Dünya kazan ben kepçe, darısı 2018’e

Ocak: Atina

İşte böyle sevgili dostlar, kısa bir Atina macerasında hasbel kader 'POLITES'ler ile tanıştık. POLITES büyük harf ile yazılınca İstanbullu Rum anlamına geliyor. Yani “Şehirli”. Elisavet’in dediği gibi, “Bizler kendimize daha çok ‘Polites’ diyoruz. Ben kendimi böyle tanımlıyorum. Çünkü bize göre dünyada bir şehir var, neresi onu da siz düşünün!’’

Akşama daha evvel sorup soruşturduğumuz ve kısa bir haberleşme yaptığımız 'Deniz Meze'ye gideceğiz. Hakikaten küçük dünya ve büyük tesadüfler. Deniz mezenin rakı göbekli sahibi Tassos Yeniköy’lü çıktı. Otuz sene evvelin İstanbul’unda şimdiki gibi adım başı Boğaz balık lokantaları yok, Yeniköy’de Aleko’nun yeri dediğimiz Deniz Parkı’na rakı/balığa gider idik. “Deniz Parkı ile bir ilişkiniz var mı?” diye sordum. “Evet babam Aleko’nun ortağıydı ama onu göremezdiniz çünkü devamlı mutfaktaydı” demez mi..

Angeliki, bendeniz ve Tassos

Kalamar almaya Kumkapılı Kostas’a gittik. Kostas’ın 2.10 metre boyu ile eski basketbol oyuncusu oğlu Türkçe pek bilmiyor ama karısı, ne İstanbul’u unutmuş ne de Türkçe’yi. Koyu muhabet arası iri bir kalamar seçtik, hatıra fotoğrafları çektik ve devam ettik.

Kosta’ın oğlu ve karısı, ben, Kostas, Angeliki ve Tassos

Hemen dükkanın yanındaki mücevherci Yorgo Antonyadis Burgazlı. Gene koyu bir muhabbete daldık ve sonu Yorgo’nun karısı Silva’nın gözyaşları ile noktalandı. Buğulu gözler ile dükkandan ayrıldık.

Bogota’da korumalarla turlama

Şubat: İstanbul’un Gözyaşları

Fransa kralı I. François (Fransua), bilim adamı Pierre Gilles’i, Bizans’ın yazı ve kitaplarını incelemesi ve satın alması için İstanbul’a yollamış. 1544-1547 yılları arasında İstanbul’a yerleşen Pierre, yazılardan çok bu mistik şehirdeki anıtları incelemeye başlamış; Sultanahmet civarındaki evlerde yaşayanların, evlerinin bodrumlarında açtıkları deliklerden yukarı su çektiklerini, hatta balık tuttuklarını duymuş. Indiana Jones misali, geniş bir kuyu ağzından, elinde meşale, iple aşağı sarkmış, bir de ne görsün, yüzlerce süslü mermer sütun ormanı içerisinde sonsuz bir sarnıç…



Bu muhteşem Bizans sarnıcı karşısında dili tutulmaz mı?.. Rengarenk sütunları ile adeta bir mermer ormanı görüntüsü. Birkaç değişik tip süslü sütun başları ve kaideleri ile gerçekten sarnıçtan çok, bir saraya benziyormuş. Bu sarnıcın yapımında, zamanın 'çıkmacı'larından alınan malzeme kullanılmış. Bir ihtimal 'Pagan' (Hıristiyalık öncesi) devrin mabed ve tapınaklarından sökülmüş malzemeler. Hangi tapınaktan alındığı bilinmeyen iki 'Medusa' kafası da sütun kaidesi olmuş. Belki pejoratif (aşağılayıcı) bir anlayış ile birini başaşağı, diğerini de yan kullanmış Bizanslı mimar, kim bilir belki de bilerek, şöyle ki; Yunan mitolojisi’ne göre, Medusa, yer altında yaşayan üç kız kardeşten biridir. Deniz tanrısı Poseidon ile yaşadığı yasak aşk nedeni ile, Poseidon’un karısı tarafından cezalandırılır ve baştan çıkarıcı sarı saçlarının her bir lülesi birer yılana dönüşür, Kan çanağı gözlerine kim bakarsa, taş kesilir…

Mart: Lima’da bir gün, Peru

Sabah biraz geç başladık, 7.00'de anca vardık sahildeki balık pazarına. Taze balık yiyeceğiz sabah kahvaltısına, hemde çiğ balık. Tam çiğ de sayılmaz 'lime' (çok sert ve minik yeşil limon, laym okunur) ile pişecek.



'Ceviche' Peru’nun milli yemeği ve ben 'Hastasıyım'. Taze (illaki) deniz mahsulü, lime suyu, tuzda oğulmuş taze kırmızı eşalot soğanı, Peru’ya has kırmızı ve kavuniçi taze acı biber, 'aji' (ahi okunur), döğülmüş sarımsak, kişniş, iri taneli haşlanmış Peru mısırı ve tatlı patates.

Deniz mahsulü parçaları pembeden beyaza dönüşünceye kadar 10 dakikada bekliyor lime suyunda o kadar. Tanelerini götürdükten sonra 'Lecche de Tigre' (kaplan sütü) denilen suyunu kaşıklıyorsunuz. Geceden kalanlara bizdeki işkembe çorbası muhabbeti. Balıklarımızı aldıktan sonra minik bir bahşiş ile temizleyen teyzelere yöneliyorsunuz. 'Ceviche için ayıklayın' demeniz gerekiyor. Tüm kılçıkları alındığı gibi derisi de yüzülüyor, lop et kalıyor. Yöresel beyaz etli dev balık corvina, dev okyanus dil balıkları, çipura, uskumru, ahtapot ve taze ne varsa.

Enginarlı omletin izindeydim: Cote D’azur

Nisan: Nepal

33 milyon Tanrı var ana din demek hatalı olur, 'Yaşam Felsefesi' demek lazım. Hinduizm 5 bin senelik ömrü ile dünyanın en eski dini veya yaşam felsefesi. Cennet, cehennem, ölüm vesaire yok. Doğum, ızdırap (dikkat: yaşama ızdırap diyorlar), ölüm ve yeniden doğum. Bu “hayat tekerleği” milyonlarca sene yuvarlanıp duruyor.  Sonraki hayatta geri geleceğiniz canlı tipi bir evvelki hayattaki yaşam tarzınıza bağlı. Yani, günah dolu ve aykırı bir yaşam, sonraki hayata sizi bir “domuz” olarak geri getirebilir veya iyilikler ve sevaplar ile dolu bir hayat sizi bir daha ki hayata favori hayvanlardan maymun veya fil olarak da getirebilir. Bu zinciri kırmanın ve sonsuz huzura kavuşmanın tek yolu ise Nirvana’ya ulaşmak. Peki nasıl ulaşacağız bu Nirvana’ya?

Wheel of life (Hayat tekerleği) tablosu önünde. Üstedeki üç dilim bir nevi cenneti, alttaki ise cehennemi anlatıyor. Yukarıda kalmaya çabalamak ve aşağıda kalan insanları da yanımıza çekmeye çalışmalıyız.

Mayıs: Sakız Adası

Bu Akdeniz tarihinin önemli adasına son ziyaretim 1 Mayıs’a denk geldi. 1 Mayıs gününü, adanın daha evvel bir kez gittiğim köyü Volissos’ta geçirdim. Volissos, adanın kuzey batısında, Sakız Limanı’ndan bir saat mesafede.  Bu küçük ve şirin bir köyde, herkes topladığı çiçeklerle meydana çıkageliyor. Geniş bir masaya tüm bu çiçekler dökülüyor. Bebe şebe herkes çelenkler yapmaya başlıyor. Herkes hazırladıkları çelenkleri evlerinin, dükkanlarının kapısına asıyor ve baharı bu şekilde karşılıyorlar.

Çiçekler hazırlanırken bir yandan da sirtakiler, çiftetelliler, zeybekler oynanıyor. Akdeniz insanına göbek atmak için yeter ki bir sebep olsun.

Haziran: Yaşamak Şakaya Gelmez

Yaşamak şakaya gelmez,
büyük bir ciddiyetle yaşayacaksın
bir sincap gibi mesela,
yani, yaşamanın dışında ve ötesinde hiçbir şey beklemeden,
yani bütün işin gücün yaşamak olacak.

Yaşamayı ciddiye alacaksın,
yani o derecede, öylesine ki,
mesela, kolların bağlı arkadan, sırtın duvarda,
yahut kocaman gözlüklerin,
beyaz gömleğinle bir laboratuarda
insanlar için ölebileceksin,
hem de yüzünü bile görmediğin insanlar için,
hem de hiç kimse seni buna zorlamamışken,
hem de en güzel en gerçek şeyin
yaşamak olduğunu bildiğin halde.

Yani, öylesine ciddiye alacaksın ki yaşamayı,
yetmişinde bile, mesela, zeytin dikeceksin,
hem de öyle çocuklara falan kalır diye değil,
ölmekten korktuğun halde ölüme inanmadığın için,
yaşamak yani ağır bastığından.

Nazım Hikmet

Temmuz: Amalfi

Bugün bu muhteşem yapıtı gezenler, bu Katedral’in kapısının İstanbul’dan geldiğini de bilmezler. 11. asır ortalarında Amalfi konsüllerinden Pantaleone, Konstantinopolis’te yaşar ve Amalfi ile ticaret, bilhassa esir ticareti yapar imiş. Günahkar esir taciri konsül, tüm bu günahlarından affedilmek için Suriyeli Simon Kalfa’ya bu bronz kapıyı İstanbul’da döktürmüş ve bir gemisi ile İstanbul’dan Amalfi’ye getirmiş. Katedral’e bağışlamış. 

Bu gezide rehberim olan hanımefendiye anlatmış idim tüm bu hikayeyi. Sonrasında rehberime bir güzel gezdirdim Katedrali ve Amalfi’yi.

Ağustos: Ghent, Belçika

Öğleden sonra nehirde üç ayrı kayık ile bir gezinti yaptık. Bazı şehirlerde Roma’da ve Paris’te olduğu gibi, nehirler çok alçak seviyede kalır ve sadece taş duvarları izlersiniz veya kafayı kaldırmaktan boynunuz ağrır. Ghent’te nehir gezisi çok keyifli, özenle restore olmuş evlerin ve Ghent’in tarihini, dünür mimar Xavier’den dinledik. Bu bölgede Flemenkçe konuşuluyor, duyduğum kadarı Hollanda’da konuşulandan daha yumuşak ve rahat. Fransızca ikinci lisan ama İngilizceleri de mükemmel.

Düşünün taksi şoförü, pazardaki teyze dahil herkesin en az üç lisan konuştuğu bir memleket. Nehir kenarındaki konaklar ortaçağlardan, Ghent’in Avrupa’nın en zengin şehirlerin biri olduğu zamanlardan. Orta çağlarda taşan nehir nedeni ile ülkenin zengin otlakları varmış, bu nedenle koyunculuk ve yüncülüğe başlamışlar. Ortaçağın en büyük tekstil kentlerinden birisi oluvermiş Ghent. Ticareti elde tutanlar tüccar/gemiciler nehir kenarına müthiş konaklar inşa etmişler ki görmeniz gerekir.

Eylül: Vasa Stockholm

Dünyanın en büyük savaş gemisinin, dünyanın en kısa seferi.  

1628'de kızaktan inen 'Vasa' zamanın en haşmetli savaş gemisi, sadece 1200 metre yol aldıktan sonra yan yatıyor, top kapaklarından su alıyor ve 32 metre derinlikte ince çamur içine gömülüyor. Öylesine büyük bir gemi ki, boyları 50 metreyi geçen direkleri de su üstünde kalıyor.

Şeytanın gırtlağında nasıl sağ çıktım?

Ekim: Urfa

Evliya Çelebi der ki:

Nuh tufanından sonra kurulan eski şehirlerden biride bu Peygamberler diyarı Urfadır. Urfa’nın suyu ve havası son derece ılıman olup yazı yaz, kışı kıştır. Kış mevsiminde kar yağar, baharda yağmur yağar. Burası dört mevsimin bulunduğu bölgede olup on yedinci örfi iklime düşer. Dostlardan iyi huy sahibi, şirin ve edalı dilberleri olur. Temiz, lekesiz, terbiyeli, edepli, örtülü ve güzel sözlü hatunları vardır. Elbise, sanat, yiyecek ve içecekleri ilginçtir. İleri gelenlerin hepsi samur, sincap kürkü ve atlasa giyerler. Orta halli olanları çeşitli kısa elbise giyerler. Türkmenler ve Kürtler kendi dilleriyle konuşurlar.

Kasım: Londra Trafalgar Square

Amiral Nelson yılmaz bir savaşçı. İngiltere deniz savaşları tarihinde ilk defa düşman gemisine elinde kılıcı ile atlayan ve göğüs göğüse savaşan bir amiral. Bu hareketi kendisini bir efsane yapmış. Kosika’da sağ gözünü ve kaşını kaybetmiş, yılmamış. Gene İspanyollara karşı bir savaşta sağ kolu parçalanmış ve kangren nedeni ile kesilmiş, gene yılmamış. Akdenizde kapışmak için aradığı Napolyo’nun yenilmez ordusunu ve filosunu Osmanlı’nın Mısır eyaletinde bulmuş ve tek kolla İngiliz filosunu darmadağın etmiş. Denizde Nelson’dan karada ise 70 yaşındaki Cezzar Ahmet Paşa’dan dayağı yiyen Napolyon Mısır’dan çekilmiş.


Amiral Nelson’un şapkasındaki sorguç ve göğsünde devamlı taşıdığı üç  madalya’nın en tepesindeki ortası ay yıldızlı nişan 3. Selim tarafından taltif edilmiş.

Aralık: Vietnam

Savaşı kim durdurmuş biliyormusunuz?  Medya: Times ve Life dergileri sayfalarca fotoğraflı Vietnam savaşı yayınlayınca , artık Amerika’da her eve giren televizyonlar direk cepheden görüntüler vermeye başlayınca, Amerikan halkı ayaklanmış. Bu savaştan sonra dünyadaki tüm savaşlara karşı basın kısıtlamaları gelecektir.


Savaşı durdurduğu iddia edilen Pulitzer ödüllü AP den Nick Ut fotoğrafı: Haziran 1972 de Güney Vietnamlı uçak yanlışlıkla Güney Vietnam’a napalm bombası atınca, 9 yaşındaki Kim Puk ve kuzenleri yanan köylerinden kaçıyorlar.