Beş yıldızlı sefalet

Daha doğrusu dört ülkeye birden: 21 gün boyunca Afrika kıtasındaki Mali, Burkina Faso, Benin ve Nijer’i gezmiş. Tüm seyahati anlatsa sayfalara sığmayacağı için sadece Mali’yi anlattı.

Mali’ye nereden girdiniz?

- Benin’e uçtuk, oradan iç hat uçuşları ve otomobille devam ettik. Mali’ye ise Burkina Faso’dan girdik. Sınır dediğiniz yer, iki varil ve bir direkten oluşuyor. Bir de gümrük/pasaport kulübesi var. Pasaport kontrolündeki görevli Türk pasaportunu görünce çok şaşırmış, "Çağırın o Türk’ü, bir göreyim" demiş. Gittim, bana baktı baktı, "Daha önce hiç Türk görmemiştim, çok memnun oldum" dedi.

Mali için vize gerekiyor mu?

- Evet. Türkiye’deki fahri konsoloslukta vize işlemleri için 150 dolar ödüyorsunuz. Biz Burkina Faso sınırından 10 Euro’ya aldık.

Mali’de sadece otomobille mi seyahat ettiniz?

- Evet. Kuzeye ve kuzeydoğudaki Nijer’e doğru gittik. Yollar felaket. Asfalt var ama paramparça. Çok farklı yerlerden geçtik, muhteşem manzaralar gördük. Çölden de geçtik, nehir kenarlarından da, falezler bölgesinden de.

GÖRÜLMESİ GEREKEN 10 YERDEN BİRİ

Sınırdan geçtikten sonra ilk gördüğünüz yer neresiydi mesela?

- Gezdiğimiz ilk yer, sınırdan hemen sonra başlayan ve 150 kilometre boyunca devam eden falezler bölgesiydi. Dogon Ülkesi diye tanınıyor. Mali’de altı etnik grup var, burası onların biri olan Dogonların yaşadığı yer. Dogon halkı buraya M.Ö. 5 bininci yılda gelmiş. Onlardan önce de Tellemler varmış.

Bu bölgenin falezler dışındaki özelliği ne?

- Dogon Ülkesi, bütün rehberlerde Afrika’da mutlaka görülmesi gereken 10 yerden biri olarak geçiyor. Dogonlar falezlerin yamaçlarında öyle köyler yapmış ki, uzaktan baktığınızda ev falan gözükmüyor. Ottan, sazdan ama toprakla aynı renk olduğu için görmenize imkan yok. Bunun sebebi de eskiden köle tüccarlarından saklanmak içinmiş. Tellemlerin evleri çok daha acayip. Çünkü falezlerin tepesinde, ulaşılması imkansız, akıllara ziyan noktalarda kayaları oymuşlar. Dogonlar, onların doğaüstü güçlere sahip olan ve uçabilen insanlar olduğuna inanıyor.

Buralarda hálá yaşam var mı?

- Olmaz mı! Çok enteresan köyler var. Kabile tarzı, kendilerine has bir yaşam şekilleri var. Hogon denilen kendi liderleri var. Hogon’luk babadan oğula geçiyor. Hogon çok saygı duyulan bir kişi, yanına yaklaşmak çok zor. Hediye getirdiyseniz falan eline tutuşturmak muazzam ayıp. Kenara bir yere bırakmanız lazım. Hogon, aynı zamanda büyücü de. Buralarda büyü çok kullanılıyor zaten.

Dogon halkı nasıl?

- Erkeklerde çok eşlilik gayet normal. Herkesin birkaç karısı var. Bir de garip bir adet var Dogonlarda. Kadınlar regl

oldukları zaman kirlendiklerine inanılıyor. Adet dönemindeki kadın, o günlerde evinde kalamıyor. Regl olan kadınların bu süre boyunca kalması için yapılmış kadın evleri var. Köylerin meydanında ise köy erkeklerinin toplandığı bir çardak var.

HER YIL YENİDEN İNŞA EDİLEN CAMİ

Mali’de en çok hoşunuza giden diğer yerler nereleri oldu?

- En çok aklımda yer eden, Bani Nehri kıyısındaki Djenne şehrinde gördüğümüz Djenne Camii. Muhteşem bir yapı, UNESCO Kültür Mirası Listesi’nde. Temeli 1280’de atılmış ama bugünkü haline 1907’de ulaşmış. Dünyanın en büyük kerpiç camisi. Ahşap bloklarla destekleniyor. Muhteşem bir yapı, bu mimari tarza Sahel-Sudenez diyorlar. Ülkedeki camilerin hepsinde bu mimariyi görüyorsunuz. Cami, dikdörtgen şeklinde, dört uzun bölümden oluşuyor. O bölümler kapalı, namaz kılınıyor, dev pervanelerle serinliyorlar. Ortada da toprak zeminli devasa bir boş avlu var. Her sene yağmur mevsiminden sonra dört bin gönüllü çok büyük bir bölümü yağmurda eriyen Djenne Camii’sini yeniden inşa ediyor.

Mali’de nerelerde kaldınız?

- Kız arkadaşım kaldığımız yerler için çok güzel bir tanımlama yaptı: Beş yıldızlı sefalet. Orası için çok iyi koşullarda ve halkın ödeyemeyeceği kadar pahalı yerlerde kaldık. Gecesi 30-40 Euro arasıydı. Konaklama pahalı çünkü turistlerin gece sokakta dolaşmasını önermiyorlar. Biz rastlamadık ama güvenlik problemi olabiliyormuş. Kaldığımız yerlerde banyolar, yataklar falan felaketti ama böyle bir yere gittiğinizde daha iyisini aramak hata olur zaten. Çoğu gece bu kamp yerlerindeki çadır alanlarında kaldık. Bence çok daha iyiydi.

Koca Mali İmparatorluğu bugün en fakir ülkelerden biri

Mali, zamanında Afrika’nın en çok altın çıkarılan üçüncü ülkesi. O zamanki Mali İmparatorluğu, Senegal’den Nijerya’ya kadar olan bölgedeki altı ülkeyi kapsıyormuş. 19. yüzyılın sonunda Fransız sömürgesi olmuşlar, bağımsızlıklarını 1960’da kazanmışlar. İlk başkanları Modibo Keita, sosyalist rejimi benimsemiş ama bir türlü

oturtamamış. Ülke 1989’da kadar beş ihtilal görmüş, sonra çok partili düzene geçmişler. Bu sırada Tuaregler ayaklanmış. Tuareglerin parlamentoya kabulünden sonra ortalık sakinleşmiş. Mali bugün dünyanın en fakir 10 ülkesinden biri. Kişi başı gayrı safi milli hasıla yıllık 275 dolar.

Mali hakkında bilmek istediğiniz her şey

Mali çok büyük bir ülke; 1 milyon 250 bin metrekare ile Türkiye’nin 1,5 katı kadar. Nüfusu 11 milyon.

Ülkenin yüzde 60’ı çöl ve çöl gittikçe büyüyor. Çünkü Mali’de yakıt olmadığı için devamlı ağaç kesiyorlar. Makarna bile odun ateşinde pişiyor ve bir saatte hazırlanıyor.

Müslüman değilseniz Mali’de hiçbir camiye giremezsiniz. Türkler genelde problem yaşamıyor ama inanmadıkları zaman kelime-i şahadet getirmenizi istiyorlar.

Parlamentoda birçok ülkeden daha fazla kadın var.

Yüzde 24 ile çocuk ölümü en yüksek ülkelerden: Her ailenin 7-8 çocuğu var.

Burada Noel çok sıcak bir zamanda kutlandığı için Noel günü sabahtan evlerin bütün kapı ve pencereleri kapatılıp, klimalar sonuna kadar açılıyor. Akşam ev o kadar soğuyor ki, kazakla oturuyorlar. Gece yarısı geçince açıyorlar kapıyı bacayı.

Kadınların göğüslerinin gözükmesi çok normal. Ama dizden yukarı bacakların açık olması çok ayıp.

Bu bölgeye seyahat edecekseniz sarı humma aşısı olmanız ve sıtma hapı kullanmanız gerek.

Mutlaka yerel bir rehberle seyahat etmeniz öneriliyor. Pazarlık neredeyse mecburi! 30 bin Batı Afrika Frank’ı isteyen rehberle 5 bine anlaşılıyor. (600 BAF = 1 Euro)

Laik bir ülke. Cami ve kilise yan yana. Kimse kimseye karışmıyor.

Herkes tuvaletini sokaklara yapıyor, kimsenin umurunda değil. Kadınlar uzun etek giyiyor, çiş yaparken eğilmiyorlar.

NASIL GİDİLİR

Air Azrail’e dikkat

Mali’ye birkaç gidiş yöntemi var ama uçakla gidecekseniz Air France ile uçmak zorundasınız. Sadece Paris üzerinden Air France uçuyor. Paris’ten altı saatlik bir uçuş. Ülke içinde ve oradaki ülkeler arasında da yerel havayolları var. Onlar daha çok Air Azrail şeklinde işliyorlar. Bizim bindiğimiz uçak, bizden önce kargo servisi vermişti; balık taşımışlar, leş gibi kokuyordu.

YA RUHUM FOTOĞRAFA HAPSOLURSA

Bu ülkelerde halk fotoğraf çektirmekten hoşlanmıyor. Çünkü ruhlarının makineye hapsolacağını inanıyorlar. Bir de "Biz maymun muyuz, ne çekiyorsun" diyorlar. Ama biraz kişisel iletişim kurup sohbet edince hemen izin veriyorlar. Hele dijital çekiyorsanız ve "Bak ne güzel çıktın" diyerek gösterirseniz, çok hoşlarına gidiyor. Tabii sonrasında bahşiş istemeyi unutmuyorlar.

seyahatte ne okuyor

Gitmeden önce orayı çok iyi okuyor, gittiği yerde ise başka bir kitap.

ne dinliyor

Yurtiçi seyahatlerde yanında müzik taşıyor ama yurtdışında yerel müzikleri dinliyor.

ne giyiyor

Mümkün olduğunca salaş olmaya çalışıyor.

ne yiyor, ne içiyor

Yemekle arası iyi, her şeyi deniyor. Türkiye’de bir yerin notunu yoğurdundan veriyor. "Yoğurdu iyiyse, yemeği de iyidir" diyor.

neyle seyahat ediyor

Motosikleti ile.

nerede kalıyor

Yerel dokuyu hissedebileceği otellerde, pansiyonlarda, evlerde ve kampingde.

kimle seyahat ediyor

"Harika bir yol arkadaşı" dediği kız arkadaşı Öznur ile.

çantasının olmazsa olmazları

Fotoğraf makinesi ve kitap.

En sevdiği 5 yer

Mardin Van Kapadokya Kastamonu Dalyan