Kariyer mi, çocuk mu? İkisi de... Ama nasıl?

‘Kariyer mi, çocuk mu?’ sorusuna ‘Her ikisi de’ diye cevap verebilmek kolaylaştı.

Çalışan anneler; bebeği ilkokul çağına gelene kadar, işyerlerinde ‘kısmi süreli’ çalışabilecek artık.

Kısmi süreliden kasıt: Ya haftanın tüm iş günlerinde belirli saatlerde çalışılacak ya da haftanın bazı günleri çalışılıp bazı günleri ise çalışılmayacak. (Tam süreli çalışmanın üçte iki oranına kadar yapılan çalışma) 

Yönetmelik 8 Kasım 2016’da yayımlandı, daha çok yeni. Getirdiği yeniliklerse uzun çalışma yıllarını kapsıyor.

Çalışan olsun, işveren olsun akıllarda çokça soru işareti var haliyle. ‘Kısmi çalışmaya’ ilişkin soruların bir kısmı ‘kolay’, bir kısmı ise ‘zor’. Kolay olanlar mevzuatta yazanlar ve cevapları da aşağıda.

Peki, ‘Zor’ olanlar? 


ÇALIŞANIN ZOR SORULARI
“Maaşımı bile tam göstermeyen işverene ben nasıl 5-6 yıl boyunca ‘kısmi süreli’ çalışacağım derim? Cesaret etsem bile o bana ne der?”

“Rekabet yalnız şirketler arası mı? Çalışanlar arasında da çetin rekabet var. Ben 5-6 yıl daha az çalışırsam nasıl terfi alabilirim?”

“Çalışan annelere destek için yapılmış güzel de, yasayı duyan bazı işverenler kadın işçiden tamamen vazgeçmesin sonra?”


İŞVERENİN ZOR SORULARI
“Çalışanlarımın çoğu kadın, ‘kısmi süreli’ çalışma talebi aynı dönemde yoğunlaşırsa işlerimi nasıl planlayacağım?”

“BES gibi bunda da kademeli geçiş olamaz mıydı? Çalışan sayısına göre ve sektörlere göre… Yönetmelikte yazan kapsam dışı işyerleri net değil, işletmemiz kapsam dışı mı emin olamadık.”

“Servis, yemek, çalışma saatleri yıllardır oturmuş düzen... Part time çalışanlara göre yeni bir organizasyonu kaç işyeri yapabilir?” 

Belli ki bu zor sorular; çalışan tarafında da, işveren tarafında da daha uzun süre tartışılacak.

Tartışmaları ve işyerlerine yansımalarını sonraki yazılarımızda tekrar ele alacağız. Şimdi mevzuatın detaylarını içeren bahsettiğimiz ‘kolay’ sorulara tekrar dönelim...


ÇALIŞAN AÇISINDAN
Kısmi süreli çalışma talebinin, bu haktan faydalanmaya başlamadan en az bir ay önce işçi tarafından yazılı olarak işverene bildirilmesi gerekiyor.

Eğer tüm iş günlerinde çalışılacaksa, çalışmanın başlama ve bitiş saatleri, eğer haftanın belirli günlerinde çalışılacaksa tercih edilen iş günlerinin talepte yer alması gerekecek.

Talepte bulunan çalışan, eşinin çalıştığına dair belgeyi kısmi süreli çalışma talebine eklemek zorunda.

Ebeveynlerden birinin çalışmaması hâlinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamıyor. Eşin de çalışıyor olma şartı yalnızca başvuru sırasında aranıyor. Bu şartların kısmi süreli çalışma sırasında kaybedilmesi durumunda söz konusu hak ise devam ediyor.

Kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam süreli çalışmaya dönebilir. (Çalışan, tam süreli çalışmaya geri dönmek istediğini,  en az bir ay öncesinden yazılı olarak işverenine bildirmek zorunda.)

Kısmi süreli çalışmaya geçen çalışanın tam süreli çalışmaya başlaması hâlinde yerine alınan çalışanın iş sözleşmesi kendiliğinden sona eriyor.

Kısmi süreli çalışmaya geçen çalışanın iş sözleşmesini feshetmesi hâlinde, yerine alınan çalışanın iş sözleşmesi, yazılı onayı olması koşuluyla fesih tarihinden itibaren belirsiz ve tam süreli sözleşmeye dönüşüyor.  


İŞVEREN AÇISINDAN
Çalışanın kısmi süreli çalışma talep dilekçesi, işveren tarafından işçinin özlük dosyasında saklanır. Usulüne uygun olarak yapılan kısmi süreli çalışma talebi, bildirim tarihinden itibaren en geç bir ay içinde işveren tarafından karşılanmak zorunda.

İşveren; çalışanına, talebinin karşılandığını yazılı olarak da bildirmek zorunda.

İşveren tarafından süresi içinde çalışanın talep dilekçesine cevap verilmemesi hâlinde, talep çalışanın dilekçesinde belirtilen tarihte veya bu tarihi takip eden ilk iş gününde geçerlilik kazanıyor.  

Çalışanın belirtilen tarihte iş edimini sunmaya başlaması kaydıyla kısmi süreli çalışma talebi geçerli fesih nedeni sayılmıyor.

Kısmi süreli çalışmanın belirlenen günlük ve haftalık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı, o yerin gelenekleri, işçinin yapmakta olduğu işin niteliği ve işçinin talebi dikkate alınarak işveren tarafından belirleniyor.

Kısmi süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri çalıştığı süreye orantılı olarak ödeniyor


HANGİ İŞYERLERİNDE YOK
Kısmi süreli çalışma;

Özel sağlık kuruluşlarında ilgili mevzuat uyarınca mesul müdür, sorumlu hekim, laboratuvar sorumlusu ve sağlık hizmetinden sayılan işlerde tam zamanlı çalışması öngörülenler tarafından yerine getirilen işlerde,

Nitelikleri dolayısıyla sürekli çalıştıkları için durmaksızın birbiri ardına postalar hâlinde işçi çalıştırılarak yürütülen sanayiden sayılan işlerde,

Nitelikleri dolayısıyla bir yıldan az süren mevsimlik, kampanya veya taahhüt işlerinde,

İş süresinin haftanın çalışma günlerine bölünmesi suretiyle yürütülmesine nitelikleri bakımından uygun olmayan işlerde, ancak işverenin uygun bulması hâlinde yapılabiliyor.