Zam yapmadan maaş artar mı?

Asgari ücret Resmi Gazete’de brüt ve bir günlük olarak 215,70 lira olarak yayımlandı. Aylık brüt ücretin (6 bin 471 lira) üzerinden sigorta primleri (970,65 lira) kesilmesinden sonra net ücret 5 bin 500 lira olarak hesaplanıyor. Böylece ocak ayına göre net yüzde 30 artış yapılmış oldu. İkinci yarıyıl için asgari ücretli çalışan için işverenin katlanacağı toplam maliyet ise aylık 7.603,43 TL olacak. Bu maliyet üzerinden işverene 100 liralık devlet destek verileceği de açıklandı.

VERGİ KESİLMİYOR

Asgari ücretlinin bordrosundan artık gelir vergisi (GV) ve damga vergisi (DV) kesilmiyor, brüt ücretten yalnızca sigorta primleri (SGK primi ve işsizlik sigortası primi) kesildikten sonra, maaş vergisiz olarak çalışanın hesabına yatıyor. Asgari ücretlinin tüm maaşı için yararlandığı vergi istisnasından, daha yüksek ücretliler de ‘asgari ücretlinin yararlandığı tutar kadar” yararlanabiliyor. Dolayısıyla asgari ücretlinin brüt ücreti arttığına göre diğer yüksek ücretlilerin yararlanacağı vergi istisnası da artacak, vergileri daha az hesaplanacak. Daha az vergi hesaplanınca otomatik olarak daha çok net maaş hesaplanacak. Tablo 1’den de görülecektir: Eski asgari ücrete göre temmuz ayında normalde 638 lira GV istisnası uygulanabilecekken, asgari ücret artışı sonrası tüm çalışanların yararlanabileceği temmuz ayı GV istisnası 825 liraya yükseldi. Temmuzdan aralık ayına kadar vergi istisnalarındaki artışın toplam tutarı 1.563,15 TL’ye denk gelmekte. Altı ay boyunca uygulanacak istisnaların (GV ve DV) tutarları ikinci yarıyılın tüm ayları için tabloda yer almakta.

MAAŞLAR KENDİLİĞİNDEN NASIL ARTACAK?

‘Brüt 10 bin’, ‘Brüt 15 bin’ ve ‘Brüt 20 bin’ liralık ücret örnekleri üzerinden çalışanların maaşlarının ‘vergi istisnasından kaynaklı ne kadar artacağını’ inceledik. İkinci altı ayda yalnızca asgari ücret artışından (vergi istisnasından) kaynaklanan avantaj (net maaş artışı) aylar itibariyle tablolardan görülebilir. Tabi ki ikinci altı ay için çalışanın brüt ücreti işvereni tarafından artırıldığında, net maaş kendiliğinden (vergi avantajı dışı nedenlerden) zaten artacaktır. Aşağıdaki tablolarda yalnızca vergi avantajından (GV ve DV istisna tutarının artmasından) kaynaklanan artış görülebilir.

NET MAAŞI AZALACAKLAR DA VAR!

BRÜT 10 bin, brüt 15 bin ve brüt 20 bin lira ücret örnekleri üzerinden zam yapılmasa da ‘net maaşın kendiliğinden nasıl artacağını’ ele aldık. Ancak daha da yüksek ücretlilerde (brüt ücreti 37.530 TL’yi aşanlar da) net maaşı azalacak olan çalışanlar da olacak. Nedeni; SGK prim maliyetindeki artışın, net maaşı düşürecek olması. Brüt; 10 bin, 15 bin ve 20 bin liralık yukarıdaki örneklerde ise asgari ücret artışı sonrası sigorta prim maliyeti değişmediğinden, SGK primlerinin net maaşa azaltıcı etkisi de olmuyor. Sigorta prim tavanı asgari ücretin 7,5 katı olarak hesaplanıyor. Normalde brüt ücret üzerinden SGK primi hesaplanırken, prim tavanını aşan ücretlilerin SGK primi ise (brüt ücretleri üzerinden değil) prim tavanı üzerinden hesaplanıyor. Şimdi; asgari ücretin değişmesi sonrası SGK prim tavanı da değişti. İlk altı ayda 37.530 TL (5.004 x 7,5) iken, ikinci altı ay için 48.532,50 TL (6.471 x 7,5) olarak kesinleşti. Hangi ‘yüksek ücretli çalışanların’ net maaşında, sigorta prim kesintisinin temmuzdaki artışından kaynaklı net ücret düşüşü olabileceğini  sonraki yazılarımızda ayrıca inceleyeceğiz.

NETTEN ÜCRET HESAPLANAN İŞYERLERİ

NETTEN ücret hesaplanan işyerlerinde çalışanların maaşları aydan aya değişmez. Yıl içi vergide artış olsa bile bunu işveren yüklenir. Ancak ilk altı ayda uygulanan vergi istisnasına göre net ücreti belirlenen çalışanlar için, işveren maliyeti aşağı düştüğünden, en azından vergi istisnasındaki artışın çalışana yansıtılıp net ücretin de artırılması gerekir.