Yaşam kurtarmak için didinen gönüllü kahramanlar

Sağlık Bakanlığı’nın, Afetlerde Sağlık Organizasyonu kapsamında 2004 yılında kurulan Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi’nden (UMKE) söz ediyorum. Doktorlar, hemşireler ve diğer sağlık personelinden oluşan, afetlerde ilk tıbbi müdahaleyi yapmak üzere eğitilen bu ekipler en son Van depremi ertesi hemen bölgeye gitti, özveriyle çalıştı. UMKE İzmir’in sorumluları ve Van’dan ayağının tozuyla gelen ekibin bir kısmıyla yaptığımız sohbet çok anlamlıydı...

Dr. OKAN ÖZMEN
Acil Sağlık Hizmetleri Şube Müdürü

UMKE enkazda bile müdahale yapabilen sağlık personeli
UMKE ne zaman, hangi amaçla kuruldu?
99 depreminden sonra, Sağlık Bakanlığı Afetlerde Sağlık Organizasyonu Projesi başlattı. İlk adım, Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri yani UMKE’yi kurmaktı. Ben, 2004 yılında UMKE kuruluş aşamasında Ankara’da bulundum.
UMKE’nin özelliği nedir?
Eskiden bu tip afetlerde ilk girişimleri sivil savunma, ordu yapıyordu. UMKE’nin farkı ise enkazda ilk tıbbi müdahale yapabilecek gönüllü sağlık personelinden oluşması. İzmir UMKE hem ilk kurulan, hem de en donanımlı ekiplerden biri.
Şu an kaç kişi görev yapıyor?
İzmir’de fiili çalışan 60-70, gönüllü olan 200 kadar personelimiz var.

Dr. TURHAN SOFUOĞLU
İl Sağlık Müdür Yardımcısı, 112, Afet ve UMKE Ege Bölge Sorumlusu

Tatbikatlarda başarılı olmak gerek. Her isteyen katılamaz
UMKE’dekiler nasıl eğitiliyor?
Her ay bir araya gelip eğitim alıyor, tatbikat yapıyorlar. Kimi tatbikat dağda, kimi farklı bir alanda oluyor. Zaten her isteyen de katılamıyor. Çünkü eğitimlerde başarılı olamıyor. Bu çok zor bir iş.
Farklı farklı ekipler mi var?
Evet. Dağ, su-sel kurtarma ve enkaz denebilir. Ama aslında enkazı tüm ekipler biliyor. Dağ kurtarma ekibimiz de geçen yıl Erzurum Universiade Kış Olimpiyatları’nda en zor parkurda kurtarma ve düşenlere ilk müdahaleyi yaptı.
Kar olmayan İzmir’in ekibi kar kurtarmada en iyi takım mı?
Tabii, en iyi eğitimli ekip bizim olduğu için en zor parkuru bize vermişlerdi. İyi kayak bileceksiniz, sırtınızda çantayla ilk müdahaleyi yapacaksınız. İzmirli ekip çok iyi iş çıkardı orada...
Van depremine ilk gün giden ekiplerimiz özveriyle çalıştı
Van’a İzmir’den kaç kişi gitti?
Haber gelir gelmez bir kısmı uçak, bir kısmı karayolu olmak üzere 22 kişi Erciş’e gitti. 11 kişi İzmir, 11 kişi Manisa’dandı.
Bu ekip döndükten sonra başka ekip mi gitti?
UMKE’nin işi 1 hafta 10 gün sürüyor. Çünkü bu sürede arama-kurtarma çalışmaları bitiyor. Arama- kurtarma çalışmaları bitince hastanelerden, aile hekimlerinden farklı sağlık personelinden oluşan 112 kişilik bir ekibimiz bölgeye gitti.

Dünyada UMKE gibi çalışan ekip az

Bizim bölgemizdeki bir afete, depreme karşı nasıl bir yaklaşımınız var?
Bizim çalışmalarımız bölgeyi çoktan aştı. Ekiplerimiz Van depremi dışında Libya’ya gitti. Başka bölgelerden Somali’ye, Haiti’ye gidenler de oldu. Dünyada da bu şekilde çalışan medikal ekipler çok fazla değil. O nedenle bizim ekiplerimiz çok önem taşıyor. Eskiden bizdeki afetlere yurtdışından gelen ekip olurdu ama yok çünkü artık biz bu konuda çok ilerledik.
Kurtarma çalışmaları sırasında halkın yaklaşımı nasıl oluyor?
Depremden hemen sonra yardım ekibi gelene kadar çevredeki herkes müdahale ediyor. Hatta belki birilerini de kurtarıyorlar. Gerçi bu oldukça riskli bir şey, üzerindekilerin yüküyle tekrar çökebilir, insanlar zarar görebilir ama engel olmak mümkün değil. Ancak ekipler gelince çevredekiler dağıtılıyor. Bu her yerde böyle
Halka yönelik eğitimler veriyor musunuz?
İzmir’de valilik, Sivil Savunma ve UMKE ekipleri olarak okullarda, muhtarlar vasıtasıyla mahallelerde, birçok yerde eğitimler veriyoruz. Depremden sonra düzen çok önemli. Japonya gibi ülkelerde pek kaos yaşanmıyor.

ELVAN SWEENEY
Ebe Hemşire

Van’daki koşullardan sonra eve gelince garip hissettim
UMKE’ye ne zaman katıldınız? Nerelerde çalıştınız?
Yaklaşık 2 yıl önce gönüllü olarak katıldım. Simav depremine gitmiştik. Şimdi de Van depremine gittim.
Van’da nerede kaldınız?
Kendi çadırlarımızda kaldık. Tabii koşullar çok kötü. Elektrik yok, su yok. Temizlenmek mümkün değil.
Peki bu sizi nasıl etkiledi?
Evime gelip kalınca, koltuğa oturunca garip hissettim. Aileme kavuşmak güzel ama bir yandan da orada hala zor koşullarda olanlar aklımdan çıkmıyor. Ben de anneyim, ailem var. Orada gördüklerimden etkilendim tabii.
Erciş’e büyük hüzün hakim
Oradaki ihtiyaçlarla ilgili neler söyleyeceksiniz?
Biz sadece kurtarmaya odaklanmıştık ama çorapsız gezen çocuklar gördüm. Çadırı olmayanlar da vardı. Bu tip ihtiyaçlar çok.
Nasıl bir hava hakim Erciş’e?
Üzücü. O kadar ölüden sonra canlı çıkınca büyük bir sevinç yaşanıyor tabii. Ama genel olarak büyük bir hüzün hakim.
Ekipte kaç kadın vardı? Kadın olarak duygusal açıdan zor olmuyor mu?
Dört kadındık. Ama biz her ay tatbikatlarımızda bu tip vakaları çalıştığımızdan daha az etkilendik.

BAHADIR TAVŞAN
Doktor

UMKE dağ timi olarak dağlarda da eğitimler alıyoruz
UMKE’ye ne zaman katıldınız?
2007’de katıldım. Hepimiz enkaz kurtarmadayız ama ben daha sonra kurulan dağ timine de girdim ve şu an sorumlusuyum.
Dağcılıkla ilgilendiğiniz için mi bu bölümdesiniz?
Benim üniversite yıllarından beri ilgim vardı. Ama diğer arkadaşların bir kısmı yeni eğitim aldı. Türkiye Dağcılık Federasyonu’nun 2 yıllık bir eğitimini aldık ve göreve hazırız.
Nerelere gittiniz?
Biz hem dağcılık, hem de kurtarma eğitimi için Trabzon, Kayseri, Zigana dağları, Niğde Aladağlar’a gittik. UMKE’den önce ben yine Sağlık Bakanlığı ile Marmara Depremi’nde bulunmuştum. Şimdi de Van Erciş depremine gittik.
Enkazdan canlı birinin çıkması umuduyla canla başla çalışıyoruz
Van’da neler hissettiniz?
İnsanı en çok etkileyen, orada 1-2 gün önce hayat devam ederken bir anda tamamen kesintiye uğraması. Geleceğe dair hayalleri, planları varken enkaz altında kalarak hayatını kaybetmeleri çok üzücü.
Enkazdan canlı birinin çıkması ekipleri nasıl etkiliyor?
Canlı birinin çıkarılması tüm ekipler arasında hemen yayılıyor. Bunun yarattığı motivasyon inanılmaz. Zaten umutla çalışıyoruz. Bir enkazda zemine, temele inene kadar canlı olduğunu düşünerek çalışıyoruz. Umut olmasa çalışmamızın anlamı kalmaz.
Ekibinizin moralini nasıl sağlam tutuyordunuz?
Kurulduğumuzdan beri bu günler için eğitiliyorduk. 8-10 saat hiç durmadan çalışıyoruz. Çalışırken bir şey hissetmiyorsunuz, ıslanıyorsunuz üşümüyorsunuz. Yorulduğumuzu oturunca anlıyoruz, çadıra girince hüzünleniyoruz, üzülüyoruz. Birini canlı çıkarma umudu hepsinin üstünde.
Çalıştığımız binanın yarısı yıkılmış yarısı ayakta olduğundan riskliydi
Siz hangi enkazda görev aldınız?
En riskli enkazlardan biriydi çünkü ikiz binanın yarısı yıkılmış yarısı yıkılmamıştı. Kalan binanın artçı depremlerle çalıştığımız enkazın üzerine yıkılma riski büyüktü. Dolayısıyla İzmir ekibi olarak oldukça büyük bir tehlike altında çalıştık ama çok şükür bir sorun yaşanmadı.
Sizin enkazdan canlı çıkan oldu mu?
14 günlük Azra bebek ile bizim enkazdan 3 canlı çıktı. Gerçi biz o sırada başka bölümdeydik ama yine de bizde yarattığı sevinç anlatılmaz.

SABİT SOLAK
Doktor

Erzurum Üniversiade’da en zorlu parkur
İzmirli UMKE’nindi
Ne zaman UMKE’ye katıldınız?
2007’den beri UMKE’deyim. Su-sel timi ve kayaklı doktor olarak hizmet veriyorum.
Siz de Erzurum Universiade’a gittiniz mi?
Evet. Kar yağdığı sürece Bozdağ’da kayak ve eğitim yapma imkanımız var. Eğitim olarak diğer birçok ekipten önde olduğumuzdan bizi en zorlu parkura vermişlerdi.
Başka nerelere gittiniz?
Ankara Feribotu ile Libya, Mısır’a gittik. Çatışmaların olduğu liman bölgesinde yaralı kurtarma çalışmaları yaptık. 20 gün kadar sonra dönebildik.
Enkazdaki kişinin eline ulaştığımız an damar açıp tedaviye başlıyoruz
Van’da neler yaptınız?
Erciş’e hemen ulaştık. Timlerimiz ve görevlerimiz belirlendikten sonra çoğunlukla İzmir Sivil Savunma ile entegre olarak çalıştık.
Neler hissediyorsunuz enkazda çalışırken?
Enkaz bölgesi çok tuhaf. Sevinç, üzüntü, acı,keder hepsini aynı anda yaşıyorsunuz. Bir canlı bebek sizi çok mutlu ederken, birkaç saniye sonra çıkan bir ceset sizi çok üzebiliyor. Ayrıca evleri olmayan, yakınlarını kaybetmiş insanların bekleyişleri, sıkıntıları, üzüntülerinden siz de etkileniyorsunuz. Onlar ne hissediyorsa siz de hissediyorsunuz.
İnsanların size yaklaşımı nasıl?
İnsanlar bizim ne yaptığımızı tam olarak anlayamıyor. Matkap, kesici alet olmadığından ne yapacağımızı bilemiyorlar. Biz sadece enkaz altında kalan değil, enkazda çalışanların da sağlığından sorumluyuz. Yaralının bulunduğu anda enkazın içerisine girip tedaviye orada başlıyoruz. Bazen eline ulaşılan kişiye orada hemen serum takıp belki de 4-5 saat sonra sedyeye konana kadar orada tedavi ediyoruz.

HAMZA ÖZDEMİR
Anestezi Teknisyeni

Tüm ekip aile gibiyiz, duygu yoğunluğumuzu bile paylaşıyoruz
Siz ne zamandır UMKE’desiniz?
2005’ten beri UMKE’deyim. Libya’ya, Erzurum Universiade’a, Simav’a ve Erciş’e gittim.
Siz neler hissettiniz?
Çok üzücü bir ortam. Çünkü insanlar bir noktadan sonra yakınlarının bırakın canlı çıkmasını cenazesinin bir an önce çıkmasını, kavuşmayı istiyorlar.
Ekipte bundan etkilenenler olursa nasıl davranıyorsunuz?
Uzun zamandır ekip olarak birlikte çalıştığımızdan o duygu yoğunluğunu yaşadığını hissettiğimiz arkadaşımıza hemen destek oluyoruz, telafi ediyoruz. Aile gibiyiz.