Uzun süredir boş olan bir pozisyon için sonunda bir çalışan işe alındı, ancak ekibin ihtiyacını karşılayıp iş yükünü azaltamayan bu personel diğer ekip üyeleri için tam bir hayal kırıklığı oldu; ya da çeşitli hayallerle yeni bir kuruma başlayan bir çalışan, söz konusu iş yerinde umduğunu bulamadı... İnsan kaynakları alanında üzerinde durulan konulardan biri de bu. Yani gerek yeni çalışanın işyerine, işine, pozisyonuna; gerekse de o işyerindekilerin yeni çalışana ve onun iş yapış biçimine alışma süreci...
Boş pozisyonlara ne kadar iyi adaylar yerleştirilmiş olunursa olunsun, sosyal kaynaşmanın sağlanamadığı, çalışanın ekibin bir parçası haline gelemediği sorunlar yaşanabiliyor. Çeşitli makalelerde konuya yönelik değerlendirmelerde bulunan insan kaynakları uzmanlarına göre, işe alım süreci ne kadar zorlu olsa da asıl sınav, yani ‘işe alışma/alıştırma süreci’ bundan sonra başlıyor. İngilizce ‘onboarding’ olarak ifade edilen işe alıştırma süreci, ‘ekipte yeni olanın, diğerleriyle olan bağlantılarını kavradığı, ilişkileri içselleştirdiği zaman dilimi’ olarak ifade ediliyor. Bu sürecin de en az 3 ay, en fazla bir yıl sürdüğüne yönelik çeşitli görüşler var. Üzerinde durulan ortak nokta ise, her iki taraf için de 6 aylık sürecin çok önemli olduğu yönünde. Bu kapsamda ilk 6 aylık sürecin ‘çalışanın kurumu, kurumun da çalışanı deneme süresi’ olduğu belirtiliyor.
YÜZDE 30’U İLK 3 AYDA İSTİFA EDİYOR
Çoğu araştırma da çalışanın ilk 6 ayda yeni iş yerine alışamadıysa ve bu süre sonunda hâlâ ekiple uyum yakalayamadıysa, o iş yerindeki ömrünün kısa olduğunu ortaya koyuyor. Örneğin, 1963’te ABD’de kurulan küresel yönetim danışmanlığı şirketi Boston Consulting’in yaptığı bir araştırmaya göre, işe alışma/alıştırma süreci iyi geçen çalışanların ilk 3 yıl o işte kalma oranı yüzde 69. Söz konusu alışma süreci iyi geçmeyen çalışanlar ise 6 ay içinde yeni kurumuyla vedalaşıyor. Aynı araştırmaya göre, ilk 2 ay içinde yeni başladığı işinden istifa edenlerin oranı ise yüzde 30.
İnsan kaynakları yönetimi bordro yazılım şirketi Paychex’in son dönemde yaptığı bir anket de çalışanların yaklaşık 3’te birinin ilk 90 gün içinde yeni işlerinden ayrıldığını ortaya koydu. Bunun gerekçesi olarak da ‘yeni işe alınanlar ile şirket arasında duygusal bir bağ oluşmaması’ olarak gösterildi.
İNTİBA İÇİN İLK 90 GÜN
Araştırmaların yanı sıra insan kaynakları uzmanları da işe alışma süreciyle ilgili ilk ayların önemine vurgu yapıyor. Bu kapsamda, bir çalışanın ilk 90 gündeki davranışlarıyla hatırlandığını belirten uzmanlar, “Zorlu işe alım süreçlerinden geçip işe kabul edildiğinizde bunun, bir son değil bir başlangıç olduğunu bilmelisiniz. Çünkü ilk aylar boyunca sadece sizi işe alan kişiler veya yöneticileriniz değil, iş arkadaşlarınız ve tüm diğer çalışanlar tarafından sıkı bir gözlem altında tutulacaksınız” diyor. Özellikle ilk 6 aylık süreçte, yöneticiler performansı ve iş ortamına uyumu değerlendirirken, iş arkadaşlarının da davranışlardan telefonda konuşma tarzına kadar tüm ayrıntıları değerlendirdiği belirtiliyor.
ALIŞMA SÜRECİ İÇİN KRİTİK 6 ÖNERİ
Peki, çalışanların bu süreci başarılı geçirmesi için neler öneriliyor? Konuyla ilgili çeşitli ülkelerde yapılan araştırmalardan ve insan kaynakları uzmanlarının tavsiyelerinden madde madde şunları derledik:
İşlerin nasıl yürüdüğünü anla: Yeni işvereninizin en önemli ürünlerinin ve hizmetlerinin neler olduğunu çok iyi bir şekilde anlamalısınız. Genelde bir şirketin kalbi satış ve müşteri ilişkileri bölümünde atar. Bu bölümlerde görevli olmasanız bile satış faaliyetlerini yakından takip etmeye çalışın. Örneğin, insan kaynakları gibi, şirketin ürünlerini satmakla sorumlu olmadığınız bir alanda çalışıyor bile olsanız şirketin amaçlarını biliyor olmak, iyi bir izlenim bırakacak ve işinizi daha iyi bir şekilde yapmanıza yardımcı olacaktır. Bu tür bir yaklaşım sizi farklılaştıracak ve işinizden daha fazla zevk almanızı sağlayacaktır.
Yöneticinin beklentilerini öğren: Yöneticinize, işinizin ilk aylarında size ne gibi hedefler çıkardığını sorun. Bu soru aslında görüşmeler sırasında da sorulmuş olabilir ama işe başlayınca bazı planlarda değişiklik olabilir. Ancak bazen yöneticiniz sizden beklediklerini tam söylemeyebilir veya henüz ayrıntılı bir planı olmayabilir. Görüşmeden somut bir amaçlar listesiyle dönmeseniz bile, önceliklerinizin neler olduğu konusunda bir fikre sahip olmaya çalışmalısınız.
Performansına dair geri bildirim iste: Yeni ekibini tanımak ve ayak uydurmak adına yöneticilerine sorular sormayı unutma. Performansına dair geri bildirimler isteyerek motivasyonunu artır. Belki de heyecanın başarını gölgeliyordur ve sen bunu göremeyecek kadar karamsarlığa kapılmışsındır. Bunu atlatmanın en iyi yolu yöneticin ile etkili diyaloglar içerisinde bulunabilmendir.
Adaptasyon için şirketi iyi tanı: Çalışacağınız şirketi iyice tanımak ve çalışma kültürlerini benimsemek çok önemli. Adaptasyon sorununu atlatmak için kesinlikle çalışacağın yeri tanımalısın. İşe başlamadan önce çalışma kültürlerini incelemeli ve işine olan bakış açılarını gözlemlemelisin. Aksi halde işe başladığın an büyük bir sürprizle karşılaşabilir ve hem şirkete hem de çalışma arkadaşlarına uyum sağlamakta zorlanabilirsin. Bu seni rahatsız edecek etkileri ortaya çıkaracağı gibi işine olan verimini de düşürecektir.
Yardım istemekten çekinme: Öğrenmeniz gereken birçok şey olacaktır. Ofisteki kahve makinesi veya bilgisayarınızla ilgili ayrıntılardan, şirket içindeki görev dağılımlarına kadar birçok konuda bilgi edinmeniz gerekecek. Bu konularda çalışma arkadaşlarınızdan yardım istemekten çekinmeyin. Olumsuz tepkiler alıyorsanız, doğru kişiye sormuyorsunuz demektir. O zaman da doğru kişinin kim olduğunu bulmak yolundaki çalışmalarınıza devam edebilirsiniz.
Bu noktada, iyi bir dinleyici olmak ile öğrenmeye açık olmak çok önemli: Sorduğunuz soruların yanıtlarını çok iyi bir şekilde dinleyin. Bilmediğiniz konularda da yorum yapmaktan ve fikir yürütmekten kaçının. Unutmayın, ilk aylarınızda iyi bir dinleyici olmak, size ileriki zamanlarda büyük avantajlar sağlayacak. Bununla beraber enerjik ve öğrenmeye açık olduğunuzu sözlerinizle ve davranışlarınızla göstermelisiniz.
Bir arkadaş çevresi oluştur: Uzmanlar, işyerinde en önemli ilişkilerinizin, resmi olmayan ilişkiler olduğunu söylüyor. İş arkadaşlarınızla iyi ilişkiler kurmaya özen gösterin. Örneğin, öğle yemeğine çıkma tekliflerini asla reddetmeyin. Hatta siz onları davet edin. Ofis içindeki küçük sohbetlerde de yerinizi almaya çalışın. Yeni insanlarla tanışıp arkadaşlık kurma bazıları için çok kolay ve kendiliğinden bir davranıştır. Siz bu kişilerden biri değilseniz, özel çaba göstererek iş arkadaşlarınızla iyi ilişkiler kurmalısınız. Unutmayın, iş arkadaşlarınız en iyi güvenlik ağınızdır.