Senegal'in bol köpüklü geleneksel çayı: Ataaya

Senegalliler, gündelik hayatta özellikle gündüzü yoğun geçen ramazan gecelerinde muhabbetlerini uzun tutmak istedikleri misafirlerine ataaya ikram ediyor. Zira, hazırlanması uzun zaman alan bu çayın ikram edilmesi muhabbetin koyulaştırılmak istenildiği anlamına geliyor. Aslı Fas ve Moritanya'daki naneli çaya dayanan ve Senegal'de oldukça farklılaşarak özgün bir kültüre dönüşen ataayanın hazırlanıp içilmesi bazen 3 saati buluyor.

Yeşil ya da siyah çay, su, nane ve bolca şekerle hazırlanan bu bol köpüklü çay ve hazırlama ritüeli Senegal'de hemen her ev ve köşe başında oldukça önemseniyor. Genellikle yemeklerden sonra içilen ataayanın hazırlanması sırasında ilk olarak kişi sayısına göre su ve çay, rengi yeşil veya mavi olan alüminyum ya da çinko bir demliğe konuluyor. Küçük bir mangal ya da gaz ocağının üzerine konulan çaya kaynamasının ardından şeker ekleniyor. Şekerle kaynayan çaydan birazı, ataayaya özgü küçük bir cam bardağa oldukça yüksekten dökülerek köpük oluşması sağlanıyor. Senegalliler, bu çayı iki bardak arasında aynı şekilde yüksekten aktararak köpüğü hem artırıyor hem de bardaklar arasında paylaştırıyor.

Köpüğü istenilen kıvama gelen çay yeniden demliğe dökülüyor. Ardından nane yaprağı da demliğe eklenerek çay tekrar kaynatılıyor. Son olarak, çayı bardağa yüksekten döküp bardaklar arasında gezdirme işlemi birkaç kez daha tekrarlanarak köpüğün artması sağlanıyor. Artık yarıya kadar köpükle dolmuş bardaklara konulan çay, ikram ediliyor. Köpük ne kadar çoksa ataaya o kadar iyi yapılmış sayılıyor. Bu adımlar takip edilirken, geçen zamanda koyulaşan muhabbet, ataayaya tat katıyor.

Senegalliler, aynı çay posasıyla, ataayayı nane ve şeker ekleyerek iki kez daha demliyor. İkinci ve üçüncü demlerde çayın acı tadı giderek azalırken, şekerin tadı artıyor. Bu nedenle, ataayanın ilk demi "ölüm gibi acı", ikinci demi "hayat gibi tatlı", üçüncü demi ise "aşk gibi lezzetli" olarak nitelendiriliyor. Diğer bir halk deyişinde ise ilk demi "anne sevgisi", ikinci demi "arkadaş sevgisi", üçüncü demi ise "aşık sevgisi" olarak adlandırılıyor.

Kafein oranı oldukça yüksek olan ataaya, ramazan gecelerini ibadetle geçirmek isteyenler ya da uyumaması gereken bekçiler tarafından kahveden daha çok tercih ediliyor. Başkent Dakar'daki Cite Keur Gorgui semtinde bir villanın güvenlik görevlisi olan Mamadou Diallo, AA muhabirine yaptığı açıklamada, geceleri çalıştığını ve işe gelir gelmez ilk olarak ataaya hazırladıklarını söyledi. Komşu evlerin bekçileriyle bir araya gelerek ataaya içtiklerini belirten Diallo, "Ataaya içerek tüm gece rahatça ayakta duruyoruz. Kahve iki dakikada hazırlanıp bittiği için muhabbeti de kısa oluyor ama ataaya öyle değil, hazırlanması içmesi ayrı bir muhabbet vesilesi oluyor" dedi.

Aynı semtte başka bir binanın gece bekçisi olan Mamadou Mbengue de gündüzleri üniversite eğitimine devam ettiğini, geceleri güvenlik görevlisi olarak çalıştığını dile getirdi. Gece görevi devraldıktan sonra yemeğini yiyip ardından muhakkak ataaya içtiğini anlatan Mbengue, "Geceleri serin geçen Senegal'de ataayayı hazırlarken ve içerken içimiz ısınıyor. Ataaya, ayrıca muhabbet için bahanemiz oluyor" diye konuştu.