Biri 'dünyanın en iyileri' listesine seçildi: Çorbaların peşinde yola çıkılacak adresler | 8 ŞEHİR 8 ÖNERİ

Nezle ve gribin zirve yaptığı zamanlarda ‘şifa niyetine’ sıklıkla tükettiğimiz çorbalar, sadece Türk mutfağında değil dünyanın dört bir yanında sofraların vazgeçilmezi.

CNN Travel geçtiğimiz günlerde pek çok ülkenin mutfak kültürünü değerlendirip, dünyanın en iyi çorbalarını listeledi.

Janet Clarkson'ın ‘Çorba: Küresel Bir Tarih’ isimli kitabına atıfla "Çorba, dünya toplumlarının ilk çağlardan bu yana vazgeçilmez lezzeti" denen listede, Nijerya'dan Fransa'ya Çin'den Meksika'ya kadar en lezzetli 20 çorba belirlendi.

Ukrayna’nın ‘borscht’u, Fransa'nın ‘bouillabaise’i, İspanya'nın ‘gazpacho’su gibi ünlü çorbaların yer aldığı listede ülkemizden de yayla çorbası kendine yer buldu. 

Yazıda yayla çorbasının kış hastalıklarına karşı önlem olarak içildiği ve hastanelerde hastalara özellikle servis edildiği de aktarıldı.

Biz de bu haber üzerine gezgin ve seyahat yazarları Sıla Uçan, Özlem Köseoğlu, Nurgül Büyükkalay ve Erdoğan Gümüş’e ‘Ülkemizde çorbaların peşinde yola çıkılacak adresler hangileri?’ diye sorduk.

Hem 8 şehirden birbirinden lezzetli 8 çorbayı önerdiler hem de bu şehirlerde gezilecek yerler konusunda önerilerde bulundular.

Anadolu’da çok sık tüketiliyor: Sakala çarpan çorbası / AFYONKARAHİSAR

Termal turizmin ülkemizdeki popüler adreslerinden biri Afyonkarahisar… Tarihî ve kültürel zenginlikleriyle her yıl pek çok yerli-yabancı turisti ağırlıyor. Şehrin mutfağı da oldukça dikkat çekici.

Sıla Uçan, “Sakala çarpan çorbası, Afyonkarahisar ve Amasya mutfaklarına ait olarak biliniyor ama Anadolu’da misafir olmadığı sofra yok desem abartmış olmam. Aslında erişteli yeşil mercimek çorbası olan bu lezzet, oldukça doyurucu. Hikâyesi de çok ilginç…” dedi ve ekledi:

“Rivayete göre yalnız yaşayan yaşlı bir amcaya komşusu bir tas erişteli yeşil mercimek çorbası götürür. Yaşlı amca çorbayı kaşık kullanmadan tastan içince erişteler hep sakalına yapışır. O gün bugündür çorba, sakala çarpan olarak anılır.”

Şehirde gezilecek yerlerle ilgili önerilerde de bulunan Uçan, “Afyonkarahisar’ın meşhur kalesini, Frig Vadisi’ni, İscehisar Peri Bacaları’nı, Başkomutanlık Tarihi Milli Parkı, Yedikapılar Manastırı’nı, Kırkgöz Köprüsü’nü ve Afyon Tarihi Bedesten Çarşısı’nı gezmeden şehirden sakın ayrılmayın” dedi.

Sakala çarpan çorbası

Mayhoş tadıyla damakları şenlendiriyor: Kızılcık tarhanası çorbası / BOLU

Bolu; Yedigöller, Abant ve Gölcük gibi doğanın en güzel manzaralarına sahip. Uzun zamandır da aşçıları ve kendine has mutfak kültürüyle ön plana çıkıyor. Birbirinden lezzetli yemeklerin dünyaya yayılma noktası olan Bolu, çorbalarıyla da yerli turistleri kendine çekiyor. Onlardan biri de kızılcık tarhanası çorbası…

Sıla Uçan, “Bolu mutfaklarında hafif mayhoş tadıyla damaklarda iz bırakan kızılcık meyvesiyle nefis tarhanalar hazırlanıyor. Kızılcık meyvesinin püresi buğday unu ve tuz ile karıştırılıp yoğuruluyor. Ardından güneş almayan bir yerde kurutuluyor. Bolulular kurutma işlemi sırasında pembe rengi korumak için tarhananın güneş görmemesinin oldukça önemli olduğunu söylüyor. Sofralardan çorbanın eksik olmadığı kış aylarında hep aynı tarifleri tatmaktan sıkıldıysanız, kızılcık tarhanasını mutlaka denemelisiniz” dedi.

“Kızılcık tarhanası çorbasının en lezzetlisini içmek için Bolu’ya gitmeye karar verirseniz başta Yedigöller olmak üzere tabiat parklarına mutlaka rotanızı çevirmelisiniz” diyen Uçan, “Doğada görülecek yerler dışında Akşemseddin Türbesi, Yıldırım Bayezid Camii, Yukarı ve Aşağı Taşhan’ın tarihi hamamlarını mutlaka görülecek yerler listenize ekleyin" ifadelerini kullandı.

Kızılcık tarhanası çorbası

Mantıya benziyor: Kulaklı çorbası /  ANTALYA

Sırtını Bey Dağları’na yaslayıp falezlerin üzerinde yükselen Antalya, tarihinden doğasına kadar sayısız güzelliği barındırıyor. Dünyaca ünlü bu şehrimiz güzellikleri kadar lezzetleriyle de oldukça zengin. Kulaklı çorbası da Antalya’nın en meşhur yöresel lezzetlerinden…

“Benim için kulaklı çorbası babaannem demek, çocukluğum demek” diyen Nurgül Büyükkalay, “Babaannem bu çorbadan sık sık yapardı ve biz de büyük bir neşeyle hamurlarını kesmesine yardım ederdik. Kulaklı çorbası mantıya benzetilir ancak yapılışı biraz daha farklı” dedi. Büyükkalay, çorbanın tarifiyle ilgili şu bilgilerin altını çizdi:

“Çorba için hazırlanan hamur, açıldıktan sonra kare şeklinde kesilir. Kesilen hamurun içine kıyma ile hazırlanan malzemeden konur ve mantı gibi kapatılır. Ardından tavuk suyunda pişirilir. Didiklenen tavuk etleri, sarımsak, limon ve haşlanmış nohut ekleyip kaynatılır. Daha sonrasında tereyağı, domates salçası, kırmızı biber ve nane eklenerek karıştırılan çorba hazır hale getirilir.”

Lezzetli bir yemekten sonra şehirde gezilecek yerlerle ilgili önerilerde de bulunan Büyükkalay, “İlk durağınız cumbalı evleri ve dar sokaklarıyla Antalya’nın kalbi olan Kaleiçi olmalı... Ev sahipliği yaptığı antik kalıntılar ile bölgenin binlerce yıllık tarihini yansıtan Antalya Müzesi, şehirden çok uzaklaşmadan görebileceğiniz enfes doğal güzellik Düden Şelalesi, Torosların zirvesinde yer alan ve sisler arasında muhteşem manzaralar sunan Termessos Antik Kenti ise görülmeye değer diğer adresler” ifadelerini kullandı.

Kulaklı çorbası

Çok doyurucu: Yüksük çorbası / ADANA

Adana daha ziyade kebabıyla ünlü olsa da aslında çok sayıda yöresel lezzete sahip. Bunlardan biri de Antalya’nın kulaklı çorbasına benzeyen yüksük çorbası.

Nurgül Büyükkalay, “Mantı, nohut ve et suyu ile yapılıyor. Dilerseniz yoğurtlu da hazırlayabilirsiniz. Öyle doyurucu ki ana yemek olarak bile tüketebilirsiniz. Şehirdeki birçok çorbacının menüsünde de yer alıyor. Gerçekten harika bir lezzeti var” dedi. 

Güzel bir çorba tadımı sonrası Adana'da görülmesi gereken yerlere değinen Büyükkalay, "Taş Köprü ilk görülecek yer olmalı. 319 metre uzunluğu ve 13 metre yüksekliğiyle Seyhan Nehri üzerinde yükseliyor. Tamamı kesme taşlarla inşa edilmiş Büyük Saat Kulesi de şehrin en güzel yapılarından biri. Büyük Saat Kulesi’nin hemen yakınında yer alan Tarihi Kazancılar Çarşısı da asla es geçilmemesi gereken bir adres. Hem geleneksel hem de modern eşyalar satan dükkânlar yan yana sıralanıyor. Şehrin tarihî atmosferini yaşamak için bu bölgeyi mutlaka ziyaret etmelisiniz” ifadelerini kullandı.

Şifa kaynağı: Beyran / GAZİANTEP

Gaziantep, gastronomisi ve kültürel zenginliğiyle ülkemizin en öne çıkan şehirlerinden. Görülmesi gereken önemli değerleri dışında baklavası ve kebaplarıyla birbirinden nefis lezzetleri bulunuyor. Bunların en meşhurlarından biri ise coğrafi işaretli beyranı.

Nurgül Büyükkalay, “Şehirdeki ilk beyran dükkânının 1885 yılında açıldığı biliniyor. Hazırlanması saatler süren beyran, etli ve pirinçli bir çorba. Tam bir şifa kaynağı. Et ve ilikli kemikler yaklaşık 10 saat kısık ateşte pişiyor, et lif lif ayrılıyor. İç yağı ile yağlanan sahana pilav konuluyor. Ocağın üzerine konan sahana et suyu, kırmızı biber, karabiber ve sarımsak ekleniyor. Sonunda da ortaya şahane bir lezzet çıkıyor” dedi.

Beyran

Gaziantep’in Türkiye’nin ve dünyanın en büyük mozaik müzelerinden birine ev sahipliği yaptığının altını çizen Büyükkalay, “Zeugma Mozaik Müzesi muhteşem bir sanatsal zenginliğe sahip. En ünlü eseri ise Çingene Kızı Mozaiği. Yüzünde sevinç ve hüznü aynı anda yansıtması çok büyüleyici. Kentin en eski alışveriş merkezi olan Bakırcılar Çarşısı'nın atmosferinde dolaşmak da çok keyifli. Gaziantep Kalesi, Gümrük Han, Zincirli Bedesten ve Tahmis Kahvesi de şehirde görmeniz gereken önemli yerler" ifadelerini kullandı.

Beyran, tam bir şifa kaynağı olarak biliniyor

Tam bir kış çorbası: Evelik çorbası / KARS

Kars, son yıllarda Baltık mimarisi eserleri, Çıldır Gölü ve UNESCO Dünya Mirası Listesi’ndeki Ani Ören Yeri ile seyahat severlerin cazibe merkezi haline geldi. Şehir tüm bu tarihî ve turistik özelliğinin yanı sıra lezzet dünyasında da adından sıkça söz ettiriyor.

Örneğin peynir denince ilk akla gelen lezzetlerden biri olan Kars kaşarı, şehrin en meşhur ürünü. Kaşar dışında Kars, Ardahan ve Iğdır yöresinin zengin florasında yetişen evelik otuyla yapılan çorba da çok popüler. 

Erdoğan Gümüş, “Yaprakları yenebilen bir bitki türü olan ve tohumlarından çay da yapılan evelik otu, farklı coğrafi alanlarda düvelek, ılıbada, ılıbıda, alabada, labada gibi isimlerle de biliniyor. Doğu Anadolu’nun yüksek rakımlı bölgelerinde bolca yetişen ve şifa kaynağı olarak nitelendirilen bu otun; solunum yolları, sindirim sistemi, enfeksiyon hastalıkları ve soğuk algınlığına iyi geldiğine inanılıyor. Özetle tam bir kış çorbası…” Gümüş, çorbanın yapılışına dair şu bilgilerin altını çizdi:

“Önce kuru evelik otu yaprakları çok ölmeyecek şekilde haşlanır ve suyu süzülür. Kızdırılmış tereyağında kavrulan soğana, salça ve pul biber ilave edilip biraz daha kavurulur. Ardından et suyu (kaz, et ya da tavuk) ilave edilip, fazla ısınmadan dövme buğday, haşlanmış evelik otu ve yeşil mercimek eklenip, tuzu ilave edilerek yaklaşık 30-45 dakika arasında kaynatılır. Şayet koyulaşırsa su ilave edilebilir. Ayrıca isteğe bağlı olarak yemeklik doğranmış patates de eklenebilir.”

Kars’ta görülmesi gereken yerlerle ilgili bilgiler de paylaşan Gümüş, “Selçuklular ve Osmanlılar döneminden kalma eserleri görmek ve fotoğraflamak için sokak aralarına atmalısınız kendinizi… Kars Kalesi şehre hâkim konumuyla büyüleyici bir görselliğe sahip. Kalenin eteklerinden geçen Kars Çayı ve üzerindeki Taş Köprü, yine nehir kıyısındaki Mazlumağa, İlbeyoğlu ve Topçuoğlu hamamları, Ebul Hasan-î Harakani Cami, Fethiye Cami, Kafkas Cephesi Harp Tarihi Müzesi, Arkeoloji Müzesi görülmesi gereken adresler” ifadelerini kullandı.

Vitamin deposu: Köme çorbası / KIRŞEHİR

Kırşehir'in mutfağında ağırlıklı olarak et yer alsa da Orta Anadolu’da yetişen tüm sebze ve meyveler yemeklerde yaygın olarak kullanılıyor. Şehrin en çok sevilen lezzetlerinden biri de vitamin deposu olarak bilinen köme çorbası…

Özlem Köseoğlu, “Köme çorbası; nohut, buğday, un, yeşil mercimek, yumurta, zeytinyağı, patates, patlıcan, yeşil biber, domates, yoğurt ve çeşitli sebzeler kullanılarak yapılıyor. Tam anlamıyla bir vitamin deposu olan köme, hem lezzetiyle hem de içerdiği besinlerle Kırşehir’in en lezzetli çorbalarından biri olarak biliniyor” dedi.

Çorbanın yapılışındaki püf noktalarına değinen Köseoğlu, “Dikkat edilmesi gereken en önemli nokta kısık ateşte ağır ağır pişirilmesi. Yapılışı ise oldukça kolay. Bir gün önceden ıslatılıp haşlanan buğday ve nohudun ardından yeşil mercimek, siyah suyunu salana kadar haşlanır. Ayrı bir yerde zeytinyağı, yoğurt, un ve yumurta tencereye alınıp tel yardımıyla karıştırılır. Tuzlu suda bekletilen patlıcan, patates, biber, domates doğranır ve buğday, mercimek ve nohut eklenerek yaklaşık 25 dakika kadar kısık ateşte pişirilir" ifadelerini kullandı.

Köseoğlu, Kırşehir’de gezilmesi gereken yerlerle ilgili de şu önerileri paylaştı:

“Cacabey Medresesi ve Alaaddin Camii, doğal güzelliği ile büyüleyen Seyfe Gölü ve Kuş Cenneti, şifalı suları ile Terme Kaplıcaları, Neşet Ertaş Müzesi görülmesi gereken yerlerin başında yer alıyor.”

Doğu Karadeniz’in yıldızı: Karalahana çorbası / RİZE

Ordu, Giresun, Trabzon ve Rize başta olmak üzere Karadeniz’de yılın dört mevsimi tüketilen karalahana çorbası, bölge insanın en sevdiği lezzetler arasında ilk sıralarda yer alıyor.

“Doğu Karadeniz’deki tüm şehirlerde çorbayı tatmak mümkün. Ancak benim için en güzel yapıldığı yer Rize” diyen Özlem Köseoğlu, “Çorba, ana ürün karalahana olmak üzere mısır unu, barbunya, haşlanmış tane mısır ve kırmızı biber katılarak pişiriliyor. Ortaya çıkan lezzet ise şahane” dedi.

Karalahana çorbası

Köseoğlu, şöyle devam etti:

“Bir gün önceden ıslatılan barbunya (isteğe göre fasulye) ve mısır yıkanıp suda haşlanır. Haşlanma işlemi sırasında ince kıyılmış lahanalar ilave edilir. Ezilen karalahananın üzerine balkabağı eklenir. Kabak pişerken biber ve yağ eklenerek 10 dakika kadar kaynatılır. Su yardımı ile bulamaç haline gelen mısır unu, çorbaya ilave edilir. Tuz eklenerek 10 dakika kadar daha ocakta iyice pişirilir ve enfes lezzet hazır hale getirilir."

Elevit, Çamlıhemşin ve Ayder yaylaları gibi adreslerin dışında Rize’de gezilecek yerlerle ilgili önerilerde de bulunan Köseoğlu, “Pileki Mağarası, Rize Kalesi ve Palovit Şelalesi’ni fotoğraflamadan şehirden ayrılmayın” ifadelerini kullandı. 

Fotoğraflar: iStock