İlk kadın emniyet müdürünün hayatı film

Geçen yıl, ‘İzmir’den Sadece Güzellik Kraliçesi mi Çıkar?’ başlıklı bir yazı yazmıştım ve İzmir’den yetişen ve tarihe adını yazdıran birçok kadınımızdan bahsetmiştim. Bunlardan biri de Türkiye’nin ilk kadın emniyet müdürü olan İzmirli Feriha Sanerk… Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın desteğiyle TRT için çekilen ‘Nisvan Projesi’ kapsamında hayatı filme çekilen Feriha Sanerk’i yine Egeli bir oyuncu, Elif Tayhan canlandırdı. ‘Bu rol hayatımı değiştirdi’ diyen Tayhan’la İstanbul’da buluştuk ve bu asil ve güçlü kadını konuştuk...

- Feriha Sanerk’in hayatını canlandırmanız nasıl gerçekleşti?
- Çanakkale’de tatildeydim. Katre Yapım’ın sahipleri benim fotoğraflarımı görüyor ve Feriha Hanım’a benzerliğim dikkatlerini çekiyor. Tiyatro oyuncusu olduğumdan beni düşünüyorlar. Çok sık kullanmadığım bir elektronik posta adresime mesaj atıyorlar. Allahtan, bir hafta sonra kontrol etmiştim, hemen görüştük ve rol benim oldu.

400 ERKEK ARASINDA ANKARA SİYASAL’A GİREN İLK KADIN
- Nasıl bir kadın Feriha Hanım?
- Feriha Hanım çok güçlü bir kadın. Erkeklerin içerisinde kadınlık kimliğinden sıyrılmış bir kadın. Babası parasızlıktan üniversiteye gitmesine izin vermiyormuş. Ama o babasına ‘üstümdeki mont ve ayağımdaki ayakkabı ile 4 yıl okuyacağım’ demiş. Babası da kazanamayacağını düşünerek ‘tamam’ demiş.
- Peki sonra ne oluyor?
- Tam 400 erkeğin arasında Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni kazanan ilk kadın olmuş. Okulun ilk yıllarında çok sıkıntı ve yalnızlık çekmiş. Yan sınıftan birileri arkadaş olunca bu kez kendi sınıfı sahiplenmiş o sınıfla kavga etmiş. Ama sonra her şey yoluna girmiş ve okulun en sevilen öğrencisi olmuş. Erkeklerle erkek gibi maç yapmaya başlamış. Arkadaşları onu artık kadın gibi görmüyorlarmış.

ENGELLENİNCE MAHKEME KARARIYLA EMNİYET MÜDÜRÜ OLMUŞ
- İlk kadın emniyet müdürü olması nasıl gerçekleşiyor?
- Aslında vali olmak istiyormuş. Ama 1950’lerde, o dönemin siyasi çarkları vali olmasına izin vermemiş o da emniyet müdürü olmak için başvurmuş. Kabul edilmeyince dava açmış ve kazanmış. İlk kadın emniyet müdürü olarak atanmış. Sadece Türkiye’nin değil, Avrupa’nın da ilk kadın emniyet müdürü olmuş. Hayatı hep bir mücadele ve zorlukla geçmiş ama o yılmamış.
- Bu kadar güçlü bir kadının iç dünyasına nasıl ulaştınız?
- Dışarıdan çok güçlü görünse de içi çok yumuşak ve duygusal. Hem çok da güzelmiş ama hep bunları perdelemeye çalışmış. Günlükler tutmuş, torunu bana gösterdi. Örneğin, ‘Bugüne kadar meslek hayatımda 2 çocuk annesi olmama rağmen hiçbir zaman nöbetimi bir arkadaşıma devretmedim. Ama her zaman arkadaşlarımın nöbetini devraldım’ bir de başka yerde de ‘meslek hayatım boyunca erkek arkadaşlarımın gözünde bir damla yaş görmediğim gibi ben de bir damla yaş dökmedim’ diyor. Yani kendini onlarla kendini her konuda eşitlemeye çalışmış.

KENDİ GELİNLİĞİNİ DİKECEK KADAR BECERİKLİYMİŞ
- Aynı zamanda evlenmiş ve 2 de çocuk yetiştirmiş değil mi?
- Evet, 2 çocuk annesi ve evine de düşkün aslında. Evini kendi temizlermiş. Hatta gelinliğini bile kendi dikmiş çünkü terzilik sertifikası varmış. Yani muhteşem bir kadınmış, tabii eşinin de katkısı büyük. O da emniyet müdürüymüş ve çok destek olmuş.
- Ailesi ile de tanıştınız mı?
- Evet, onlar beni aileden biri gibi görüyor. Kızı beni, ben onları çok sevdim. Feriha Hanım bana sanki akrabam gibi geliyor. Feriha Hanım’ın kızlarından biri emniyet müdürü olmuş ve judoda ilk madalya alan kadınlardan. Diğer kızı ise İzmir Devlet Senfoni Orkestrası’nın kurucularından. Hatta torunu da Feministanbul Orkestrası kurucularından.

GÜÇLÜK YAŞAYINCA ONU DÜŞÜNÜYORUM VE PES ETMİYORUM
- Çekimlerde neler yaşadınız?
- Gerçek silah kullanılacağı söylenince oyuncu arkadaşım Tolga Karel’in babası emekli emniyet müdürü olduğundan bana birçok şeyi gösterdi. O gün polislerle çekim yapmaya başladık ve 1950 yapımı silah getirildi. Feriha Hanım o dönem en iyi silah atan polislerdenmiş. Erkeklerden bile iyi. Ben de aldığım eğitimlerle bunu yansıtmaya çalıştım. Saadet Işıl Aksoy’un annesi İnci Aksoy’dan da duruş eğitimleri aldım.
- Sizi nasıl etkiledi Feriha Hanım?
- Feriha Hanım’ın hayatı çok dikkat çekti çünkü gerçekten yaşayan bir karakteri canlandırdım. Tarihe adını yazdıran, ışık tutan bu kadın benim yoluma ve geleceğime de ışık tuttu. Ona bakınca kendi hayatımdaki zorluklar bana kolay gelmeye başladı. Artık zor diye bir şey yok diyorum. Engeller çıkabilir ama önemli olan isteğinize ulaşmanız. Bir de kadın-erkek demeden herkesin her şeyi yapabileceğini düşünüyorum. Artık daha güçlüyüm.

AİLEM BAŞTA İSTEMEDİ AMA YILMADIM OYUNCU OLDUM
- Sizin oyuncu olmanız nasıl gerçekleşti?
- Çanakkale Lisesi’nden sonra konservatuvara gitmek istiyordum. O zaman Çanakkale’de konservatuvar olmadığından ailem İstanbul’a göndermek istemedi. Ama 2 yıl sonra bavulumu alıp İstanbul’a gittim Müjdat Gezen Sanat Okulu’na girdim ve kazandım.
- Hangi projelerde yer aldınız?
- Okul sırasında dizi-sinema projelerinde yer almamız yasak olduğundan bitince sektöre girdim. İlk olarak Aliye dizisinde oynadım ve Halit Ergenç rol arkadaşımdı. Sonra Hababam Sınıfı Askerde filminde rol aldım. Bunların yanında hep tiyatroda da oynadım. Şimdi Kanal 24’e Sanat 24 adlı bir kültür-sanat programı yapma durumum var. 8 Mart günü de bir organizasyon yapacağız.

BEN DE YAPABİLİRİM DEDİM KENDİ TİYATROMU KURDUM
- Kendi tiyatronuz olduğu doğru mu?
- Oyuncu Kerem Baydar ile bir tiyatro kurduk ve oyunlarımız devam ediyor. Şimdi Aşk-ı Mecnun adlı oyunda Nuri Alço ile oynuyoruz. Yakında İzmir’e de geleceğiz.
- Bu devirde tiyatro kurmak kolay değil. Bunu nasıl yaptınız?
- Tamamen Feriha Hanım’ın etkisi. Hep istediğim bir şeydi ama cesaret edemiyordum. Feriha Hanım’ın başardıklarını görünce ben de yapabilirim dedim ve tiyatroyu kurduk. Elinizi taşın altına koymalısınız.