O bir gökyüzü fotoğrafçısı ve güneş tutulması avcısı

Kubİlay Akdemir, gökyüzü olaylarına ilgisini, mesleği fotoğrafçılıkla birleştirmiş ve "Gökyüzü Fotoğrafçısı" olarak ciddi kariyer yapmış. Dünyada çok yaygın olan "Tutulma Avcısı" olan Akdemir, güneş veya ay tutulmasının görüleceği hat üzerinde seyahat ederek çektiği fotoğraflarla sergiler açıyor, belgesel filmler çekiyor. Tutulmaların kültürlere etkisini de araştıran Kubilay Akdemir temmuz ayında Çin’deki güneş tutulmasına gitmek üzere hazırlık yapıyor. 

Astronomi eğitimi mi aldınız?

 Güzel Sanatlar Fakültesi’nin fotoğraf bölümü mezunuyum. Ama tutulma avcılığım tamamen özel ilgim sonucu ortaya çıktı. 

Astronomi ya da gökyüzüne özel bir merakınız mı var?

 Evet sürekli vardı. Aydedeli hikayeler ilgimi çeker, hayal gücümü tetiklerdi. Sonra bilim-kurgu filmler, dizilerle ilgilendim ve bu merakım ürüne dönüştü.

 Gökyüzü fotoğrafçılığına nasıl başladınız?

 Ege Üniversitesi Astronomi Bölümü’nün yaz okuluna katılmıştım. 12 yıldır gökyüzü fotoğrafçılığıyla uğraşıyorum. 2001’den beri Atlas Dergisi ile çalışıyorum. Onların gökyüzü fotoğrafçısıyım. Mayıs sayısında da gökyüzü fotoğrafçılığını ele aldık. Çünkü bu konuda fazla bilgi yok.

 Gökyüzü fotoğrafı için ayrı bir ekipman gerekiyor mu? Kimden öğrendiniz?

 Aslında deneme yanılma yöntemiyle, rasathanede çekimler yapmaya başladım. Sonra teleskop aldım. Foça’da sahile kurup isteyenleri 25 kuruşa aya baktırdım. Günde 5-6 lira kazanıp hepsini biriktirdim. Kazandıklarımla Elazığ’a gidip Harput Kalesi’nde tutulma fotoğrafları çektim. Bu fotoğraflarımı Tübitak, o alandaki en iyi çalışmalar arasında gösterdi. Ege Üniversitesi arşivlerine girdi, Bilim Teknik Dergisi’nde yayınlandı.

 Tutulma sadece bir dakikayken gittiğiniz şehirde neden bir ay kalıyorsunuz?

È Bu biraz keşif ve macera tarzında bir şey. Neyle karşılaşacağımızı, neler yapacağımızı biz de bilmiyoruz. Tutulmayı bekliyor ve ona konsantre oluyoruz. Zaten tutulma hattı her zaman çok popüler ya da bilinen yerleri takip etmiyor. Bazen geçeceği yerler hakkında bilgi bile bulmak zor oluyor.

 Tutulmaların olduğu yerlerde ne gibi farklılıklar yaşanabiliyor?

 Biz gökyüzündeki astronomik olayların kültürler üzerindeki etkilerini de araştırıyoruz. Bazı kültürler güneş tutulmasını çeşitli doğal afetlerin sebebi olarak görüyor. Hatta 22 Temmuz’da Çin’de hem tutulmayı, hem de Çin Mitolojisi, efsanesi ve tutulma arasındaki ilişkiyi inceleyeceğiz. Çünkü Çin’de güneşi ejderhanın yediğine inanıldığından ejderhayı kaçırmak için gürültü yapılıyormuş. Hatta 1900’lü yıllarda bile donanma gemilerinin havaya ateş ettiği biliniyor.

 Anadolu’da ya da diğer kültürlerde nasıl değerlendiriliyor?

 Mesela bizde 1999 depreminden sonra insanlar depremle tutulma arasında bağlantı kurmaya başladılar ve halk buna inanıyor. Oysa bunun bilimsel bir ispatı kesinlikle yok. Eskiden Anadolu’da tutulma sırasında tencere, tava çalınıyormuş. Bu davranışın Çin kaynaklı olduğunu keşfettik. Güney Afrika’da ise güneş tutulunca kuraklık olacağına inanılıyor. Hindistan’da kutsal saydıkları hayvanı tutulmanın kötü etkilerinden kurtarabilmek için bir başka hayvanı kurban ediyorlar. Bazı İslam bölgelerinde halkın tutulma sırasında sokağa çıkmaması, namaz kılması gerektiğine inanılıyor. Aslında Kuran’ı Kerim’de de güneş tutulmasında "Küsuf", ay tutulmasında ise "Husuf" namazı kılınması gerektiği yazıyor. Yani her kültür ve dinde bir karşılığı var tutulmaların. Eski Mısır’da da çeşitli inanışlar var.

Beni UFO’lar kaçırdı desem daha çok sponsor bulurum

 Nerelerde sergiler açtınız?

 UNIVERSIADE’dan sonra Fransız Kültür Merkezi’nde ve daha sonra 2006’da Türkiye’den tutulma hattının geçtiği her ilde sergi ve dia gösterileri yaptık. 2009 Astronomi Yılı olduğundan Ege Üniversitesi ile tüm çalışmalarımın sergilerini okullarda açarak çocukların ve öğretmenlerin ilgisini çekmeye çalışıyoruz. Güney Afrika Konsolosluğu, "Güney Afrika’da Bir Dakika" projeme çok destek oldu.

 İnsanların ilgisi nasıl?

 "Her şey bitti bununla mı uğraşıyorsun" diyorlar. Tabii ben bunun yerine, "UFO’lar beni kaçırdı" desem daha çok sponsor bulurum. Astronomiyle ilgili küçücük bir yazı çıkmazken astroloji için her gün yarım sayfa ayrılıyor. Eski çağlarda astroloji astronominin temeliydi ama bugün astroloji tamamen farklı bir noktada. 

Bütün bu geziler ve ekipmanlar için parasal desteği nasıl buluyorsunuz?

 Bilimsel projelere destek bulmak zaten zordu şimdi artık kriz bahanesi de var, iyice zorlaştı. Medyatik çalışma olmadıktan sonra sponsor bulmak imkansızlaştı. Ekipman desteğini Canon veriyor, NTV ayarlayabilirse Çin’den canlı yayın yapacağız. NTV, Atlas gibi yayın kuruluşları bize destek oluyor, ama masraflarımızın bir kısmını cebimizden karşılayacağız.

2060’a kadar Türkiye’den tutulma görülemeyecek

 Türkiye’de bir dahaki tutulma ne zaman?

 2060’a kadar Türkiye’den tutulma görülmeyecek. 22 Temmuz’da Çin’den görülebilecek. 

Orada da sadece bir dakika mı görülebilecek?

 Yüzyıllar boyu görülebilecek en uzun güneş tutulması olacak. Neredeyse altı dakika sürecek. Şangay’dan çekmeyi planlıyoruz, ama hava koşullarına bağlı. En az bulutlu yerleri seçeceğiz. Bir ay Çin’de kalıpfotoğraf ve belgesel üzerine çalışacağım.

 Güneş dışında ay tutulmalarını ya da başka gök olaylarını takip ediyor musunuz?

 Hepsi ilgimi çekiyor. Gökyüzü fotoğrafçılığı da sürüyor. Tabii bu teknik imkanlarla ilintili. Tanıştığım bir Amerikalı’nın arka bahçesinde bizim üniversitelerden daha gelişmiş teleskoplar vardı.

Kubilay Akdemir

1976 Gaziantep doğumlu. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Fotoğrafçılık Bölümü mezunu. Çeşitli dergilerde çalıştı. Ege Üniversitesi Astronomi Bölümü’nün yaz okullarında gökyüzü fotoğrafçılığı dersi verdi. 2000 yılından beri Mısır, Güney Afrika, Birleşik Arap Emirlikleri ve Türkiye’de belgesel ve fotoğraf çalışmaları var. 4 Aralık 2002’de Güney Afrika Messina’da tam güneş tutulmasını çekti.

Bir dakikalık tutulma için bir ay Güney Afrika’da kalıp hazırlandım

È Tutulma avcıları ne demek, açıklar mısınız?

È Dünyada böyle bir kavram var. Aynı şekilde "Kuyruklu Yıldız Avcıları" da var. Teleskoplarıyla yıldızın güzergahı üzerinde gözlem yapıyorlar. Hatta yıldıza ilk gören kişinin adı veriliyor. Ama tüm bunlar Türkiye’de dünyada olduğu kadar yaygın ve popüler değil.

È Tutulma avcıları tutulmanın görüleceği yerler üzerinden dünyayı geziyorlar değil mi?

È Harput Kalesi’nden inerken otostop çekiyordum. Bir Japon astronomi grubu durdu. Onlar da tutulma avcılarıymış. "Bir sonraki tutulma nerede" dedim, "Güney Afrika’da" dediler. "Orada görüşürüz" dedim. Ve gerçekten, bu kez sponsorlarım, daha iyi ekipmanlarımla Güney Afrika’ya gittim ve tutulmayı çektim. Muhtemelen o Japonlar da oradaydı.

È Tutulma avcılarının belgesel projesine dönüşmesi nasıl oldu?

È 1999’da Elazığ Harput’ta ilk tutulmayı çekmemden sonra başladı. Sonra Güney Afrika’ya gittim, orada tutulma sadece bir dakika sürüyordu. Bir ay çekim yaptım. Zaten projenin adı da "Güney Afrika’da Bir Dakika" idi. Ortam o kadar güzeldi ki, "Keşke bunun filmi çekilse" diye düşündüm ve belgesel projem çıktı. Zaten bir sonraki tutulma 2006’da Türkiye’deydi. Projeyi buna göre hazırladım.

È 2006’daki tutulmada nasıl bir çalışma yaptınız?

È 2006’da Türkiye’deki tutulmada dört ekip çalıştık. CNN Türk ile Ordu, Yozgat, Tokat’ta tutulma hattına yerleştik. Ben, merkez olan Apollon Tapınağı’nda koordinasyonu yaptım. Birbirimizle dönüşümlü olarak dünyaya canlı yayın yapıldı. Belgeselimiz İz TV’de yayınlanıyor.

Astro

arkeoloji alanına yönelmek

istiyorum

È Astronomi dışında ilgilendiğiniz farklı bir konu var mı?

È Arkeolojiyle de ilgiliyim. Mısır’da tamamen arkeoloji üzerine fotoğraflar çektim. Mısır uygarlığına olan merakımla çektiğim fotoğrafları, Mısır Konsolosluğu’nun desteğiyle Ankara’da sergiledim.

È Arkeoloji ile astronomi birbirinden uzak gibi görünüyor. Siz hangi noktada birleştiriyorsunuz?

È Astro-arkeoloji denen bir dal var. Mesela İngiltere’deki Stonehendge, Mısır, Güney Amerika, Peru gibi yerlerde gökyüzü olayları ile ilintili arkeolojik yerler var. Astro-Arkeoloji bunları inceliyor. Ben sanıyorum daha çok bu konuya yöneleceğim.

È En çok neyi görüntülemek istersiniz?

È Auroralar yani kutup ışıklarını çekmek isterim. Hatta güney yarımkürede olacak bir güneş tutulmasını buzulların üzerinde çekmek isterim. Bundan sonra da daha çok belgesel film konusunda çalışmak istiyorum.