Kripto para aleminin korkulu rüyası! Dolandırıcıları teker teker ifşa ediyor
Güncelleme Tarihi:
Kripto paralar iki yıldır gündemden bir an olsun düşmüyor. Ama ilk zamanlarda karşılaştığımız "Bir gecede milyarder oldu" haberlerinin yerini son dönemde "Hayatı boyunca kazandığı birkaç saniyede buhar oldu"lar almaya başladı. Dolandırıcılık şebekeleri, hacker'lar kripto yatırımcılarının canını yakmakta hiç tereddüt etmezken, gencecik bir kadın tek başına hepsine savaş açmış durumda. İşte ayrıntılar...
Eğlence olsun diye Wikipedia maddeleri yazan 28 yaşındaki yazılım mühendisi Molly White, bir dolandırıcılık şebekesini dize getirecek insanlar arasında en son akla geleceklerden biri belki de... Ancak "Web3 is Going Just Great" (Web3 Harika Gidiyor) isimli internet sitesi, kripto para aleminin korkulu rüyası haline gelmiş durumda. White sık sık dolandırıcılık olduğu sonradan ortaya çıkan yatırım fırsatları, kötü yönetim nedeniyle çöken projeler ve kripto para destekçilerinin parasını sömüren korsan saldırılarıyla ilgili yazılar yazıyor.
Finans ve teknoloji dünyasının elitleri birbiri ardına kripto paraya destek açıklamaları yaparken, White'ın liderliğindeki bir grup şüpheci, kamuoyunu kripto para yatırımlarının riskleriyle ilgili uyarmaya çalışıyor. Nitekim son haftalarda kripto paraların değerinde yaşanan kayıplar da White'ın ve diğerlerinin haklılığına delil oluşturuyor.
White, geçtiğimiz günlerde Washington Post'a yaptığı açıklamada, "Öfkemin önemli bir kısmının hedefinde bunu ana akıma bir yatırımmış gibi pazarlayan, çok fazla seçeneği olmayan kişileri finansal zorluklarından kurtaracak bir fırsat vaadinde bulunan büyük oyuncular var. Bu tam bir avcı davranışı" diye konuştu.
ABD'Lİ SENATÖRE DANIŞMANLIK BİLE YAPTI
White ve kripto paraları eleştiren diğerlerine göre, kripto şirketlerinin kurucuları ve destekleyen risk sermayedarları, kripto teknolojisinin potansiyelini abartarak insanların paralarını denetimsiz ve uçsuz bucaksız bir aleme çekmeye çalışıyor. Yıllarını internetteki ezoterik kültürleri araştırmaya adamış olan White ise kriptonun teknik anlamda karmaşık ve 'meme'lerle dolu dünyasını herkesin anlayabileceği bir dile çevirmeyi başarabilen az sayıdaki insandan biri.
White, ABD'nin Massachusetts eyaletinde bulunan evinden çalışıyor. İki kedisi ve pandemi sırasında sahiplendiği 35 kiloluk köpeği ile birlikte yaşıyor. Kriptoyu eleştiren diğer yorumcularla, Zoom'un yanı sıra Twitter'ın doğrudan mesaj özelliği aracılığıyla haberleşiyor. Fiziksel olarak katılmasını gerektiren konferans davetlerini ise zaman darlığı nedeniyle reddediyor.
Kripto para çılgınlığını sorgulayanların sayısı arttıkça, White'ın ünü de arttı. Gazeteciler kendisini arayıp "Şöyle bir dolandırıcılık kokusu alıyorum, sen ne dersin?" diye sormaya başladı. Stanford Üniversitesi'nde ders vermesi istenen White, ABD'li Senatör Sheldon Whitehouse'a da kripto paraları düzene sokacak bir yasa tasarısında danışmanlık yaptı.
The O.C.'nin Ryan Atwood'u Ben McKenzie daha sonra aksiyon yapımlarında da rol aldı
"KARANLIK NOKTALARA IŞIK TUTUYOR"
Tüm dünyanın "The O.C." dizisiyle tanıdığı aktör Ben McKenzie de pandemi döneminde kripto paralarla ilgili yazılar yazmaya başlayanlardan. Zamanla sektörü eleştirenler arasında oldukça büyük bir ün kazanan McKenzie, "Kripto para dünyasında birçok şey göründüğü gibi değil. Molly, karanlık noktalara ışık tutuyor ve olanın olduğu gibi görülmesini sağlıyor" ifadelerini kullandı.
White'ın hedef aldığı kişi ve kurumlar, eleştirilerini fazla karamsar buluyor. Çoğunluğu iyi insanlarla ve iyi fikirlerle dolu bir sektörde başarısızlık örneklerini seçip yanlış bir algıya neden olmakla eleştirilen White, "Bu projelerin darmadağın olacağını öngören tek şüpheci ben değildim ama bu durum, yaşananları izlemekten keyif aldığım anlamına da gelmiyor" diye konuştu.
Diğer yandan kripto para dünyası ve destekçileri de gaza basmaya devam ediyor. Yıllar evvel Facebook, Skype ve Airbnb'ye yaptığı erken yatırımlar sayesinde büyük paralar kazanan risk yatırımı şirketi Andreessen Horowitz gibi mega yatırımcılar, kripto alemine milyar dolarlar aktarıyor. Kripto paranın kime hizmet ettiğine ve nihayetinde kazananın kim olacağına ilişkin tartışmalar ise halen devam ediyor. White'ın sesi yükseliyor belki ama kripto para piyasalarının hacmi ve gücü de günden güne artıyor.
HERKES WEB3'TEN BAHSEDİYORDU AMA…
Molly White, doğar doğmaz internetle tanışanlardan. Henüz çocuk yaşta çeşitli konularda Wikipedia maddeleri yazmakla başladı. Önce sevdiği grupların, ardından adı çok fazla bilinmeyen kıymetli bilim kadınlarının başlıklarını doldurdu. Trump'ın başkanlığı döneminde ilgi alanı sağcı internet hareketlerine ve ABD'de yaşanan radikal eylemlere odaklandı. Örneğin "GamerGate" olarak bilinen ve kadın oyuncularla gazetecileri hedef alan internet saldırıları ve "boogaloo" hareketi üzerine yazdı. 15 yıl boyunca 100 binden fazla başlıkta düzenleme yapan White, Wikipedia'nın anlaşmazlıkları çözen yüksek mahkemesi diye tarif edebileceğimiz "arabuluculuk komitesi"nde de görev yaptı.
Kripto para teknolojisiyle alakalı kurumlar ve şirketlerin geneli için kullanılan Web3 terimi 2021 yılı civarında sosyal medyada gündem olmaya başladığında, White Wikipedia'da bu terimin başlığını açan ilk yazar oldu. Ne var ki Web3 maddesini kaleme almak, White'ın tahmininden daha zordu: "Kelimeyi her yerde görüyordum ama kimse ne anlama geldiğini söylemiyordu."
Milyarder risk sermayesi şirketleri kripto şirketlerine milyar dolarlar akıtıyor, blok zinciri girişimleri Super Bowl'un reklam kuşaklarına reklam veriyor, Tesla CEO'su Elon Musk ve Twitter kurucusu Jack Dorsey gibi teknoloji aleminin önde gelen isimleri, çeşitli kripto paraları parlatmaya son hızla devam ediyordu. Diğer tarafta White'ın araştırmalarından hep aynı sonuç çıkıyordu: Web3, sıradan insanların paralarını amaçlayan dolandırıcılıklar, başarısızlıklar ve sahtekârlıklarla doluydu.
Bu nedenle blog'undaki yazılarına ve sosyal medya paylaşımlarına ağırlık vermeye başladı. O dönemde tam zamanlı bir işi olmasına karşın, saatlerini yazıları için harcıyordu.
DUYURDUĞU DOLANDIRICILIKLARIN TOPLAMI 10 MİLYAR DOLARI BULDU
White halen her gün esprili bir dille kaleme alınmış çok sayıda kısa yazı yayımlıyor. Sitenin sağ alt köşesinde yer alan bir sayaç, White'ın kamuoyuna duyurduğu dolandırıcılıklar ve korsan saldırılarıyla çalınan para miktarını takip ediyor. Sayaca göre şu ana kadarki toplam kayıp 10 milyar dolar civarında.
White, kripto para sektörüne yıllardır şüpheyle yaklaştığını ancak ilk dönemlerde burada para kaybedenlerin teknolojiden anlayan zenginler olduğunu, o nedenle kendisinin kayıpları pek umursamadığını belirtti. Günümüzde bu durumun değiştiğini ifade eden White, "İnsanlar buraya kaybetmeye güçlerinin yetmeyeceği paralar yatırmaya başladı. Bunu yoksulluktan kurtuluşun bileti ya da asgari ücretle çalışmaya son vermenin bir yolu olarak gördüler. Ardından tüm tasarrufları buhar oldu uçtu" ifadelerini kullandı.
Bu durum son dönemde daha da korkunç boyutlara ulaştı. Kripto veri şirketi CoinGecko'nun değerlendirmelerine göre, geçen Kasım ayında neredeyse 3 trilyon dolarla en yüksek değerine ulaşan kripto paraların toplam değeri 1,3 trilyon dolara geriledi. Reddit gibi platformlarda bulunan kripto para forumları, yüksek profilli kripto'lara ve projelere yatırım yapıp ömür boyu biriktirdiklerini kaybedenlerin hikayeleriyle dolu.
KÜÇÜK YATIRIMCIYI HEDEFLEYEN PROJELERE ODAKLANIYOR
White'ın internet sitesindeki yazıların çoğu mali özgürlüğe kavuşmak isteyen orta sınıf yatırımcıları hedefleyen projelere odaklanıyor. Daha uzun yazılarda ise White, insanların oyun oynayarak para kazanmasını sağlayan Axie Infinity gibi kripto girişimlerinin karmaşık yapısını anlaşılır kılmaya çalışıyor.
Hatırlanabileceği gibi Axie Infinity, insanların işlerini bırakıp oyun oynayarak para kazanabilmelerinin bir yolu olarak lanse ediliyordu. Ancak şirketin hack'lenmesi sonucu burada oyun oynayan binlerce insana ait toplam 620 milyon dolar ortadan kayboldu. O günlerde yazdığı yazıda White, "Bunun gibi olayların daha sık yaşanmaya başladığını görüyoruz. İnsanlar hayatta kalmak için ihtiyaç duydukları paraları kaybetmeye başladı" diyordu.
Kriptoları eleştiren ve bu alanda yazan başkaları da var. Örneğin mesajlaşma uygulaması Signal'ın kurucusu Moxie Marlinspike Ocak ayında kaleme aldığı uzun yazıda Web3'le ilgili kaygılarını dile getirdi. YouTuber Dan Olson'ın çektiği kripto bazlı sanat eserleriyle ilgili 2 saat 18 dakikalık video da viral oldu ve 7 milyondan fazla izlendi.
White'ın farkı ise kripto gerçeklerini bunun için fazla zamanı ya da dikkati olmayanların da anlayabileceği bir basitlikte sunması. İnsanların "kafasına vurmadan" kendi sonuçlarını çıkarabilmelerini sağlayacak bilgiyi onlara aktarması.
Matt Damon, geçen yıl Crypto.com'un "Şans Cesur Olandan Yanadır" temalı reklamının yüzü olmuştu
PANDEMİ KRİPTOYU UÇURUNCA…
Pandemi öncesinde kripto para teknolojisi oldukça kıyıda köşede kalmış bir şeydi. Kara borsadan yasa dışı alışverişler yapmak gibi işlerde kullanılan kripto paraların altında yatan blokzinciri teknolojisi de Liberterler, muhalifler ve açık internet savunucularının desteklediği bir yapıydı.
Pandemi karantinaları döneminde kripto paraların fiyatlarında astronomik artışlar yaşandı. Bir gece milyarder olanlar oldu. Bu da kamuoyunda bu dalgayı kaçırma korkusu oluşmasına yol açtı. Robinhood ve Coinbase gibi şirketlerin geliştirdiği uygulamalar sayesinde kripto para alıp satmak fazlasıyla kolaylaştı. Matt Damon, Kim Kardashian, Tom Brady gibi ünlülerin destekleri ilgiyi artırdı. NFT'lerin ortaya çıkışı da sanatçıların ve müzisyenlerin de piyasaya girişini sağladı. Örneğin Beeple'ın sattığı 69 milyon dolar değerindeki dijital iş çok ses getirdi.
Pew Research'ün araştırmasına göre ABD'lilerin neredeyse yüzde 90'ı kripto para kavramını duyduğunu, yüzde 16'sı ise bu alana yatırım yaptığını ya da kripto para kullandığını belirtiyor.
White ve diğerleri medyanın konuyu ele alış biçiminde hata yaptığını, Bitcoin'e heyecan verici bir inovasyon olarak yaklaşırken dev bir saadet zinciri olabileceği ihtimalini göz ardı ettiğini belirtiyor.
Cephe hatları bugün netleşmiş durumda. Destekçileri kripto parayı, etkileri matbaa ya da transatlantik seyahatler kadar büyük olabilecek, dünyayı değiştiren bir teknoloji olarak görüyor. Eleştirenler ise gerçeğin çok daha karanlık olduğunu savunuyor.
White'a dönersek, o genişleyen kitlesine karşın halen her şeyini kriptoya yatırmış zengin ve güçlü yatırımcıların hedef tahtasında. Kızgın kişilerce "korku, belirsizlik ve şüphe" yaymakla suçlanıyor, "Sana fakirliğinle mutluluklar dilerim" minvalli mesajlar alıyor.
White ise bunları sükunetle karşılayacak kadar interneti tanıyor. İnsanların dijital ortamlarda kötü şeyler söylemeye daha yatkın olduğunu biliyor. Üstelik büyük sermayedarlar karşısında sözünü sakınmasa da bu teknolojinin potansiyeline güvenen ya da burada para kaybetmiş olan sıradan insanlara zorbalık etmenin bir faydası olmadığının da farkında olduğunu söylüyor.
The Washington Post'un "First she documented the alt-right. Now she’s coming for crypto." başlıklı haberinden derlenmiştir.