6 bin lira maaşa 14 bin lira mesai neden olmaz?

Aylık maaşı: 6 bin lira. Aylık aldığı mesai ücreti 14 bin lira. İki yılda toplam aldığı fazla mesai ücreti: 336 bin lira. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde yaşandığı belirtilen olayı DHA ‘nın haberinde okudum...

Hakikaten enteresan, maaşın iki katından daha yüksek tutarda fahiş bir ‘fazla mesai ücreti’... ‘Matematiksel olarak ve hukuken nasıl bu kadar mesai ödenmiş?’ sorgulanması gerekir evet... Ama öncelikle “fiziksel olarak ne kadar mümkün bir çalışanın bu kadar çok fazla mesai yapması?” sorusunun cevaplanması gerekir... İşe gidiş gelişte yolda geçen süre, yemek arası da dâhil olduğunda, en az 9- 10 saat normal mesai sürer zaten. Günün kalan 14 saatinde ilaveten kaç saat çalışılabilir ki? (Aylık maaşa; 14 bin lira ilave mesai ücreti için, normal mesai- fazla mesai- yine normal mesai şeklinde döngünün ayın çoğunluğunda neredeyse kesintisiz sürmesi gerekir.)

Haberin ilk çıkmasından sonra; muhataplarından açıklamalar da geldi. Mesai ödenen makam şoförü Hüseyin İnce, “2 yıl boyunca aldığım ek mesai, ayda ortalama 2.770 lira, toplam 66 bin 500 lira.” derken, mesainin ödendiği dönemdeki görevi Elektrik İdaresi Genel Müdürü olan Gürcan Erdoğan makam şoförüne yapılan ödemeler için “Bu fazla mesai, mesai dışında şoförlük ve benimle birlikte arızaları gidermek için çalışmasından kaynaklanıyor. 2 yılda verilen ek mesai söylendiği gibi 336 bin lira değil, 64 bin 500 lira” demiş.

Geçen yıl KKTC’de toplamda 120 milyon lira ek mesai ödendiğini ve adeta ikinci bir iş gibi gelir kapısı olduğunu belirten Maliye Bakanlığı’da mesailerin sorgulanması gerektiğini belirtmiş.

Ayrıca KKTC Başbakanlık Denetleme Kurulu’da, konuyla ilgili inceleme başlatmış. Belli ki, bu konu her yönüyle KKTC’de bir süre daha tartışılacak...

Fazla mesai koşulları Türkiye’de de sık tartışılan bir konu... En çok merak edilen sorular da şunlar... İş mevzuatına göre fazla mesainin koşulları neler? Fazla mesai için ödenen ücret nasıl hesaplanıyor? Çalışanlar en fazla kaç saat fazla mesai yapabilir, bir saat sınırı var mı? Çalışandan fazla mesai için yazılı onay alınması gerekiyor mu? Bu soruların cevaplarına göz atalım biz şimdi...

k İş Yasası’na göre çalışanın öncelikle haftalık 45 saati doldurması gerekiyor. Haftalık 45 saati aşan çalışmalar ‘fazla çalışma’ sayılıyor.

k Fazla mesainin sınırı da var, işverenler çalışanlarına kısıtlı olarak fazla mesai yaptırabiliyor... Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla olamıyor. Bu süre sınırı, işyerlerine veya yürütülen işlere değil, işçilerin şahıslarına ilişkindir.

k Fazla mesai ücretinin saatlik hesabı; normal çalışmasının 1.5 katı olarak hesaplanıyor. Fazla çalışmanın her saati için verilecek ücretin, normal çalışma ücretinin saat başına düşen tutarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenmesi gerekiyor.

k Fazla çalışma yaptırılacak işçiden onay alınması gerekiyor. Önceden her yıl başında bu onayın alınması zorunlu iken yönetmelikte geçen yıl yapılan değişiklikle (25.8.2017 tarihli Resmi Gazete) bu onay artık iş sözleşmesinin yapılması esnasında ya da fazla mesai ihtiyacı ortaya çıktığında alınabiliyor.

Fazla çalışma yapmak istemeyen çalışan, verdiği onayı otuz gün önceden işverene yazılı olarak bildirimde bulunmak kaydıyla geri alabiliyor.

k İşverenler, fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırdığı işçilerin bu çalışma saatlerini gösteren bir belge düzenlemek ve imzalı bir nüshasını işçinin özlük dosyasında saklamak zorundalar. Fazla çalışma ücretleri normal çalışmalara ait ücretlerle birlikte ödenmek zorunda. Bu ödemelerin, ücret bordrolarında ve işçiye verilmesi gereken ücret hesap pusulalarında açıkça gösterilmesi de gerekiyor. .

Uygulamaya ilişkin açıklamalar “İş Kanunu’na İlişkin Fazla Çalışma Ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği’nde” düzenlenmiştir. (6 Nisan 2004 tarihli Resmi Gazete)

Fazla mesaiye ilişkin yönetmelik metni, yeni torba yasanın (7103 sayılı yasa) tam metni ve KDV yasasında önemli değişiklikler içeren 7104 sayılı yasanın tam metni , www.vergidoktoru.com.tr internet adresinde görülebilir.