Tarih tekerrür mü ediyor? Evergrande ikinci Lehman Brothers krizini tetikler mi?

Burak TAŞÇI - Hurriyet.com.tr - Koronavirüs pandemisinde iyice duraksayan dünya ekonomisi Çin merkezli bir krizle karşı karşıya kaldı. Çinli dev gayrimenkul şirketi Evergrande’nin iflasının an meselesi olduğu öne sürülüyor. Bir benzeri durum ise ABD’de 2008 yılında gerçekleşmiş ve yıllarca süren mortgage krizi ortaya çıkmıştı. ABD’li dev yatırım bankası Lehman Brothers 613 milyar dolar borcunu çevirememiş ve ABD tarihinin en büyük iflasını yaşatmıştı.

ÇİN’İN İKİNCİ EN BÜYÜK GAYRİMENKUL ŞİRKETİ

Evergrande Çin’de en büyük gayrimenkul şirketleri arasında yer alıyor. Aynı zamanda Global 500 listesinde de bulunuyor. Dünyanın da gelir açısından en büyük kuruluşlarından biri konumunda bulunan Evergrande büyüklüğü nedeniyle finansal istikrara zarar verebileceği endişesi Asya borsalarında endişe yarattı.

DOMİNO ETKİSİ YARATABİLİR

Evergrande’nin iflas etmesi Asya piyasalarında sorunlara neden olabilir. 300 milyar dolarlık borcun ödenmemesi nedeniyle Çin’deki 1300 gayrimenkul projesinin kapısına kilit vurulması an meselesi. İflas halinde 1.5 milyon Çin vatandaşının mağdur olması bekleniyor.

BANKALAR VE KURUMLAR ALACAKLARINI TAHSİL EDEMEYEBİLİR

Evergrande 171 banka ve 121 finansal kuruluştan borç almıştı. Bu borçlarını ödeyememesi halinde iflasın genel ekonomiye yayılması beklentisi artıyor.

TAHVİL KUPON ÖDEMELERİNİ YAPMASI GEREKİYOR

Bankalara olan borcunu ödeyemeyen Evergrande, Mart 2022 tarihli tahvili için 23 Eylül'de toplam 83.5 milyon dolar, Mart 2024 tarihli tahvilleri için ise 29 Eylül'de 47.5 milyon dolar ödeme yapması gerekiyor. Ödemeler yapılmaz ve yeniden yapılandırma gerçekleşmezse borçlar temerrüde düşmüş olacak.

TAHVİL ÖDEMESİ İÇİN DUYURU YAYIMLADI

Evergrande Group'un bağlı ortaklığı Hengda Real Estate Group, yurt içi tahvillerinin kupon ödemesini 23 Eylül'de gerçekleştireceğini duyurdu.

Hengda Real Estate, Shenzhen Borsası'nda işlem gören Eylül 2025 vadeli tahvilinin yüzde 5.8'lik kupon ödemesini 23 Eylül'de yapacağını belirtti.

Yapılan açıklamaya göre toplam 232 milyon yuan (35.88 milyon dolar) tutarında kupon ödemesi gerçekleştirilecek.

UZMANLAR UYARDI: ÇİN’İN BÜYÜMESİ YAVAŞLAR

Çin Merkez Bankası'nın eski danışmanlarından Li Daokui, Evergrande krizinin Çin'de ekonomik büyümeyi yavaşlatmasını beklediğini söyledi.

Daokui, bununla birlikte krizin finansal sistemin geneline yayılmasının beklenmediğini vurguladı. Daokui, "Evergrande tahvillerine dayalı türev ürünler yok. Bu nedenle krizin finansal sistemin geneline etkisi sınırlı olur" açıklamasında bulundu.

Li Daokui, 300 milyar dolarlık büyüklüğe sahip olan şirketin orta uzun vadede ise 4 ana gruba ayrılmasının beklendiğini ifade etti.

JAPONYA MERKEZ BANKASI BAŞKANI’NDAN AÇIKLAMA

Japonya Merkez Bankası Başkanı Harihuko Kuroda, “Evergrande konusunda piyasa endişelerine dikkat edeceğiz” açıklamasında bulundu.

Kuroda “Evergrande’deki problem Çin’in emlak sektöründen kaynaklı bir problem, Covid 19 ile ilişkisi yok” dedi.

OECD DE DEVREDE

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü Baş Ekonomisti Laurence Boone “Çinli otoritelerin Evergrande bağlantılı şokun etkisini azaltacak destekleri sağlama kapasitesine sahip olduğu kanaatindeyiz” açıklamasında bulundu.

EVERGRANDE BAŞKANI: ZOR GÜNLERİ ATLATACAĞIZ

Çin'in sorunlu gayrimenkul şirketi Evergrande Group'un Başkanı Hui Ka Yuan, mektupla yaptığı açıklamada şirketin zor dönemi atlatacağına olan güvenlerini belirtti.

Çalışanlarına teşekkür eden yönetici, şirketin alıcılara, yatırımcılara, ortaklara ve finansal kurumlara olan yükümlülüklerini yerine getireceğini aktardı.

Çin'de bir süredir likidite sorunları yaşana Evergrande'nin yükümlülüklerinin 300 milyar doları bulabileceği belirtiliyor.

Küresel piyasalar da şirkete ilişkin gelişmeleri yakından izliyor.

Başkanın mektubunda şirketin yükümlülükleri karşılama hedefine nasıl ulaşacağı konusunda detay yer almadı.

EVERGRANDE KRİZİNE ÇOK BOYUTLU BAKMAK GEREKİYOR

Enver Erkan - Tera Yatırım Baş Ekonomisti

Evergrande'nin onshore yan kuruluşu tahvil ödemelerine ilişkin olarak faiz ödemesi yapacaklarını açıkladı ancak kupon ödemelerinin ayrıntıları net değil. Evergrande'nin tahvillerini elinde tutan büyük finansal oyuncuların kapladığı alan ve 300 milyar USD üzerindeki toplam borç düşünüldüğü zaman; bu borç doğal olarak sadece şirketin değil yoğun şekilde kreditörlerin sorunu. Dolayısıyla, borcun yapılandırılmasına veya ötelenmesine ilişkin durumlar daha çok kreditörlerin zararına olan çözüme işaret eder ki, kreditörlerin kredi dağılımlarına ilişkin olarak ortaya çıkacak yavaşlama etkisi sektörel büyümeyi de, Çin ekonomik büyümesini de aşağı çekecek etkiye sahip olur.

Emlak sektöründen yükselen ve yayılma potansiyelini artıran Evergrande krizine çok boyutlu bakmak gerekiyor. Büyük oranda borç, nakit ve likidite sorunlarından ileri gelen bu krizin de şirket, sektör ve genel ekonomi, finansal sistem yolunu izleyerek yaratma potansiyeli bulunan kriz, pek çok yönden yakın iktisat tarihiyle ilişkilendirilebilir. Bu krizin de olası yüklenicileri bankalar, ev satın alanlar, yatırımcılar ve tedarikçiler… Şimdi emlak sektörü büyük oranda finans sistemiyle de alakalı olduğundan, gayrimenkul krizi artı olarak bankacılık krizi ekonominin sert iniş riskini artıran bir etmen. Çin’in yatırım bakımından entegrasyon etkisini düşünecek olursak, bu sadece Çin krizi değil, bölgesel kriz de olabilir. Sorun da aslında çok yoğun şekilde Çin hükümetinin kaldıraçları azaltma baskısı üzerinden döndüğünden, piyasanın yavaşladığı bir ortamda şirketin nakit durumu sıkıntıya girmiş durumda.

Emlak piyasası krizi, kredi mekanizması üzerinden bankaları rahatsız eder. Bankalar, kredi geri dönüşlerine dair sıkıntıları arttığında kredi vermek konusunda daha az istekli olurlar. Bu durum, yoğun şekilde teminat sıkıntısından kaynaklanır. Aynı zamanda nakit durumu açısından da ekonomi aktörleri tarafında stres artar. Çünkü, borçlarını çevirmekte zorlanan bir büyük ekonomi paydaşı, mal ve hizmet sağlayıcılarının genel durumu açısından da riskleri biriktirmiş olur. Sonuçta, nakit olarak iş yapılmayan bir sektörde vadesi geçen çeklerin döngüsel borç krizini tetiklediğini düşünün. Hammadde tedarikçilerinden, işlenmiş mal sağlayıcılarına, finansal kreditörlerden yatırımcılara kadar geniş bir yelpazeden bahsedebiliriz.