Gizli kadın krallığı! 'Gezen evlilik' geleneği çok şaşırttı...

Yünnan ile Sıçuan eyaletlerinin sınır noktasındaki Lugu Gölü çevresinde yaşayan Mosuo halkı, dünyada ender rastlanan anaerkil toplumların başında geliyor. Mosuolar, büyük ve geniş evlerde sülalenin tüm fertleriyle bir arada yaşıyor. Evin reisinin, ailenin en büyük kadını olduğu bu toplumda, çocuklar annelerinin soy ismini alıyor.

Bu nedenle soy kavramının kadın üzerinden takip edildiği Mosuolarda miras da anaerkil olarak aktarılıyor. Ailede söz sahibinin kadınlar olduğu bu kabilede, erkekler ömür boyu ‘anne evinde’ yaşıyor. Mosuolarda evlilik kurumu ise alışılmışın dışında işliyor. ‘Gezen evlilik’ adı verilen geleneğe göre erkek, sadece geceleri evlendiği kadının hanesinde konaklıyor ve sabah şafak sökerken buradan ayrılıyor.

ERKEKLER KAZANDIKLARI PARAYI 'EVİN REİSİNE' TESLİM EDİYOR
Erkeklerin, ailenin geçimi, çocukların bakımı gibi alanlarda hiçbir sorumluluğu bulunmuyor. Çocuk için baba rolünü ailenin dayısı üstleniyor. Ev işlerinin ve aile geçindirmenin tamamen kadınların sorumluluğunda olduğu Mosuo kabilesinde, erkekler kazandıkları parayı ‘ailenin reisine’ teslim etmek zorunda.

Her ne kadar Mosuolarda, kadınlar tüm gücü elinde bulundursa da bu onların çok rahat bir hayat yaşadığı anlamına gelmiyor. Yemek pişirmekten temizliğe, tarlada çalışmaktan dokumacılığa birçok işi sırtlayan kadınlar, yoğun ve yorucu bir hayat temposunda yaşıyor.

Politik konularda alınacak kararlarda erkeklerle istişare edilirken, çobanlık, balıkçılık ve hayvan kesimi gibi işlerde yine erkekler çalışıyor. Batı'da ‘Matriyarkal’ olarak adlandırılan bu toplum yapısında, soyun devamını kadınların sağladığına inanıldığından ataerkil kültürün aksine ailedeki kadınlardan kız çocuk sahibi olması bekleniyor.

BABA KELİMESİ SÖZLÜKLERİNDE YOK
Mosuo halkının kullandığı yerel dilde, baba, amca, damat, gelin, kaynana gibi kavramların sözlük karşılığı bulunmuyor. Mosuo kadını Muri Sarlaşi BBC'ye verdiği bir demeçte "Bizim hayatımızda diğer insanların yaşadığı gelin kaynana çekişmesi, miras kavgası, boşanma krizi gibi sorunlar yok" dedi.

Kadınların sorumluluğunda toplumun daha huzurlu olduğunu savunan Sarlaşi, "Anaerkil toplumda şiddet, hırsızlık, tecavüz gibi suçlar da en aza iniyor" değerlendirmesinde bulundu. Mosuo erkeği Ava Arta ise kadın egemen toplumda erkek olmak hakkındaki hislerini paylaşırken, "Kısıtlı sorumlulukla yaşamak, erkek için iyi. Anaerkil bir kültürde erkek olmayı sorun etmiyorum. Kadınlar, gücü elinde tutuyor ancak bu durum erkeklere daha çok özgürlük ve konfor sağlıyor" ifadesini kullandı.

ÇİN DEVLETİ ONLARI TANIMIYOR
Mosuolar, kültürel ve jeneolojik (soy bilimi) açıdan ayrı bir milliyet olmasına rağmen Çin devleti, Mosuoları ülkede resmen tanınan 56 etnik gruptan biri olarak sınıflandırmıyor. Yaklaşık 25 bin nüfusa sahip Mosuo kabilesi, bölgede nüfusu 300 bin civarında olan Nakhi milliyetinin alt kimliğine mensup sayılıyor ancak bu iki halk arasında belirgin farklar bulunuyor.

Mosuolar, anaerkil toplum yapısına sahipken, Nakhiler için durum tam tersi seyrediyor. Ayrıca Mosuolar, Tibet budizmine göre yaşarken, Nakhiler "kurbağanın kutsal olduğu" bir inanışına sahip. İki milliyetin kullandıkları yerel diller de tamamen farklılık gösteriyor.

Dış dünyadan izole bir coğrafyada yaşayan Mosuolar, bu sayede ilginç kültür ve geleneklerini popüler kültürün etkilerinden koruyabiliyor ancak yaşadıkları coğrafyanın sahip olduğu doğal güzellikleri nedeniyle Çinli yetkililerin teşviki sonucu bölge giderek daha turistik bir hale geliyor.

Mosuoların yüzyıllardır yaşadığı Lugu Gölü çevresinde son yıllarda hızla çoğalan pansiyon, restoran ve kafeler, bölgede ekonominin güçlenmesine yardımcı oluyor ancak buradaki işletmelerin çoğunun ülkedeki dominant unsur olan Han Çinlileri tarafından idare edilmesi dikkati çekiyor.

Mosuolar, Çin devleti tarafından ayrı bir millet olarak tanınmadıkları için ülkedeki birçok etnik azınlık unsurun nüfusça yoğun olduğu bölgelerde sahip olduğu özerk yönetim yapısından faydalanamıyor.

Nesilleri tükenmek üzere olan tıpkı Mosuolar gibi kuytu köşelerde varlıklarını sürdürmeye çalışan birçok kabile var. Her birinin ise farklı gelenekleri bulunuyor. İşte o kabileler ve ilginç yaşamları…

Drokpalar, çağlar boyunca işgallere tanık olmuş ve kozmopolit bir kültürle harmanlanan Hindistan'da özünü koruyabilmiş homojen tek halk olarak görülüyor. Orta Asya halklarına oldukça benzer kültürel özelliklere sahip olan Drokpalar’ın en dikkat çekici özellikleri son derece süslü başlıklar kullanmaları. Bu başlıklarda özellikle çiçekler öne çıkan motifler arasında.

Genelde iri ve renkli gözlere sahip olan Drokpa halkı, Hindistan'daki genel nüfusa oranla daha uzun boylu olmalarıyla ilgi çekici bir geçmişe sahipler. Drokpalar’ın köklerinin dayandığı Aryan medeniyeti, ana vatanları Pakistan olan ve Hint-Avrupa dilini konuşan tüm ulusların çıkış noktası olan bir geçmişten geliyor.

Bu özelliğiyle ilginç bir karmayı Drokpalar kültürlerinde barındırıyorlar. Dış görünüşleriyle Ural Altay dil grubuna ait olan Orta Asya Türklerinin ve Moğollarının kopyası gibi olsalar da aslında Hint Avrupa kökenli bir iletişime sahipler. Bu ilginç karma Drokpalar'ı yaşayan halklar arasında çok özel bir noktaya koyuyor. Tibet dilinde göçebe manasına gelen ‘Drokpa’ kelimesi dünya üzerinden silinmek üzere çünkü bu halka mensup insanlar gün geçtikçe azalıyor.

Himba Kabilesi, Kuzey Namibya‘da, eski ismi Kaokoland olan Kunene yöresinde yaşayan etnik bir topluluk. Himbalar için gün erken başlar. Kadınlar süsleri olan otjizelerini sürdükten sonra günlük yemek işleri ile ilgilenirler. Erkeklerin işi sığırları otlatmak. Genç erkekler hayvanların karnını doyurmakla ilgilenirken kadın ve çocuklar yaşlılarla birlikte günlük işlerle ilgileniyor. Yaşadıkları yörenin çetin çöl şartları ve dış dünyadan kopuklukları sayesinde Himbalar geleneksel yaşam tarzlarını büyük ölçüde koruyabilmiş.

Kabile üyeleri hem anne hem de baba tarafının ailelerine dâhil olur. Bu çift aileli düzen, zor iklim koşullarına karşı savaşmalarını sağlar. Bu düzende her kabile üyesi anne ve baba tarafından olmak üzere iki klana üyedir. Himba klanları, en yaşlı erkek üye tarafından idare edilir. Bu çift aile üyeliği, dünya üzerinde sadece Batı Afrika, Hindistan, Avustralya, Melanezya ve Polinezya'daki sınırlı sayıda toplulukta görülür.

Afrika’daki kabile hayatını araştıran araştırmacı ve bilim insanları, her geçen gün yepyeni bilgilere ulaşıyorlar. Bu yeni bilgilerden biri de Himbalar’a ait. Uzmanlar Himbalar’ın çocuklarla kurduğu ilişkinin farklılığıyla dikkat çekiyor. Kabilede yeni doğan çocukların yaşı doğdukları tarihten itibaren değil, annesiyle kurduğu telepatik iletişimden itibaren başlatılıyor. Kabilenin kadınları hamile kalmaya karar verdiklerinde bir ağacın altına oturuyor ve dünyaya gelmek isteyen çocuğun kendisiyle iletişim kurmasını bekliyor.

Çocuk annesiyle kurduğu ilk iletişimi, ona söylediği bir ‘şarkı’ ile başlatıyor. Çocuğun söylediği şarkıyı duyan anne bu şarkıyı eşine de öğretiyor ve ardından hamile kalıyor. Çocuğun annesine söylediği bu şarkı, onun doğum günü olarak kabul ediliyor ve yaşı bu tarihe göre hesaplanıyor.

Uzmanlar aynı zamanda bu şarkının o çocuğun doğumundan ölümüne kadar tüm hayatına eşlik ettiğini belirtiyorlar. Anne hamileliği boyunca çocuğun şarkısını kabile ileri gelenlerine ve yaşlı kadınlara öğretiyor. Doğum sırasında çocuk bu şarkıyla karşılandığı gibi, düşüp bir yerini incittiğinde de yine aynı şarkıyla avutuluyor.

Dış dünyaya en kapalı toplumların başında gelen Huliler, yüksek dağlarla çevrili bir platoda yaşıyorlar. Yüzlerini ve vücutlarını boyama konusunda saplantılı bir topluluk olan Hulileri boyasız görmek neredeyse imkansız. Son derece süslü başlıklarıyla göz alan Huliler, yaşayan en renkli ilkel kabile olarak biliniyor.

Endonezya'da Güney Papua’da yağmur ormanının derinliklerinde yaşayan ilkel bir kabile Korowailer. Hâlâ taş devrinde gibiler. Üzerlerinde giysi yok. Ağaçların tepesinde yaşıyor, yaprak yiyor ve vahşi hayvanları avlayarak besleniyorlar. Ağaç tepelerinde yaşamalarının sebebi sellerden ve zararlı canlılardan korunmak olan kabile üyelerine bu şekilde düşmanları da erişemiyor. Kille sıvadıkları palmiye yaprakları ve ağaç kabuklarını çatı yapımında kullanıyorlar.

Evin inşasında tüm aile üyeleri çalışıyor, taşınma esnasında ise evcil hayvanlar dahil olmak üzere herkes devasa merdiveni tırmanarak yuvaya kavuşuyor. Yeni evi kutsamak için bir ateş yakılıyor ve orman selamlanıyor.

Hâlâ ilkel hayat sürdükleri için kötü bir üne sahipler ancak bu mimari harika sayılabilecek ağaç evlerinin neredeyse gölgesinde kalıyor. Yaşadıkları çevreyi çok iyi tanıyorlar, atalarından kazandıkları deneyimler sayesindeyse yeteneklerini geliştirmişler.