CNN Travel övgüyle bahsetti... Yer altında keşfedilmeyi bekleyen adresler | 4 şehirden büyüleyici 7 öneri

Türkiye’de tarih boyunca yalnızca yer yüzünde değil, yer altında da yaşam alanları kuruldu. Doğal ve beşerî olaylar sonucu saklanma ve korunma amaçlı kurulan bu yerler, büyüleyici bir güzelliğe sahip.

Bu adresler sadece insanlık tarihine ışık tutan yer altı şehirlerinden de oluşmuyor, yer altında bulunan birbirinden etkileyici sarnıç ve camiler de keşfedilmeyi bekliyor.

CNN Travel'da ülkemizde keşfedilmeyi bekleyen yer altındaki bu güzelliklere dikkat çekti. Avustralyalı seyahat yazarı Lisa Morrow’un kaleme aldığı yazıda, “Türkiye antik harikalar açısından zengindir. Ancak her şey yer üstünde durup güneşinin tadını çıkarmıyor. Yer altında bulunan, bazıları 12 bin yıldan daha eski olan tarihi hazineler daha az görünür olmakla birlikte oldukça etkileyici… Kimisi çok iyi biliniyor kimisi de keşfedilmeyi bekliyor” ifadelerini kullanıldı.

İşte CNN Travel'ın seçtiği, ülkemizde yer altında keşfedilmeyi bekleyen o adresler...

İstiklal Caddesi'ndeki gizemli tünel: RUMELİ HAN / İSTANBUL

Beyoğlu’nda İstiklal Caddesi'nde bulunan Rumeli Han, 1894 yılında Sarıcazade Ragıp Paşa tarafından inşa ettirildi. Aynı caddede iki han daha yaptıran Sultan 2. Abdülhamid'in Baş Mabeyincisi (padişahın özel kalem müdürü denilebilir) olan Sarıcazade Ragıp Paşa, yaptırdığı üç hana Osmanlı’nın yayıldığı üç bölgenin ismini verdi. 

Rumeli, Anadolu ve Afrika Han'larının altında bulunan gizli tünellerle birbirine bağlandığı rivayet edilirken, geçmişte halk arasına karışmak istemeyen soylu ve zengin kişilerin binalar arasında geçiş yapmak için tüneli kullandıkları da iddia ediliyor.

Fotoğraf: İHA

Kaleme aldığı yazısında “Tünel artık halka açık ve oldukça gizemli” diyen Lisa Morrow, “İçeride, sıkı bir şekilde yerleştirilmiş koyu sarı renkli kil tuğlalar yukarıdaki dünyayı kapatıyor. Duvarlar boyunca düzenli aralıklarla yer alan penceresiz odalar birbirine açılıyor. Tünel, sokak seviyesine çıkan ve artık kilitli olan merdivenlerle bitiyor” ifadelerini kullandı. 

Fotoğraf: İHA

Tarihi değiştiren dünya mirası: GÖBEKLİTEPE / ŞANLIURFA

Dünyanın orijinal hâliyle günümüze kalmış en eski tapınağı Göbeklitepe… Öyle ki Birleşik Krallık'taki en popüler yapılardan biri olan Stonehenge’den 7 bin, Mısır piramitlerinden ise 7 bin 500 yıl daha eski. Geçmişi günümüzden 11 bin 600 yıl öncesine kadar uzanıyor. Dünyada bu kadar ilgi görmesinin asıl sebeplerinden biri de insanlığın geçmişi ile ilgili yeni şeyler öğretiyor olması… 

‘Göbeklitepe kâşifi’ olarak bilinen Alman Arkeolog Profesör Klaus Schmidt, buranın keşfinde kilit rol oynayan en önemli bilim insanı… Bugüne kadar yapılan kazılarda bölgede yer alan mekânların sadece altı tanesi ortaya çıktı. En az 15 mekân ve 200’den fazla dikilitaş daha olduğu tahmin ediliyor. Tüm bu eserlerin gün yüzüne çıkarılması için de 150 yıl gibi bir süre gerektiği düşünülüyor.

Lisa Morrow, yazısında Göbeklitepe’ye dair ise şu bilgilerin altını çizdi:

“UNESCO, 2018 yılında Göbeklitepe'yi tarihte insan yapımı anıtsal mimarinin ilk tezahürü olarak tanıdı. Uzmanlar, T şeklindeki sütunların avcı-toplayıcılar tarafından ibadet yeri olarak kullanılmak üzere dikildiğine inanıyor. Bu uygulama, daha önce yalnızca yerleşik tarım topluluklarıyla ilişkilendirilen bir uygulamaydı. Bu sütunlara yerinde bakıldığında büyülenmemek elde değil.” 

Ayrıca Morrow, Göbeklitepe'nin yaratılışını fiziksel olarak daha iyi anlamak, onun büyüklüğünü ve heybetini sıfırdan deneyimlemek için Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi'ndeki tam ölçekli replikayı gezmeyi de önerdi.

Hâlâ gizemini koruyor: DERİNKUYU / NEVŞEHİR

Türkiye'nin en önemli turizm bölgelerinden biri Kapadokya… Mağara otelleri, yılkı atları, vadileri, müze ve konaklarıyla her yıl milyonlarca yerli ve yabancı turisti ağırlıyor. Genelde de her sezon ziyaretçi rekoru kırıyor. 

Bölgenin en merak uyandıran zenginliklerinden biri de hâlâ gizemini koruyan yer altı şehirleri… Kapadokya’nın binlerce yıllık geçmişinde saldırılardan korunmak için güvenlik amaçlı yapılan yer altı şehirlerinin en meşhuru ise Derinkuyu...

Niğde-Nevşehir Karayolu üzerinde bulunan Derinkuyu; Nevşehir'e 30, Niğde'ye 50, Aksaray'a 80 ve Kayseri'ye 110 kilometre uzaklıkta bulunuyor.

Peribacalarının 85 metre kadar altında yapılan şehir, dünyanın en büyük yer altı şehirlerinden biri olarak adlandırılıyor. Şehirde ilk yerleşim ise Asur kolonilerine kadar uzanıyor. Sekiz katlı bir şehir olan Derinkuyu’da en dikkat çeken özellik ise büyük bir topluluğu barındıracak ve tüm ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde inşa edilmiş olması…

Yazısında “Derinkuyu bir zamanlar 20 bin kadar insanın güvenli sığanıydı” diyen Lisa Morrow, “Temiz hava, derin hava bacalarından içeri giriyor. Yol bazı yerlerde alçak kayaların altına girip kendi üzerine kıvrılıyor. Diğer mağara kaşiflerinin karanlık figürleri uzakta belirirken, duvarlarda ilginç parçalar yer alıyor. Kilise kalıntıları, ahırlar, şarap imalathaneleri ve boş mezarlıklar harika… Halka açık sekiz kat boyunca tarih ve şimdiki zaman adeta birleşiyor” ifadelerini kullandı.

Mezopotamya’nın Efes’i: DARA ANTİK KENTİ SU SARNICI / MARDİN

Mardin, ‘Mezopotamya’nın Efes’i’ olarak adlandırılan büyüleyici bir adres olan Dara Antik Kenti’ne ev sahipliği yapıyor. Dara Antik Kenti, bir yer altı şehri değil ama kent içinde görülmeye değer bir su sarnıcı bulunuyor.

Sarnıç, 1500 metreküp su alma kapasitesine sahip. Şehrin içine alınmayan ticari kervanlara ve nekropol (Arkeolojik şehirlerde mezarlıkların ve toplu mezar yerlerinin bulunduğu bölgeye verilen isim) alanına hizmet vermiş. Roma ve Pers döneminde Mardin’den gelen misafirlerin su ihtiyaçları bu sarnıç sayesinde giderilmiş. Yapılan en son araştırmalara göre de sarnıcın İstanbul’daki Yerebatan Sarnıcı’ndan 6 metre daha derin olduğu ortaya çıkarıldı. 

“Dara'da arkeolojik kazılar 1986 yılında başladığında burası, Türkiye'nin güneydoğusundaki tarihi Mardin şehrinin yaklaşık 30 kilometre dışında, yeşil ve rüzgârlı bir düzlükte küçük bir yerleşim yeriydi” diyen Lisa Morrow, “6’ncı yüzyıldan kalma bir garnizon şehrinin kalıntıları arasında hayvanlarını güden yerli halk dışında buraya çok az insan gidiyordu. Artık bu bölge gün geçtikçe daha da popüler bir hale gelmeye başladı” ifadelerini kullandı.

Şehrin büyüleyici güzeli: ŞEREFİYE SARNICI / İSTANBUL

Çok eskiden İstanbul’un su kaynaklarının yetersizliği ve yaşanan kuşatmalar nedeniyle, suyun depolanacağı yapılara ihtiyaç duyuldu. Yüzyıllar boyunca şehrin su depoları olarak açık ve kapalı sarnıçlar kullanıldı. Bu sarnıçlardan biri de Şerefiye… 

Adını Osmanlı döneminde bulunduğu mahalleden alan sarnıç, 2010’da İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından, Eminönü Belediyesi binasının ek kısımlarının yıkımı gerçekleştirilerek, tarihi yapıya zarar vermeden ortaya çıkarıldı. Sarnıcın çevresi de gerekli düzenlemeler yapılarak arkeolojik bir park hâline dönüştürüldü.

Fotoğraf: İHA

Lisa Morrow, sarnıçla ilgili şu bilgilerin altını çizdi:

“Sarnıç, Fatih'te hâlâ ayakta olan antik Valens Su Kemeri'nin (Bozdoğan Kemeri)de dahil olduğu bir kanal ağı aracılığıyla, şehrin kuzeyinde Karadeniz kıyısındaki Belgrad Ormanı'ndan getirilen tatlı suyun depolanması için inşa edildi. 15 yıldan daha kısa bir süre öncesine kadar tamamen unutulmuştu. Gerekli düzenlemelerle harika bir yapı halini aldı. Yüksek tavanı, kalın duvarları ve mermer sütunlarıyla görülmeye değer.”

Fotoğraf: İHA

Pek çok ödülü bulunuyor: SANCAKLAR CAMİİ / İSTANBUL

Klasik cami mimarisinden farklı bir forma sahip olan Büyükçekmece'deki Sancaklar Camii, mimar Emre Arolat tarafından yapıldı. Camiyi diğer camilerden ayıran en büyük özelliği, eğimli arazisi nedeniyle yerin altındaymış hissi vermesi. 

Dikdörtgen minaresi, özel led ışıklar ve mihrap duvarından sızan gün ışığından faydalanılarak aydınlatılması, kademeli saflarının olması, inşasında kayrak ve bazalt taşlarının kullanılması, kimyasal boya kullanılmaması Sancaklar Camii'nin diğer en önemli özellikleri.

Fotoğraf: İHA

İbadete açıldığı günden bugüne pek çok ödüle layık görülen cami, 2011'de Dünya Mimarlık Festivali'nde Geleceğin Projesi ödülünü, 2013'te yine Dünya Mimarlık Festivali'nde dini yapılar kategorisinde dünya birincilik ödülünü, 2014'te Mimarlar Odası Yapı Ödülü’nü ve 2015’te de Londra Tasarım Müzesi tarafından ‘Yılın Tasarımı Seçkisi'nde finalist yapılar arasında sergilendi.

Fotoğraf: İHA

Megakent’in en güzel camilerinden biri: YERALTI CAMİİ / İSTANBUL

Yeraltı Camii, Karaköy’de Kemankeş Caddesi’nde bulunan Karantina Sokak’ta yer alıyor. Osmanlı resmî kayıtlarında, Mahzen-î Sultanî diye ifade edilen Yeraltı Camii, aslında Arap akınlarına karşı şehrin korunması için yapılan bir hisardı. Haliç’in girişini koruyan zincirin bir ucu da burada bağlıydı. Caminin dört kapısı bulunuyor. Arka kapıya merdivenle iniliyor.

Fotoğraflar: iStock