Mayaların bilim merkezi: Copan Ruınas / Honduras

Honduras Orta Amerika'nın Karayip kıyılarında Nikaragua ile Guatemala'nın arasında bulunan çok da turistik olmayan, hatta akıllarda tehlikeli gece hayatıyla kalmış olan bir ülkesi. Son yıllarda işlenen cinayet oranının Meksika'dan bile daha yüksek olduğunu da hesaba katınca gözde olmaktan uzaklaşıyor Honduras.

Ama eğer sizde Maya kültürü ve şehirlerinde bulunmayı sevenlerdenseniz Copan Ruinas için bol aktarmalı bir uçuşla ülkenin San Pedro Sulo şehrine ulaşmayı ve buradan da 4.5 saatlik bir otobüs yolculuğu yapmayı da göze almış oluyorsunuz.

Türk Vatandaşlarından 90 gün kalışa kadar vize talebinde bulunmayan Honduras' tan sonra seyahatinize buralara kadar gelmişken diğer Orta Amerika ülkelerini de ekleyebilirsiniz.

Maya şehrine son adım olan Copan'a ulaştığınızda ise, doğanın tam ortasında konumlanmış, sıra sıra dizilmiş küçük restoran ve kafelerin olduğu, sokaklarında gezerken kaybolma olasılığınızın olmadığı bir kasabaya ulaşmış oluyorsunuz.

Ülke nüfusunun yüzde 90'ını oluşturan Maya soyundan gelme yerlilerin görüntüsü ve yaşam biçimleri geçmişi hayalinizde canlandırabilmeniz için de çok yardımcı oluyor.

Copan sokaklarında gezerken dikkatinizi çekecek olan puro dükkanları, halkın hiç kafalarından çıkarmadıkları beyaz yerli şapkalarının satıldığı şapkacılar ve el yapımı kovboy çizmelerinin yapılıp satıldığı ayakkabıcılar, ister istemez ortamın daha egzotik bir hal almasını sağlıyor.

İlk gecenizde merkezde bulunan Mercado Central'da Mayaların elinden ev yemeklerinin tadına bakabilir ve yerel biralarla ertesi gün yapacağınız Copan Ruinas turu için enerji toplayabilirsiniz.

Kasabaya sadece 1.5 km uzaklıkta olan Copan Ruinas için yürüyüş yolu da oldukça keyifli olsa da isterseniz küçük ulaşım araçlarını tercih edebilirsiniz.

Yaklaşık 3000 yıllık bir geçmişe sahip olan Copan Ruinas ilk dönemlerini üretim ve bilimsel gelişim açısından zengin geçirse de daha sonra tüm Maya şehirlerinin hazin sonu olan İspanyol istilasıyla çöküş dönemine girerek benzer sonu yaşamaktan kaçamamış.

Terk edildikten sonra doğayla baş başa bırakılan kalıntılar günümüzde arkeologlar tarafından özenle açılarak bu duruma getirilmiş olsa da hala çalışmaya devam eden bir sürü bilim insanı var şehirde. Tüneller ise çok büyüleyici..

Buradaki tünellerin bilimden çok Maya mühendisliğiyle alakası var. Tünellerin sadece ikisi açık, yalnız çok kısa bir bölümü… Tünellerin Maya uygarlığı öncesi yaşamış olan başka bir şehre açıldığı söyleniyor. Yani eski şehrin üzerine yeni şehir kurulunca tüneller altta kalmışlar. Orijinal uzunlukları 700 metre civarı tünellerin. Jaguar ve Rosa Lila tünelleri açık. Bilim konusuna gelince Tikal'den gelen kral Yax Kuk Mo tarafından 427 yılında yenilenince kesin olarak bilinemeyen bir sürü bilgi oluşmuş. Ama ay ve güneş tutulması piramitlerin açılarından hesaplanmış. Copan'ın en önemli özelliği Hiyeroglif merdivenmiş. 63 basamaktan oluşmuş ve en uzun taş oyma metin kabul edilmiş. Taş üzerindeki şekillerinde şu ana kadarki 18 kralın hikâyesini anlattığı söyleniyor.

Siz kafanızda geçmişi düşünüp zihninizde canladırmaya çalışırken, ağaçların arasında uçan yüzlerce Makav cinsi papağan da size eşlik ediyor olacak.

Ülkemizde sadece kafeslerde gördüğümüz bu hayvanları, gerçekte olması gereken yerde tam da kendi ülkelerinde görmek zaten anlatılmaz yaşanır bir mutluluk veriyor insana.

Copan Ruinas diğer Maya şehirlerine göre sembolleşmiş olan gösterişli yüksek piramitlere daha az sahip olsa da, taş üzerine işlenmiş olan o günleri resmeden oyma işçiliğinin dikkat çektiği sütunlar çok iyi korunmuş durumda.

Ayrıca kazı sırasında bulunan 4000 civarı heykel de görmek isteyenler için Copan Müzesi'nde sergileniyor.

Tarihe bakıldığında gelişmişlik düzeyinin çok yüksek bulunduğu bu Maya şehri o dönem şehirlerinin arasında bilimsel bir merkez olarak kabul görmüş olmasıyla da dikkat çekici.

Özellikle güneş ve ay tutulmalarının hesaplanması,yılın günlerinin belgelenmesi astronominin ne kadar ileri düzeyde olduğunun da en büyük kanıtlarından.

Sadece soyluların ve bilim insanlarının yaşadığı yerlerin dayanıklı malzemelerden yapılması nedeniyle günümüze kadar ulaşmayı başarması, küçük bir bölgeymiş gibi bir izlenim verse de kalıntıların önünde geçmişin gözünüzde canlanmasına yardımcı olması için resmedilmiş tablolarda görünen koca bir şehir olduğunu unutmamak lazım.

Sadece günü kurtaracak malzemelerden yapılma halkın yaşadığı haneler tabi ki şuan oldukları yerde değiller.

Geçmiş araştırıldığında temel besin maddeleri olan mısırın hanelerin önündeki bahçelerde yetiştirildiği ve şuan olduğu gibi her gün yedikleri mısır ekmeğinin etle veya sebzeyle servis edildiği bir yemek kültürlerinin olduğu da bilinenler arasında.

1980'den beri Unesco Dünya Kültür miraslarından olan Copan Ruinas'da yaşayan halkın bir diğer gelir kaynağının da kakao olduğunu öğrendiğinizde, kahvenin yanında yediğiniz lezzetli çikolataların geçmişinin ne kadar eskiye dayandığını anlayabiliyorsunuz.