Hareketli mi? Hiperaktif mi?

Çoğu zaman ebeveynlerin çocuğa sınır koyma konusunda yaşadıkları ihmallerden kaynaklanan davranış bozuklukları olduğunu fark edip, naçizane, uzmanlığım dahilinde pratik öneriler paylaşıyorum.
Hiperaktif, halk arasında, hareketli, yerinde dur(a)mayan, enerjik ve ebeveynlerini ti’ye alan çocuklar için kullanılır. Kavramları daha yakından tanımak için kısaca tanımlarına bir bakalım.


Dikkat eksiliği ve hiperaktivite bozukluğu nedir? �

İçinde 2 tane farklı bozukluğu tanımlayan durumun adıdır. �
Beynin ön lobu, ve onunla ilgili diğer alanlar ve beyincikteki iletişim ağındaki bir tür bozukluktur. Ön lob, davranış kontrolü, duyguları denetleme, hareketlerin kontrolü ile ilgili bir merkezdir ve bu anlamda bir lokomotiftir. Bu bölgedeki bozukluk dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi çeşitli durumlara neden olur.





Dikkat eksikliği:  Çocuğun veya yetişkinin özellikle sorumluluk ve görev sahasında; konsantrasyon güçlüğü yaşaması, dağınıklık, unutkanlık, en ufak bir şeyde dikkatinin dağılması ve hızlı bir şekilde yeniden toplarlayamamasıdır. Özellikle dikkat ve sabır gerektiren konularda, gereken yoğunlaşmayı sağlayamamak olarak kendini gösterebilir. Dikkat eksikliği olan çocuklar genelde sevdiği çizgi filmi izlerken, oyun oynarken konsantrasyon sorunu yaşamazlar. Hatta öyle bir yoğunlaşırlar ki dünyayla irtibat kesilir. Bu durum ebeveynlerde “çocuğumda dikkat eksikliği yok, olsaydı televizyon izlerken, oyun oynarken de dikkati dağılırdı” düşüncesini oluşturabilir.


Dikkat eksikliğinin belirtileri nelerdir?

1- Çoğu zaman dikkatini ayrıntılara veremez, etkinliklerde ve ödevlerini yaparken basit hatalar yapar.
2- Çoğu zaman üzerine aldığı görevlerde ya da oynadığı etkinliklerde dikkati dağınıktır.
3- Doğrudan kendisiyle kouşulduğunda dinlemiyormuş gibi görünür.
4- Verilen yönergeleri izleyemez, okul ödevlerini ve basit sorumluluklarını tamamlayamaz.
5- Sorumluluklarını yerine getirmede büyük güçlük çeker.
6- Çoğu zaman mental çabayı gerektiren görevlerden kaçınır, isteksizdir.
7- Çoğu zaman etkinlik ve görevleriyle ilgili bir şeyi kaybeder ( oyuncak, kalem, kitap vb)
8- Çoğu zaman dikkati hemen dağılır.
9- Gündelik yaşamında unutkandır. (Kaynak: Prof.Dr. Eyüp Sabri Ercan, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu)
Yukarıdaki 9 belirtiyi okuyunca bu bende var dediğinizi duyar gibiyim. Dijital çağda yaşıyoruz  ve heryerde dikkatimizi  dağıtacak bir öğe var. Çocuklar açısından baktığımızda 9 belirtinin 6’sı varsa dikkat eksikliği olabileceği söylenebilir. Okul öncesi çağındaki çocuklar için; ödev ve sorumluluklarını tamamlayamaz durumunu, sık sık oyun değiştirme, oyundan oyuna atlama şeklinde değiştirebiliriz. Evde ebeveynler, okulda eğitimciler bu belirtilerden söz ediyorsa bu konuda profesyonel yardım almak söz konusu olabilir.

Hiperaktivite: Çocuklar genelde enerji dolu, konuşkan ve hareketlidirler. Ancak bu hareketlilik aile yaşantınızı etkiliyor, gerçekten çok yoruyorsa durumu gözden geçirmekte fayda olabilir.


Hiperaktivitenin belirtileri nelerdir?

1- Çoğu zaman eli ayağı kıpır kıpırdır veya oturduğu yerde kıpırdanıp durur.
2- Çoğu zaman sınıfta oturması beklenen ve gereken yerde oturmaz, ayağa kalkar.
3- Çoğu zaman uygunsuz bir biçimde koşuşturup, tırmanır. (Ergen çocuklar ve yetişkinlerde huzursuzluk olarak görülür)
4- Çoğu zaman sakin bir biçimde boş zamanlarını gerçirme ve etkinliklere katılma, oyun oynamada güçlük çeker.
5- Çoğu zaman hareket halindedir.
6- Çoğu zaman çok konuşur. (Kaynak: Prof.Dr. Eyüp Sabri Ercan, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu)


Aileleri ve öğretmenleri hiperaktif çocuklar için;sabırsız, aceleci, kurtlu, mızıkçı, şımarık, tez canlı, saygısız, patavatsız, ilgi çekmeyi seven, maymun iştahlı… gibi sıfatlar kullanabilirler. Çünkü dur-düşün-karar ver-harekete geç mekanızması hiperaktiflerde sağlıklı olarak çalışamaz. Bu nedenle kazalara, yaralanmalara açıktırlar.
Hiperaktif çocukların tutturma huyu aşırı belirgindir. Alış veriş merkezlerinde, oyuncak dükkanlarında veya evde bir şeyi olması ve alınması için tutturur. Çünkü isteklerini ertelemeyi bilmez ve kendilerini bu anlamda kontrol edemezler, haliyle ebeveynlerini aşırı derecede yorarlar.  Ayrıca sıralı oyun oynayamaz, oyuncaklarını paylaşamaz, oyun sırasında arkadaşlarıyla sık sık anlaşmazlık yaşayabilirler.
Bu belirtilerin yarısından fazlası varsa hiperaktiviteden söz edilebilir ve bir uzmana danışmak çözüm olabilir.
Dürtüsellik: Yukarıda bahsettiğim dur-düşün-karar ver-harekete geç mekanizmasında dürtüsel davranışlar ilk adımlar atılmadan harekete geçme şeklinde yaşanır. Örneğin çocuk konuşma sırasında karşısındakinin sözünü keser, patavatsızca konuşabilir, özellikle küçük çocuklar söz almak yerine eliyle ağzınızı kapatarak “ben konuşacağım” diyebilir.

Bu tür belirtiler varsa zamanla geçmesini lütfen beklemeyin.

Okul öncesinde bir çok şey anlaşılamayabilir ancak ortaokul bitmeden uzman yardımı almak çocuğunuzun hayat kalitesini arttırır ve okul başarısını olumlu yönde etkiler.
Özel eğitimciler D.E.H.B olan çocuklara dikkatini nasıl kullanacağını öğretmeye çalışırlar. Çocuktan beklentimiz, dikkatini yüzeysel moddan çıkarıp gerekli yerlere yoğunlaştırmasıdır. Bunu araç kullanan bir şoförün yola bakmaması, etrafındaki tabela veya manzarayla ilgilenmesi olarak düşünelim. Özel eğitim aracılığıyla, sürücünün tamamen yola konsantre olarak aynı zamanda kendini pek çok riskten korumayı sağlarız.
Paylaştığım belirtilerin pek çoğunun çocuğunuzda olduğunu düşünüyorsanız mutlaka önce çocuk psikiyatristine danışın. D.E.H.B için gerekirse ilaç önerebilirler ancak konsantrasyon çalışmaları yapmadan ilerleme sağlanamaz. Bireysel eğitim desteği alarak, özel eğitimcilerle işbirliği yaparak ona öğrenmenin, sorumluluklarını yerine getirmenin keyfini yaşatabilirsiniz.�
Ayrıca tabloya eşlik eden depresyon, disleksi, davranım bozukluğu gibi semptomlar olup olmadığı ortaya çıkar. Böylelikle çalışılması gereken konu veya konular belli olur ve kazanan -herzaman arzu ettiğimiz- gibi çocuklar olur.

Haftanın etkinlik önerisi: Bu hafta size bir film öneriyorum. Tatilini şehirde geçiren çocuklar için oldukça eğlenceli bir animasyon: Sevimli Canavarlar Üniversitesi. Sevimli  Mike Wazowski’ nin çok başarılı bir canavar olup, okulu dereceyle bitirme konusundaki azmi, takım arkadaşı köklü bir canavar ailesinden gelen James P. Sullivan’ ın kendine olan aşırı güveniyle yüzleşmesini sağlıyor ve olaylar bu yönde gelişiyor.  Oğlumun kahkalarla güldüğü ve kendince çeşitli dersler çıkardığı keyifli bir seyir oldu. Tavsiye ederim.

Haftanın 10 numara 5 yıldızı: Anne karnında kansız kalan Sena Nur bebeğe kan naklini gerçekleştiren  Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Acar ve ekibine gelsin.

https://twitter.com/AylinAnne
www.aylinanne.com

#6 Temmuz 2013 Hamileler İçin Keşkesiz Doğum Rehberi
#3 Temmuz 2013 Anneler Mama Konusunda Yanlış mı Yönlendiriliyor?
#29 Haziran 2013 Çocuklara Taciz ve Tecavüzün İç Yüzü
#26 Haziran 2013 Ağlarsa anneler ağlar
#22 Haziran 2013 Çoçuklar gündemdeki olaylar hakkında ne düşünüyor?
#19 Haziran 2013 Okul çağındaki çocuklara stresle baş etme önerileri



YAZARIN TÜM YAZILARI İÇİN >>