İki kültürü dansta birleştirdi

Okul yıllarında farklı kimliği nedeniyle tepki gören Ceyda, çocukluğun verdiği kırılganlıkla Türk kimliğini reddetmiş ama üniversiteye geldiğinde ders aldığı Prof. Öcal Özbilgin’in de desteğiyle bunun ne kadar büyük bir zenginlik olduğunun farkına vararak Sufizme ve Anadolu kültürüne yönelmiş. Geleneksel Türk danslarını, İngiltere’de eğitimini aldığı modern dans ile birleştiren Ceyda,kurduğu Ceyda Tanç Dans Topluluğu ile İngiltere ve Türkiye’de birçok gösteri yapıyor.

CEYDA TANÇ
- Adınız Türk, ama Türkçeyi az konuşuyorsunuz. Neden?
- Babam Türk annem İngiliz. Tüm hayatım boyunca İngiltere’de yaşadım. Sadece 7 yaşımda babamın doktorası için 1,5 yıllığına Türkiye’de bulundum ama maalesef Türkçem hala pek iyi değil. Burada geçirdiğim zaman arttıkça dilimin de gelişeceğini umuyorum.
- Dansa nasıl başladınız?
- Modern dansa Londra’daki Roehampton Üniversitesi’nde başladım. Son yılımda bizim üniversitemizi ziyarete gelen Öcal Hoca ile tanıştım. Daha sonra beni Türkiye’ye davet etti. Ben de mezun olduktan sonra Türkiye’ye geldim 4 ay burada kalarak çok farklı teknikler öğrendim. 5 yıl önce de Ceyda Tanç Dans Topluluğu’nu kurdum.
- Yarı İngiliz yarı Türk olmanız dansınızı nasıl etkiliyor?
- Benim için Türk dansları her zaman ilgi çekici oldu. Çocukluğumdan beri düğünlerde, etkinliklerde gördüğümde etkilenirdim ama iyi bilmiyordum. Üzerinde çalışmaya başlayınca iki kültürün birleşimini dansla ifade etmeye karar verdim. Türk kültürünün farklı dans figürlerini İngiltere’de eğitimini aldığım modern dans ile birleştirmek büyük bir farklılık yaratıyor.

ERKEK FİGÜRLERİNİ KADINLARLA SERGİLİYORUZ
– Türk danslarında sizi en çok etkileyen ne oldu?
- Türk dansları çok güçlü ve birliktelik duygusunu çok güzel vurguluyor. İngiltere’de özellikle modern dans eğitimlerinde yalnız başınıza çalışır ve dans edersiniz. Oysa Türk danslarında birlikte olup, daire şeklinde dans ediyorsunuz. Bu çok etkileyici. Bir de ben daha çok erkeklerin yaptığı danslarla ilgileniyorum ve ekibimle sergiliyorum. Topluluğum sadece kadınlardan oluştuğu için Türk erkeklerin yaptığı dansları kadınlarla ifade etmek güzel bir ironi yaratıyor. Böylece bir ön yargıyı da kırmış oluyoruz.
- Nerelerde gösteri yapıyorsunuz, nasıl tepkiler alıyorsunuz?
- 3 yıl önce de Türkiye’ye de gelip İstanbul, Muğla, Fethiye ve İzmir’e de gelmiştik. 10 farklı gösteri yapmıştık. İngiltere’de her ay birkaç gösteri yapıyoruz. Yaptığımız dans özellikle İngiltere’de çok olumlu tepkiler alıyor. Çok beğeniliyor. Farklı bir kültürün bu şekilde ifade edilmesinden dolayı çok güzel geri dönüşler alıyoruz.

Prof. Dr. MEHMET ÖCAL ÖZBİLGİN
E.Ü. Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı Türk Halk Oyunları Öğretim Üyesi, E.Ü. Etnoğrafya Müzesi Müdürü, Ege Kültür Derneği Sanat Koordinatörü
- Ceyda ile tanışmanız nasıl gerçekleşti?
- Konuk öğretmen olarak Roehampton Üniversitesi’ne gidecektim ama vizelerde sorun çıkınca ilk anda vazgeçtim. Ceyda’nın o zamanki hocası bana dedi ki, ‘Mutlaka gelmelisin çünkü burada seni dört gözle bekleyen yarı Türk bir öğrenci var. Biraz da onun motivasyonuyla işlemleri halledip gittim. Ceyda Sufizmden etkilenmiş ayrıca Zeybek dansına da ilgi duyarak çok farklı bir bitirme tezi hazırladı ve mezun oldu.’ Bizim de dostluğumuz başladı. Beraber yaptığımız ilk projenin adı Beyazlama idi.
- Ceyda ve topluluğunun çalışmaları hakkında neler düşünüyorsunuz?
- Ceyda burada bizimle Türk halk dansları eğitimlerine katıldı. Brighton’da kendi dans topluluğunu kurduktan sonra da geleneksel dansımızın figürlerini modern dansla harmanladı. Biz bundan çok memnunuz çünkü geleneksel adımların evrensele uyarlanmasıyla çok farklı bir sanat sergiliyorlar. Ayrıca da bizim kültürümüzü tanıtıyorlar.

GELENEKSEL İLE MODERN DANSI BİRLEŞTİRMEK ÖNEMLİ
- Farklı bulduğunuz ne oldu?
- Dünyada disiplinler arası çalışmak büyük önem taşıyor. Çünkü kendinizi dünyadaki gelişmelere kapatıp sadece geleneksele odaklanırsanız günümüzden uzak kalırsınız. Ceyda’nın henüz üniversite döneminde geleneksel danslara ilgi duyması beni çok etkiledi. Ayrıca ben de geleneksel dans eğitimi almış biri olarak doğaçlamanın temel olduğu modern dansı tanıyarak çok şey öğrendim.
- Sizin bölümünüz geleneksel bir kültürü yansıtıyor ama günümüzü de yakalamak adına neler yapıyorsunuz?
- 1989’da açılmış bir bölümüz ve geleneksel danslarımızı sahneye uyarlayarak bir şekilde devam etmesini sağlamaya çalışıyoruz. 125 öğrencimiz var ve mezunlarımız halk oyunları öğretmeni, bilim adamı veya araştırmacısı olabiliyorlar. Geleneksel kültürü devam ettirmek esas amacımız hatta bu amaçla kurulmuş Ekin Topluluğumuzla bu yıl 28. gösterimizi yapacağız. Üç Mehmet’in Dansı ile üç efenin yaşamından yola çıkarak sunum hazırladık.

ARKADAŞLARIM DIŞLAYINCA ÖNCE KENDİMİ REDDETTİM AMA SONRA ÖZÜME DÖNDÜM
- Beraber yaptığınız projenin adı neden ‘Beyazlama’ydı?
- Ceyda ilkokuldayken sınıf arkadaşları onun farklı kimliğini yadırgıyor ve ona bizim yıkandığımız sabunla yıkanırsan sen de beyazlarsın diyorlar. Ceyda bundan çok olumsuz etkileniyor ve Türkçe konuşmak istemiyor, Türklüğünü reddediyor. Hatta babası o zaman çok üzülüyor ama Ceyda büyüdüğünde özünü kavrayarak kendini buluyor. Hatta birlikte yaptığımız ilk projesine de ‘Beyazlama, Aydınlanma’ adını vererek her iki kültürü de kucakladığını gösteriyor.
Ceyda: Açıkçası küçük bir çocukken ne olduğunuzu, kim olduğunuzu başkalarının bakış açısıyla değerlendiriyorsunuz. Kendinizi kabullenmeniz zaman alıyor. Oysa büyüdüğünüzde farklılık ya da olumsuzluk gibi görünen şeyin aslında zenginliğiniz ve avantajınız olduğunu anlıyorsunuz.