takıyor; çocuk güvenliği konusunda Amerika’da eğitim alıyor. Dönüyor ve Türkiye’de bunu uyguluyor...

Çocuk güvenlik uzmanı olmak nereden aklınıza geldi?

- Oğlum yaramaz bir çocuktu. Bir kere çok hareketliydi, tut tutabilirsen. 1,5 yaşındayken merdivenlerden aşağı yuvarlanmak üzereyken, onu son anda yakaladım. Anladım ki, ciddi bir şekilde önlem almam gerekiyor. Günlerce adam gibi bir güvenlik kapısı aradım. Ama ya ölçüsü uymadı ya da yerine oturmadı. Biraz da pimpirikli bir anneyim, evi oğlum için güvenli bir hale getirmeye çalışıyorum ama bunu nasıl yapacağımı bilmiyorum... Yani kendi ihtiyacım için bu işe soyundum.

Peki ne yaptınız?

- "Child proofing" diye bir sistemin varlığından haberdar oldum, gittim Amerika’da eğitimini aldım. Amerika’da 300 çocuk güvenlik uzmanı var, Avrupa’da ise üç tane. İşte ben o üç taneden biriyim. Ben yüksek lisansımı da bu konuda yaptım. İşim, mekanları çocuk gözüyle tasarlamak...

O nasıl oluyor?

- Şöyle: Biz yetişkinler, mekanları çocuk gözüyle görmüyoruz. Biz zannediyoruz ki, çocuklar bizim küçük modelimiz. Öyle değil aslında. Onlar apayrı birer canlı ve bizden küçükler. Dolayısıyla, ceviz, fındık ya da masanın sivri köşesi bizim için tehlikeli değil. Ama çocuklar için olabiliyor. Mesela çocuk, tabureye çıkıyor, perdenin ya da jaluzinin ipine ulaşıyor, onu boynuna doluyor, sonra da dengesini yitiriyor ve düşüyor. Ve bunlar anlık şeyler, küt diye oluveriyor. Çocukların fiziksel olarak da bazı farkları var. Örneğin, baş-vücut oranları bizim gibi 1/20 değil, 1/7. Kafaları, vücutlarına göre daha büyük olduğu için dengelerini kaybedip, düşme ihtimalleri yetişkinlere göre daha fazla. Bir de yeryüzünde bir saniye sonra ne yapacağını bilmediğiniz iki canlı türü var...

Nedir onlar?

- Fareler ve çocuklar! Çünkü çok hızlı hareket ediyorlar. Bu kadar hızlı hareket eden canlıları da sürekli kontrol altında tutabilmek kolay değil. Evlerimizi güvenli hale getirmemiz gerekiyor.

5 SANTİM SU BOĞABİLİR

En çok ne tür kazalar yaşanıyor?

- Merdivenden ya de pencereden düşmeler. Bütün ev kazalarının yüzde 65’ini bunlar oluşturuyor. Amerika’da her yıl 5 bin çocuk pencereden düşüyor. 450-500 kadarı da hayatını kaybediyor.

Peki ne yapmak gerekiyor?

- Bir kere pencereye yakın kanepe ve koltuk asla olmayacak. Bir yaşından itibaren bir çocuk, sandalyeyi ya da tabureyi pencereye doğru itebiliyor ve üzerine çıkıp, pencerenin kolunu çevirebiliyor. Fiziksel olarak bu yetiye sahip durumda. Ama havalandırmak için o pencereyi de açmamız gerekiyor. İşte bu gibi durumlar için "pencere güvenlik kilidi" diye bir şey tasarlanmış. İsveç gibi ülkelerde, zemin katın üzerindeki pencerelerde bu tip kilit kullanmak zorundasınız, yoksa ruhsat alamıyorsunuz. Çocuğunuzun olması da gerekmiyor, komşunuzun çocuğu gelebilir.

Peki merdivenler?

- En az pencereler kadar tehlikeli. Hatta daha da tehlikeli. Üç yaşına kadar çocuklar, merdivenleri sağlıklı bir şekilde inip çıkabilme yetisine sahip olamıyorlar. Emekliyor ya da çıkabiliyor bizde "Bu işi kıvırdı canım" filan diyoruz, fena halde yanılıyoruz. Belki çıkıyor ama inemiyor. Dolayısıyla merdivenlerin inişine ve çıkışına güvenlik kapıları takmak gerekiyor. Sonra, korkuluk aralıkları... 9,5 santimi geçti mi tehlikeli. Korkuların aralıklarını file ile kaplıyoruz. Çok yakın zamanda bir olay yaşadık: Bir yaşında bir çocuk galeri boşluğundaki korkulukların arasından düşüyor. Anneanne o sırada internette, anne bir saniyeliğine mutfağa gitmiş, bakıcı da bulaşık yıkıyor. Hepsi çocukla aynı mekanda ama yine de düşüyor. Travma geçirdi ama Allah’tan hayatta. İşin tuhaf yanı bu kazaların yüzde 48’i çocukların yanında bir yetişkin varken oluyor.

Peki ya havuz?

- Çocuklar için özel olarak tehlikeli. Amerika’da Florida gibi bazı eyaletlerde müstakil havuzunuz varsa, havuz bariyeri kullanmak zorundasınız. Florida’da çocukların yüzde 98’i kendi havuzunda boğuluyor. Aslında bütün birikmiş sular çocuklar için tehlikeli. Küvet, kovadaki sular, hatta klozet. Üç yaşının altındaki bir çocuğun beş santim derinliğindeki suda dahi boğulma riski var.

Siz kaç senedir bu hizmeti veriyorsunuz?

- İki yıldır. Önce gittiğimiz mekanları kaza riskleri açısından inceliyoruz. Sonra da en uygun, en ekonomik ve etkili çocuk güvenlik ürünlerini seçip, o ürünlerin montajını yapıyoruz.

EN TEHLİKELİ MUTFAK

Tabii en çok anneler mutlu oluyor değil mi?

- Hayır, anneanneler ve babaanneler! Çünkü çocuklar haftada iki gün onlarda kalıyor ve bu çok büyük bir sorumluluk. Torunun başına bir şey gelecek diye pek çoğunun aklı çıkıyor. O yüzden bu tedbirler en çok onların hoşuna gidiyor.

Bir evin en tehlikeli yeri...

- Tabii ki mutfak. Mutlaka ocak bariyeriniz olmalı, dolaplarda ve çekmecelerde güvenlik ve manyetik kilitler bulunmalı. Çamaşır makinelerine ve fırınlara da dikkat edilmeli. Çocuklar çamaşır makinelerinin içine girmekten pek hoşlanıyorlar. Ve sonra içinde kilitli kalıyorlar.

Peki son soru: Fiyatlar. Bir evi çocuk için güvenli hale getirmenin maliyeti nedir?

- Ortalama 600 ile 800 YTL arasında değişiyor. Ama tabii ev üç katlıysa bu ücret artıyor.

İŞİMİ NASIL MI YAPIYORUM?

Önce bütün evi anne ile birlikte emekliyoruz. Evi öyle dolaşıyoruz. Neler buluyoruz inanamazsınız. Toplu iğneler, düğmeler, babaannenin tığları, dikiş iğneleri, vidalar, çiviler, raptiyeler... Sonra ilaçlar. Zehirlenmeler, yanık ve boğulmalar kadar çok sık rastlanan ev kazalarından. Buna da en çok ilaçlar ve deterjanlar sebep oluyor. Çocuk, birilerini ilaç içerken görüyor ve özeniyor. O yüzden çocukların yanında ilaç içmemek lazım. Çocuk emniyetli ilaç kapakları henüz Türkiye’de yaygın değil. O yüzden özellikle dikkat etmek lazım.

AMAN DİKKAT!

Şöyle bir olay yaşadık: Altı aylık bir bebek. Anne-baba üniversite mezunu, gece bebeği aralarına yatırmışlar. Yastık, bebeğin yüzüne geliyor. Havasız kalıyor ve beynine oksijen gitmiyor. Çocukta nasıl bir hasar kalacağı belli değil. Zeka geriliği de olabilir, felç de. Çok üzücü değil mi? İşte yapılmaması gereken bir şey: 0-6 aylık bir bebeği geceleri asla yatağına almayacaksın.

Battaniye ve yorgan da iyi bir şey değil. Tercihen bebeğin üstü örtülmeyecek; yazın ince, kışın kalın uyku tulumu giydirilecek. Amerika’da bir yaşının altındaki çocuklarda yastık kullanımı yasak. İlle de yükseltmek istiyorsanız, yatakla baza arasına bir minder koyabilirsiniz.

Karyola seçimi de önemli. Kurşun bazlı boya kullanılmayacak, karyolanın ayaklarının arası 6,5 santimden fazla olmayacak. Bugün bir ekspertize gittim; bir gece önce karyolanın aralığına çocuğun ayağı sıkışmış, çocuk çıkaramamış, çırpınmış, katıla katıla ağlamaya başlamış. Anne baba da duymamış. Söyledim, "Karyola seçiminiz yanlış" dedim.

Aklınızda olsun, içinde florid bulunan diş macunlarından bir santimden fazlası altı yaşın altındaki çocuklarda toksik etki gösteriyor. Bir çorba kaşığından fazla tuz da öyle. Sirke de... Dolayısıyla, bu tür şeyleri çocukların ulaşamayacağı yerde muhafaza etmek gerekiyor. Alıveriş poşetleri ve kuru temizleme torbaları son derece tehlikeli. Çocuklar başlarına geçirebiliyorlar ya da küçük parçalara ayırıp yutabiliyorlar. Bunlar soluk borusuna yapışıp, tıkayabiliyor.

HAMİŞ: Daha fazla bilgi için Kids Safe telefon: 0216 577 04 22-23 www.cocukguvenlik.com.tr