Arka sokaklarda neler oluyor?

Sistemin adı ‘al, dönüştür ve kullan/sat/kirala’. Bu bir tür mikro kentsel dönüşümcülük. Eski binalar alınıyor, yeniden yapılıp çeşitli amaçlarla kullanılıyor. Mikro kentsel dönüşümün öncülerinden biri mimar Öner İnan (29). Ortağı Gözde Susam’la dört yıl önce Sıraselviler’deki eski bir binayı yenileyip hostele çevirerek işe başlamış. Bunun dışında alıp yeniledikleri dört daireleri var. İspanya’ya yaptıkları bir geziden sonra bu işe girmeye karar vermişler. “Türkiye’de tarihi binaların nitelikli olarak yenilenmemesi eksiklik. Beyoğlu’nda insanların ya parası var bilgisi yok ya da bilgisi var parası yok” diyor.
Peki bu potansiyeli olan binalar nerelerde? “Tüm Beyoğlu’nda rastlayabiliyorsunuz ama Cihangir ve Galata’nın farklı bir durumu var çünkü konum olarak güneye bakıyorlar” diye cevaplıyor İnan: “Tarlabaşı’nda da tarihi binalar var ama orası tepeden aşağı, kuzeye bakıyor ve gitgide çukurlaşıyor. Sistem Cihangir ve Galata’da ‘al-yap-sat’ şeklinde işliyor ama Çukurcuma, Firuzağa, Karaköy ve Tophane’de binalar alınıp bekletiliyor. Bu bölgede daha çok yabancı yatırımcılar var.”

PİYASA CAMİLERDE DÖNÜYOR

Yani mikro kentsel dönüşümcülerin gözde mahallesi Cihangir. Talep çok olduğundan hem fiyatlar olması gerekenin üstüne çıkıyor hem de boş ev ve bina bulmak güçleşiyor. Öner İnan, ev bulmak için emlak danışmanlarıyla birlikte asıl ‘mahallenin kulağı kesikleri’nden yardım aldıklarını anlatıyor: “Galata ve Cihangir’deki binaların çoğu muhafazakâr kesimden insanlara ait. Piyasa genelde camilerde dönüyor. Bizim de Galata’da bir ‘hoca’ tanıdığımız var. Tüm cemaati tanıyor. Kim, neyi satmak istiyor, hepsinden haberdar.”
Mikro kentsel dönüşümcüler genelde hiç yapılmamış evleri tercih ediyor çünkü yapılmış yerin düzeltme masrafı daha çok. Yenileme bittikten sonra ‘retro-modern’ tarzda dekorasyon yapılıyor. “Örneğin duvarın bir kısmını ateş tuğlası yaparken diğerini beyaza boyuyoruz.” diyor Mimar İnan...
Büyüklüğüne ve durumuna göre eski bina ve evleri yenilemek için 10-15 bin TL’yi gözden çıkarmak gerek. Sonrasında evler Cihangir’de 2 bin, Galata’daysa 2500 TL’den başlayan fiyatlarla kiraya veriliyor. Peki kimler bu tip yenilenmiş evleri tercih ediyor? “Genelde yabancılar” diye cevaplıyor Öner İnan: “Cihangir’de yerli bir öğrencinin beklentisi bir odaya 800-1000 TL vermekse, yabancı aynı yere 6 bin TL teklif edebiliyor. İşadamlarıysa hiç düşünmeden karakterli binayı tercih ediyor. Fiyatlar çok yukarı çıkabiliyor.”

İrlandalı Ronan Dockery (39) neredeyse bir yıldır sırf ‘al-yenile-sat/kirala’ işini yapmak için İstanbul’da yaşıyor. Şehirdeki ilk altı ayında sokakları, mahalleleri ve pazarı gezerek araştırma yapmış. “İstanbul’daki fiyatlama çok değişken” diye anlatıyor: “Ben ucuz yerleri buluyorum. Ucuz olmalarının bir sebebi çok iş gerektirmeleri. Şu an İstanbul’da iki dairem var. Bir yer daha bakıyorum.”

Ofise niyet yaşamaya kısmet

Yiğit Öztürk (28) ve iki ortağı yeni bir ofis yapmak için bina ararken karşılarına Mücadele Çıkmazı’ndaki 5 numaralı bina çıkıyor. “106 yıllık bir yapı” diye anlatıyor Yiğit Öztürk: “Eskiden Ermeni bir aileye aitmiş.” Uzun uğraşlardan sonra Öztürk, ofis niyetine aldıkları binada yaşamaya başlıyor. Üç ortak tüm yenilemeleri elleriyle yapıyor. Binayla ne yapacaklarını henüz bilmiyorlar.

Balat olabilir, Karaköy belki, Tarlabaşı ı ıhh

Mimar Öner İnan, Galata ve Cihangir’in parlamaya devam edeceğini söylüyor: “Karaköy’ün adı da öne çıkıyor ama akıbeti muamma. Oradaki binaların yapısı farklı. Daha çok atölyeler var. Balat olabilir ama diğer noktalara uzaklığı Balat’ı izole kılıyor. Kaldı ki orada halihazırda yaşayanların huzurunu kaçırmamak gerek.” Peki ya kentsel dönüşüm projesiyle tartışma yaratan Tarlabaşı’yla ilgili ne düşünüyor? “Başarılı olmayacak” diyor: “Galata ve Cihangir’deki soylulaştırma organik bir süreç içinde gerçekleşti. Kimsenin zorlamasıyla olmadı. Ama bu, Tarlabaşı’nda yapay şekilde yapılmak isteniyor. Aşağısında Kasımpaşa ve Dolapdere var. Binaları altı ayda dönüştürürsünüz ama sosyal yapıyı değiştirmek bir nesil sürer. O nedenle Tarlabaşı, Fransız Sokağı’nın bir benzeri olacak. Bir süre parlayıp sonra gözden düşecek.”