Tatil dönüşü depresyon yapar mı?

Benim gibi yazı çok seviyor ve yılda sadece bir hafta gidebildiğiniz deniz, güneş, kum-iskele tatilinin hayallerini kurarak, iple çekiyorsanız ya da bir türlü yapmaya fırsat bulamadığınız aktiviteleri sayılı günlere çekerek yaşamınızı bir süreliğine de olsa değiştiriyorsanız dönüşünüz ‘muhteşem’ olmayabiliyor. Hele hele işiniz veya okulunuzla ilgili problemler yaşıyorsanız, tatilde uzaklaşarak sorunları kısa süreli de olsa unutuveriyorsunuz. Ama mutlu geçen tatilden sonra, sıkan aynı ortamlara geri dönmek işkence haline dönüşebiliyor.

Psikiyatri uzmanı Muzaffer Uyar, eylül ayıyla birlikte sadece yazın bitmediğini, çocukların okulu, toplantılar, planlamalar, bütçelerin dengelenmesi gibi strese yol açan süreçlerin de başladığını hatırlatıyor. Tüm bunlara bir de mevsime özgü ‘hazan’ eklenince ruh ve beden sağlığı zorlanmaya başlıyor.

Depresyonun çok türü olmakla birlikte bazı ortak noktaları bulunduğunu hatırlatan Dr. Uyar, “Örneğin majör depresyonlar ağır bir hüzün ve ruhsal ıstırap duygusuyla gelir. Kişi neredeyse yaşam enerjisini ve haz duygusunu tümüyle kaybeder. Hafif ya da maskeli depresyonlarda belirgin bir hüzün görülmeyebilir. Ama enerji azalması, işleri erteleme ve isteksizlik silik de olsa vardır. Bazen davranış değişiklikleri ve ilişki bozulmaları görülür. Mesela ayrılıklar eylülde, sonbaharda daha fazladır ve çoğu kez altında depresyon yatar” diyor. Ve yine sürdürülen bir rejim bozulması, bırakılan bir bağımlılık davranışının yeniden nüksetmesinin altında bu silik mevsimsel depresyonlar yatabilir. Araştırmacılara göre güneş ışığının geliş açısı da etkili. Dr. Uyar, “Işığın gelişinin yataylaşması eylül depresyonu ile çok ilgili. Bazılarına göre günlerin uzaması ve kısalması tüm biyokimyasal döngümüzü etkiliyor ve bu da depresyon yapabilir” diyor.

Aktif kalın

Çare, spor ve aktiviteye devam etmek. Günlük hayat ritmini tekrar oturtmaya gayret edin. Fırsat buldukça açık havaya, şehir dışına kaçış da diğer bazı öneriler. Sorun devam ediyorsa da psikiyatri uzmanına görünmekten kaçınmayın.

Yoksa daha kısa tatiller mi size göre?

- Yıl içinde bir uzun tatil kullanmaktansa, daha kısa ama daha sık, kısa tatiller yapın. Böylece tatil havasına girmeyip, gerçeklerden tamamen kopmadan rahatlayabilirsiniz.

- Tatilinizi öyle bir ayarlayın ki döner dönmez işe başlamayın. Birkaç gününüz evde geçsin.

- Dönüşte bekleyen tüm iş ve sorunlarla bir anda ilgilenmeye çalışmayın. İşleri birkaç güne yayın, planlı bir şekilde çalışıp üstesinden gelin.

- Tatilde yapmaktan hoşlandığınız, rahatlatan şeyleri(kitap okumak, yürümek, tembel tembel yatmak gibi) fırsat buldukça tekrarlayın. 

- Unutmayın ki tatiller de biter! Zaten tatil çok uzun sürseydi çekiciliğini yitirecekti.