İnci kefalleri asla geri dönmez

Van Gölü inci kefali, dünyada sadece bu havzada yaşayan, başka hiçbir yerde bulunmayan bir balık türü… Yaşamı gölün tuzlu ve yüksek derecede sodalı sularında geçse de, köken olarak bir tatlısu balığı olduğu için çevresindeki akarsulara üreme göçü yapıyor. Bu göç öyle göremediğiniz, gizli-saklı bir balık göçü değil. Karların erimesiyle beyaz köpüklerle akan çılgın derelerde akıntının tersine, akıntıyla mücadele ederek yapılan bir göç. Şiddetli akıntıya ek olarak önüne çıkan engelleri, şelaleleri aşmak da gerekiyor en ideal üreme yerine ulaşmak için tabi ki.

Çünkü inci kefali genetik bir kodla biliyor ki derenin kaynağına, yukarı kesimlerine ne kadar yaklaşır ve yumurtalarını oraya bırakırsa yavruları o kadar güçlü ve neslinin devamı garantiye alınmış olur. Bu yüzden önüne çıkan engelleri aşmak için bazen binlerce kez atlar, zıplar, uçar, tırmanır ve sonunda geçer orayı. Ancak bu yolculuk sanıldığı kadar kolay başlayamaz ne yazık ki. Balığın tuzlu-sodalı göl suyundan, tatlı sulara vücudunda iyon ayarlaması yapmadan geçişi ölümüne neden olabilir. Bu yüzden önce göç yolculuğuna çıkan balıklar akarsuyla göl suyunun karıştığı mansap bölgelerinde bir müddet bekler, vücut iyon yoğunluğu ayarlanınca artık yem almayı keser ve başlar derelerdeki üreme yolculuğu. Yani şelalelerin önünde binlerce kez atlayarak şiddetli akıntıya rağmen orayı geçmeye çalışan balıkların midesi boştur, açtır karınları.

Doğanın festivali başladı

Bu manzaraları ne zaman görebiliriz dediğinizi duyar gibiyim. Şimdi tam zamanı bu muhteşem görsel ziyafetlerin. Gelincikler, laleler, sümbüller açtı Van Gölü çevresinde. Van Gölü’nün nadide balığı, incisi, inci kefali geldi derelere. Bugünlerde göl çevresinde hangi derenin başına gitseniz akıntıya karşı mücadele eden inci kefallerini görürsünüz. Özellikle Erciş Deliçay ve Muradiye Bendi Mahi Çayı balık bendi mevkilerinde bu göç dünyada eşi benzeri olmayan mücadele görüntülerine şahitlik etme fırsatı verir size.

Boylarının 4-5 katı yüksekliğindeki bir şelaleyi aşmak için milyonlarca balık toplanır bir araya ve geçmek için sürekli mücadele eder. Bu kadar balık toplanır da onun üstünden beslenen martılar, yılanlar, kurbağalar, kaplumbağalar kamp kurmaz mı bu alanlara? İnci kefali, bunlarla mücadele etmesini bilir doğal olarak asırlardır süre gelen yaşam tecrübesiyle. Doğal düşmanlarının dışında bir de fırsatçı, bir yıl boyunca çalışmadan inci kefalinin derelere gelmesini bekleyen kaçak balıkçılar var ne yazık ki dere boylarında bugünlerde. İşte inci kefalleri onlarla mücadeleye alışık değil. Çünkü insan insafsız, vicdansız, merhametsiz ve fırsatçı. Balık doğal yollardan onlarla mücadele edemeyeceği için iyi insanlar şimdi dere boylarında balığı korumak için seferber oldular. Van Valiliği koordinasyonunda göl çevresindeki tüm kamu kurumları el birliği ile inci kefalini korumaya çalışıyor. Jandarma yirmi dört saat nöbet bekliyor derelerde. Gönüllüler gece gündüz demeden sazlıklarda dolaşıyor kötü niyetlileri balıktan uzak tutmak için. Tarımcı, zabıta, polis, STK herkes el ele, gönül gönüle inci kefalinin güvenle üremesine yardım çabası içinde. Belki ülkemizde hiçbir yerde görülmeyecek bir koordinasyon, birliktelik, yardımseverlik yarışı var Van Gölü’nün çevresinde inci kefalini korumak üzere.

Eskiden kimsenin umurunda olmayan, nesli yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan inci kefali şimdi Van’ın yeni turizm markası. TEDx İstanbul etkinliği kapsamında “İnci Kefalleri Asla Geri Dönmez” başlığıyla yaptığım konuşma izlenme rekorları kırıyor. Göç başladığı andan itibaren ülkenin dört bir tarafından inci kefali göçünü görmek için turizm acenteleri turlar düzenliyor Van Gölü çevresine. Yeni bir meslek bile türedi Van Gölü çevresinde: İnci kefali göçü turizm rehberliği. Balıkların muhteşem göçünü gören ziyaretçiler, göl çevresindeki doğal ve tarihi yerleri de ziyaret ederek harika bir tur gerçekleştiriyorlar.

Festivale ünlü akını olacak

Bugünlerde heyecan daha da arttı. Çünkü Van Valisi ve Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Murat Zorluoğlu’nun koordinasyonunda Erciş Kaymakamı ve Belediye Başkan Vekili Mehmet Şirin Yaşar ekibiyle birlikte gece gündüz demeden muhteşem bir festival hazırlıyorlar Doğa Gözcüleri Derneği’nden Yrd. Doç. Dr. Mustafa Akkuş’nda katkılarıyla ziyaretçiler için bu yıl. Geçmiş yıllardan farklı olarak festivalin ramazana denk gelmesi nedeniyle, iftar sofraları festival boyunca Erciş Deliçay Balık Bendi’ne taşınıyor. Ozanlar inci kefali için çalıp söyleyecek, ülkemizin en meşhur sanatçıları inci kefalinin mücadele alanında halkla bir araya gelecek, halaylar çekilecek. Kırgız Türkleri Ulupamir Köyü’nden atlarıyla gelip, obalarını festival alanına kuracaklar ve meşhur oğlak oyunlarını sergileyecekler. Fotoğraf yarışmaları, kısa film yarışmaları yapılacak inci kefali göçü özelinde. Festivalin bir günü çocuklara ayrılmış durumda. İnci kefalinin zorlu, geri dönmeyi bilmeyen, mücadeleci, yılmayan doğasına şahit olup, sahnede şarkı da söyleyecek minikler, uçurtma uçurup dans da edecekler.