Varlıkta ve yoklukta paranın maliyeti

Öncelikle, parasal sıkıntısı olan okuyucumun sorusunu ele alalım...

12 Eylül’de Merkez Bankası (MB) politika faizini yüzde 19.75’ten yüzde 16.50’ye düşürmüştü. MB Para Politikası Kurulu, bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını (politika faizi) 26 Temmuz’ da da yüzde 24’den, yüzde 19,75’e düşürmüştü. Faizler düşüş eğiliminde yani... MB’nin 12 Eylül’de faiz oranını düşürmesinden sonra birçok banka da faiz indirimi yaptı. Konut kredisinde de, taşıt kredisinde de uzun bir aradan sonra aylık yüzde 1’in altında kampanyalar duyuruldu.

Diğer yandan; vergisini süresinde ödeyemeyen mükellefler aylık yüzde 2.5, yıllık yüzde 30 gibi yüksek bir maliyete katlanıyorlardı. Dünkü Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararıyla gecikme zammı oranı aylık yüzde 2’ye düşürüldü. Süresinde ödenmeyen vergilerden dolayı mükellefler yıllık yüzde 24 oranında bir maliyete katlanacaklar artık. Aslında aylık yüzde 2 oranı da yüksek. Süresinde ödenmeyen vergilerin maliyeti yüzde 2’nin de altına düşürüldüğünde, vadesi ödenmeyen kamu alacaklarının tahsilatına da bu düşüş olumlu yansıyacaktır.

Daha öncesinde; 19 Ekim 2010 tarihinden, 5 Eylül 2018 tarihine kadar uzun bir süre değişmeden, aylık yüzde 1.40 oranında uygulanmıştı gecikme zammı. 5 Eylül 2018’den, 01 Temmuz 2019’a kadar gecikme zammının oranı aylık yüzde 2 olarak uygulanmıştı. 01 Temmuz 2019’dan itibaren, üç ay boyunca oran yüzde 2.5 olarak uygulanmış oldu. 

VADEYE GÖRE VERGİ ORANI

Şimdi varlıklı okuyucumuzun sorusuna gelelim.

2018’de döviz kurlarında yaşanan yüksek artıştan sonra, dövizli hesaplardan kesilen vergi oranları da artırılmıştı. TL mevduattan kesilen vergilerin oranları ise düşürülmüştü. Hatta bir dönem (31 Ağustos 2018 ve takip eden üç ay itibariyle) 1 yıldan uzun vadeli Türk Lirası mevduat hesabından vergi alınmadı, yüzde 10 olan vergi oranı yüzde sıfıra çekildi. 

Halen de TL mevduatta avantajlı vergi oranları uygulanmaya devam ediliyor. Güncelde mevduatlara uygulanan stopaj oranları şöyle:

TL mevduat faizleri ve katılım bankası kâr payları için:

- Vadesiz ve ihbarlı hesaplar ile 6 aya kadar vadeli hesaplarda yüzde 15,

- 1 yıla kadar vadeli hesaplarda yüzde 12,

- 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda yüzde 10.

Enflasyon oranına bağlı olarak değişken faiz oranı uygulanan 1 yıldan uzun vadeli TL hesaplarda yüzde 0.

Repo gelirleri için: yüzde 15.

Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizler ve katılım bankalarınca döviz katılma hesaplarına ödenen kâr payları için:

- Vadesiz ve ihbarlı hesaplar ile 1 yıla kadar vadeli hesaplarda yüzde 20,

- 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda yüzde 18.

Altın mevduat hesaplarından elde edilen faiz geliri tüm vadeler için yüzde 15 stopaja tabidir.

Off-shore mevduat faiz gelirleri: Mevduat yurtdışında yapıldığından stopaja tabi değil. Elde edilen faiz gelirinin 2.200 TL’lik beyan sınırını (2019 yılı için) aşması halinde, gelirin tamamının gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekiyor.