Şehnaz Askeroğlu
Erdal Fernergiz
Sinem Vural
Yenirakı’ya bağlı olarakvijiilans kaybı fenomeni
Fırlamalık zannedirdik, halbuki az buçuk itlikmiş. Mesela, tek kapılı arabaların şoförüne ‘Arka kapı açık, arka kapı açık!’ diye el kol işaretleri yapar, sürücü olmayan arka kapıya hamle edince, zevkten altımıza ederdik. Bir gün, sağ önde oturan bir annenin, arka koltuktaki küçük çocuğu için (bizim ‘arka kapı açık’ esprimiz yüzümüzden) ne kadar korktuğunu, sonra bize bakışını görene kadar... Bu masum oyundan o gün vaz geçtiydik.
Ama mesela belediye otobüslerinin arkasındaki locada oturan biletçiye eziyetten asla vaz geçmedik.
En sevdiğimiz fırlamalık (daha önce de anlattım ya) otobüsün arka koltuklarına oturmak, açıp (bol bol yarı çıplak kadın resmli) Modern Gazete yahut Pazar okur gibi yapmak ve, bakmayacağım diye perişan olan ama gözü sürekli bizim tarafa kayan biletçinin ıstırabına gülmekti.
Bir de biletçiyi esnetmek! Dört beş kişi adamcağızın etrafını sarar, başlardık sırayla ve Kemal Sunal misali esnemeye. Bir, üç, beş derken, biletçi esnemeye başlar, biz de bayılırdık artık.
Meğer, esneterek biletçiye iyilik edermişiz, ne bilelim.
İnsanın niye esnediği bilinmese de, esnemenin ‘mutluluk verdiği’ tıbben ispat edilmiş artık. Esneme anında vücut (mutluluk hormonu) endorfin salgılıyormuş meğer.
Paris’teki meşhur Cochin Hastanesi’nden Dr. Pascal Corlieu, şu günlerde devam eden bir seminerde yaptığı ‘normal ve patolojik esneme’ konulu sunumda açıklamış bunları.
Tercüme etmeye çalışayım:
“Bu tür arkaik refleks fenomenler (iyi ki Türkçe’ye çevirdim) değişik etkenlerin sonucu olabilir. Dikkatin (vijilans) azalması, açlık veya ‘mimetik (yani taklide dayalı) sürükleme’ diyebileceğimiz ‘esnemenin bulaşması’ hadisesi... Esneyen birine bakmak veya sadece esneme kelimesini duymak bile, zincirleme olarak esneme fenomenini harekete geçirebilir.”
Kesmedi galiba...
“Tetikleyici ana sebep, yorgunluğa, ilgi kaybına bağlı veya uyku öncesi dikkat azalmasıdır. Ayrıca uyanma periyoduna bağlı esneme de vardır. Bu sonuncusu gerinmeyle veya (bu lafı yeni duydum ve çok sevdim) pandikülasyon’la eşzamanlıdır. (Nasıl ama? Pandikülasyon... Bir gerinme şekliymiş.) Bu, kedi ve köpeklerde sık görülen bir fenomendir.”
Riskli ortamlarda (mesela uzun yolda otomobil kullanırken) esnemek, ‘yararlı bir uyarıcı reaksiyon’ yaratabilirmiş. Ayrıca esnemek kulak basıncı üzerindeki basıncı da düzenlermiş. (Uçak inerken mesela..)
Ancak, herşey gibi, esnemenin de fazlası zarar, diyor aynı doktor, ‘böyle bir durumda, bir uzmana görünmekte fayda var...’
Bazı patolojik sorunların semptomu olabilirmiş bu. (Mahsus böyle semptom, memptom diye yazıyorum, daha bilimsel oluyor!)
Allah muhafaza, tümöre bağlı kafaiçi yüksek tansiyon gibi mesela...
Aksine bir tedavinin başarısının göstergesi de olabilirmişesneme. Mesela Parkinson hastaları esnemezmiş, esnemenin geri gelmesi iyiye işaretmiş.
Falan filan...
Bütün bunları niye mi yazıyorum?
Saat geç oldu, yorgunum, uykum var; Yenirakı’ya bağlı olarak belli bir ‘vijilans kaybı fenomeni’ de söz konusu...
BİR DE ÜSTELİK BU SAMİ HIYARI DA GEÇMİŞ KARŞIMA HABİRE ESNİYOR!
- Hadi kık, kık, git yüzüne su mu çarpıcan ne yapıcan!.. Adamın uykusunu getirdin be... Zaten saat gecenin bilmem kaçı oldu, hâlâ yarına adam gibi bir yazı kotaramadım!