Özel sektörde idari izin nasıl uygulanabilir?

Devlet memurları için konu geçen hafta çözüldü. 2.5 gün “idari izin” kararı alındı ve bayram tatili 10 güne çıktı. Memurlar; haftaya pazartesiden, (28 Ağustos) sonraki haftanın salısına (5 Eylül)  kadar tatildeler. Önümüzdeki hafta ‘pazartesi, salı tam gün’ ve ‘perşembe yarım gün’ (arife günü) ‘idari izinli’ sayıldılar, aradaki çarşamba da zaten resmi tatil. (Çarşamba, 30 Ağustos Zafer Bayramı) Cuma günü Kurban Bayramı’nın 1’inci günü: Resmi tatil. 4 Eylül Pazartesi günü bayramın 4’üncü günü: Resmi tatil. Peki; özel sektör çalışanları ne yapacak? İşverenin kararına bağlı tabii ki... 2.5 günlük süreyi işletmeleri için kritik bulan işverenler çalışılmasına karar verebilir. Veya özel sektör işverenleri de bayram tatili süresini toplamda 10 güne çıkarabilir. Henüz kararını çalışanlarına duyurmamış bulunan işverenler de, kararlarını bugün yarın açıklayacaklardır...

Çalışanlarına 10 gün bayram tatilini müjdeleyen işverenler; arada kalmış çalışma günleri için çalışanlarını ‘yıllık ücretli izinli’ sayabilir. Veya sonradan bu arada kalan çalışma günleri kadar çalışanlarından ‘telafi çalışması’ yapılmasını isteyebilir. Her iki durumun detaylarına da bakalım...

TELAFİ ÇALIŞMASI

İşverenler, iki ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir. (İş Yasası Md.64) Telafi çalışmaları, günlük en çok çalışma süresini aşmamak koşuluyla gün de üç saatten fazla olamıyor. (Günlük çalışma süresi her ne şekilde olursa olsun 11 saati aşamıyor. ) Ayrıca tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamıyor. Çalışması karşılığı çalışana normal ücreti ödeniyor.

Telafi çalışması yapılması yerine; işverenin sağladığı ilave iznin, yıllık ücretli izinden sayılmasına da (düşülmesine de) karar verilebilir. İş Yasası’na göre yıllık iznin koşullarını da hatırlayalım: 

- İşyerinde en az bir yıl çalıştıktan sonra yıllık izin hak edilebiliyor.

- Çalışma süresine bağlı izin süreleri şöyle:

a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dâhil) olanlara 14 günden,

b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara 20 günden,

c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden, az olamıyor.

- 50 yaş üstü ve 18 yaş altı için izin süreleri: 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamıyor.

- Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmıyor. İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemiyor.

- Bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere bölümler hâlinde yıllık izin kullanılabiliyor.

ÇALIŞANA YARDIMA VERGİ

İşletmeler, bayramlara özel çalışanlarına yardımlar yapabiliyor. Birçok işletme Kurban Bayramı’nda çalışanlarına erzak dağıtabiliyor veya çalışanlarına bayram ikramiyesi ödeyebiliyor. Bu iki yan hakkın ücret bordrosuna yansıması ve dolayısıyla üzerinden vergi ödenmesi de gerekiyor.

Çalışanlara dağıtılan erzak kolileri de, bayram ikramiyeleri de Gelir Vergisi Kanunu’na (GVK) göre vergiye tabi... (Md. 61) İşverenin erzaklara ödediği KDV dâhil bedeller (brütleştirilerek) çalışanın ücreti gibi değerlendirilecek ve çalışanın bordrosunda GV hesabına dâhil edilerek Maliye’ye beyanda bulunulacak. Erzak değeri üzerinden Damga Vergisi ödenmesi de gerekiyor. 

Çalışanlara dağıtılacak nakdi bayram ikramiyeleri üzerinden de işverenler ilave vergi hesaplayarak Maliye’ye beyan edip ardından ödemesini yapacaklar.

GVK’na göre ücret olarak görülen ve üzerinden vergi hesaplanan söz konusu yardımlar, diğer bordro kalemleri gibi işletme için aynı zamanda bir gider kalemi olarak muhasebeleştiriliyor. Dolayısıyla işletmenin ödeyeceği verginin hesabında gider olarak da dikkate alınabiliyor. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, ayni (nakdi olmayan) yardımlar sigorta primine tabi olmadığından, personele verilen erzak için sigorta primi hesaplanmayacak. Bayramda verilecek nakit ikramiye içinse sigorta primi hesaplanıp SGK’ya ödenecek.

Dün akşam saatlerinde öğrendik. Prof. Dr. Şükrü Kızılot Hocamızı kaybettik. Onlarca kitap, binlerce makale ile uzun yıllar milyonlarca kişiyle temas etti... Mekânı cennet olsun.  Ailesine, sevdiklerine sabırlar diliyorum.