Kıdem tazminatının vergisi

 Çalışanın kendi isteğiyle ayrıldığı (istifa) bazı durumlarda da (15 yıl çalışmış olanlar ve kadınların evlilik durumları gibi detaylar aşağıda yer almakta) kıdem tazminatı ödenebiliyor. Her iki durumda da ödenecek kıdem tazminatı üzerinden Gelir Vergisi (GV) hesaplanmıyor.

Ne tek başına ‘çalışanın isteğiyle’, ne de tek başına ‘işverenin isteğiyle’ gerçekleşmeyip, üçüncü bir yolla da çalışanla işverenin yolları ayrılabiliyor: ‘Karşılıklı anlaşarak da iş sözleşmesi sonlanabiliyor’. Bu üçüncü yola ‘ikale’ deniliyor. İkale yoluyla da; çalışan ve işveren anlaşarak, iş sözleşmesine son verebiliyor. 

Peki, normalde kıdem tazminatı için vergi hesaplanmazken, ikale (anlaşma) yoluyla iş sözleşmesi son bulduğunda ödenecek kıdem tazminatı üzerinden acaba vergi hesaplanıyor mu?

Kıdem tazminatının vergili veya vergisiz olmasının işveren açısından bir önemi yok. İki durumda da toplamda işverenin cebinden çıkacak tutar değişmiyor çünkü... Çalışan açısından ise vergi konusu önemli: Hesaplanacak tazminatın hepsi mi kendisine ödenecek, yoksa içinden vergi düşülüp kalanı mı kendisine ödenecek?

Maliye’nin bu konuda verdiği özelgelerde de konu açıklanıyor. (İzmir V. D. Başkanlığı, 08.03.2017 Tarih ve 7775 sayılı ve Gelir İdaresi Başkanlığı, 15.12.2010 Tarih ve 4.99.16.02 Sayılı Özelgeler) İkale yoluyla ödenen kıdem tazminatları için de vergi istisnası (GVK Md.25/7) devam ediyor, çalışana ödenecek kıdem tazminatından GV kesilmesi söz konusu değil.

İkale sonrasında; çalışana kıdem tazminatı dışında, ödenecek ihbar tazminatı ve ilave diğer ödemeler de söz konusu olacaktır. Bu ilave ödemeler üzerinden işverenin; çalışanın brüt hak edişinden GV keserek Maliye’ye ödemesi gerekecektir. 

HANGİ HALLERDE ÖDENİR?

Hali hazırda; işten ayrılan çalışanın işvereninden kıdem tazminatı alabilmesi için iki temel koşul var: En az bir yıl çalışmış olması ve işçinin kendi isteğiyle değil, işverenin isteğiyle işten ayrılması. Bu iki koşul sağlandığında işçiye her bir çalıştığı yıl için; bir aylık (30 günlük) brüt ücreti (Tavanı: 4.426,16 TL) ödenmekte. Kıdem tazminatından Damga Vergisi (Binde 7.59) dışında bir vergi de kesilmiyor. 

Temel şartlar böyle olmakla beraber, ‘işçinin kendi isteğiyle’ işten ayrılmasına rağmen kıdem tazminatına hak kazandığı durumlar da var. Şöyle ki;

- Erkek işçinin askerlik hizmeti nedeniyle, kadın işçinin evliliği nedeniyle (evlilikten sonraki bir yıl içinde),

- Yaşlılık, emeklilik veya malûllük aylığı almak amacıyla,

- İşçi tarafından sağlık, ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık veya işyerinde işin durması benzeri nedenlerle,

- En az 15 yıl sigortalı olan çalışanların SGK’dan alınacak “Kıdem tazminatı alabilir” yazısı ile,

çalışan kendi işten ayrılsa da kıdem tazminatını işvereninden alabiliyor.

(SGK’dan alınacak “kıdem tazminatı alabilir” yazısı için çalışan 08.09.1999 tarihinden önce işe girmiş olmalı ve 3600 prim günü şartı mevcut. 08.09.1999 sonrası işe girenler için daha yüksek prim gün şartları gerekiyor.)

Ayrıca işçinin ölümü nedeniyle de kıdem tazminatı (mirasçılarına) ödenir.

Çalışanın ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları nedenleriyle iş sözleşmesi sona erdiğinde ise işveren için kıdem tazminatı ödemesi söz konusu olmuyor. Çalışanların; 2017 yılında mevcut uygulamaya göre ve farklı ücretlere göre alınabilecek tazminat tutarları tablodan görülebilir. 

YENİSİ MECLİS’E GELİYOR MU?

İşçiler için ‘hayati bir gelir kalemi’ , işverenler için ‘yüklü bir gider kalemi’ olan kıdem tazminatında düşünülen yasa değişikliği metninin de artık meclise geleceği konuşuluyor... İşverenin artık çalışana direkt tazminat ödeme yükümlülüğü olmayacağı, fon kurulacağı, her ay işveren tarafından fona kesinti ödeneceği, her bir çalışma yılı için bir aylık ücretin mi hesaplanacağı, hangi durumlarda işçinin kıdem tazminatını fondan çekebileceği, geçmişteki kıdem tazminatı hakkının nasıl korunacağı gibi çokça tartışma konusu var...

Yeni kıdem tazminatı düzenlemesine ilişkin gelişmeleri detaylarıyla inceleyip ayrıca ele alacağız. 

Hesaplanan kıdem tazminatlarından Damga Vergisi düşülmüştür. Kıdem Tazminatı Hesabında; aylık brüt ücrete ilaveten, giyim ve yemek yardımı, devamlı ödenen primler, temettü gibi kalemler de dikkate alınır.