Çıplak uyumanın sayısız faydasının olduğu iddiaları gerçekten doğru mu?
Çoğumuz yatağa girerken pijamalarımızı ya da geceliklerimizi giyeriz ama bazı insanlar sağlığa faydalı olduğunu düşündükleri ya da uyurken kendilerini daha rahat hissettikleri için çıplak uyumayı tercih ediyor. Metro.co.uk’e konuşan uyku uzmanı fizyoterapist Sammy Margo'ya göre, soğuk havaya rağmen çıplak uyumak daha hızlı uykuya dalmanıza yardımcı olabilir.
Bunun nedeninin uyku-uyanıklık döngüsünü kontrol eden sirkadiyen ritim olduğunu ifade eden Margo, "Derin bir uykuya dalma vücudun soğumasıyla bağlantılıdır. Bu nedenle çıplak halde vücudunuzun soğumasına izin vermek, uyku zamanının geldiğinin sinyalini verebilir" dedi. Margo, özellikle soğuk aylarda bir partnerle çıplak uyumanın 'fiziksel ve duygusal yakınlığın artmasına' da fayda sağlayacağını, ten tene temasın sevgi ve bağlanmayla ilişkili hormon olan oksitosinin salgılanmasını artırabileceğini söyledi.
Çıplak uyumanın stresi ve kaygıyı azalttığı, kilo almayı önlediği, kalp hastalığı ve Tip 2 diyabet riskini azalttığı, vajinal sağlığı iyileştirdiği, erkek doğurganlığını artırdığı, öz güveni artırdığı ve romantik ilişkileri iyileştirdiği de iddia ediliyor.
Çıplak uyumanın faydaları ile ilgili ortaya atılan bu iddiaların hangilerinin bilimsel dayanağı olduğunu konunun uzmanlarına sorduk. İşte oraya atılan iddialar ve gerçekler….
Cırcır böceği yöntemi ile mışıl mışıl uyuyun
İDDİA 1: UYKUYA DALMAYI KOLAYLAŞTIRIR VE DAHA KALİTELİ UYKU SAĞLAR
“Vücut uyumaya hazırlanırken ısısını düşürüyor. Çıplak uyumak, vücudumuzun soğumasını sağlayıp uyku zamanının geldiği sinyalini vererek daha iyi bir uykuya yardımcı olur mu?”
İç Hastalıkları Uzmanı Aytaç Karadağ: Uyku sırasında kan dolaşımı fizyolojik olarak yavaşlar; buna bağlı olarak da kan basıncımız azalır, kalp ritmimiz yavaşlar. Kalp damar sistemi bu sayede kendini onarmaya başlar. Vücudumuz kendini gece onarım fazına alır; buna sirkadiyen ritim veya biyolojik iç saat diyoruz. Uyku sırasında kan basıncımızın azalması ve kan dolaşımımızın yavaşlaması da vücudun soğumasına neden olur. Çünkü vücudumuz cildin altından geçen kan damarlarının içindeki kanın sıcaklığı ile ısınır. Damardan daha az kan geçerse vücudumuz gece vakti daha az ısınır.
Vücudumuzun termoregülasyon denilen ısı denge sistemi vardır. Terleme hem atık maddelerin uzaklaştırılması hem de fazla ısının düşürülmesi için çok önemli bir düzenleme mekanizmasıdır. Mesela soğuk algınlığına yakalandığımızda terleyerek ateşi düşürmeye çalışırız. Bu bağlamda çıplak uyuduğumuzda da ısı kaybı kendiliğinden olacağı ve terlemeyle ısı kaybetmeye gerek kalmayacağı için daha az terleriz veya hiç terlemeyiz. Bu durumda da doğal olarak uyku kalitemiz artmış olur.
Belçika'daki Liege Üniversitesi'nin Uyku Birimi'nden Nörofizyolojist Francisco Puertas, uyuyabilmek için el ve ayak damarlarının genişlemesi gerektiğini söylüyor. ABD Ulusal Uyku Vakfı da (NSF) bu damarlar genişleyince ısının vücutta daha iyi dağıldığını, bunun da kişiyi uykuya hazırladığını ve uykuya dalma süresini kısalttığını vurguluyor. Çünkü ayakları ısıtmak buradaki kan damarlarını genişleterek beyne 'yatma vaktinin geldiği' mesajını veriyor. Bu nedenle uykuya dalmakta zorlananlar için çorabın yardımcı olduğuna inanılıyor.
İç Hastalıkları Uzmanı Aytaç KaradağİDDİA 2: STRES VE KAYGIYI AZALTIR
“Çıplak uyumak kan akışını hızlandırıp gerginliği azaltarak ruh halini iyileştirir mi?”
İç Hastalıkları Uzmanı Aytaç Karadağ: Kalitesiz uyku, stres ve kaygı düzeyini artırır. Çıplak uyuma ile uyku kalitesini artırarak stres ve kaygı düzeyini azaltabildiğimiz gibi ayrıca aşk hormonu olan oksitosin düzeyini de artırarak stres ve kaygı yönetimine olumlu katkıda bulunmuş oluruz.
2014 yılında saygın JAMA dergisinde yayımlanan çalışmada uyku kalitesi bozuk olan 14456 yaşlı bireyin intihara yatkınlıklarının ve depresif mizaçlı olma ihtimallerinin daha fazla olduğu saptandı. Bu bağlamda çıplak uyumak uyku kalitesini artırarak duygu durumumuzu düzeltebilir.
İDDİA 3: CİLT SAĞLIĞINA İYİ GELİR
“Uyku esnasında üstümüzde bir şey varken vücudun sıcaklık dengesini sağlaması zordur. Çıplak uyumak cildin uyku sırasında nefes almasına yardımcı olduğu için cilt sağlığı için iyi midir?”
Dermatoloji Uzmanı Dr. Merve Mercan: Uyku kalitesi cilt sağlığının önemli belirleyicilerinden. Uyku problemi yaşayanlarda derinin bariyer fonksiyonlarının azaldığı, uyku kalitesi iyi olanlarda derinin daha hızlı yenilendiği ve yaşlanma süreçlerinin daha yavaş olduğu biliniyor.
Uyku sırasında vücudun ısı dengesini belirleyen en önemli değişken yatak mikroiklimidir. Yatak mikroiklimini yatak, yatak örtüsü ve üzerimize giydiğimiz kıyafetler belirler. Yatak takımı ve pijamaları ele alan az sayıda çalışma, uyku düzeninin soğuğa kıyasla sıcağa maruz kalma nedeniyle bozulmaya daha duyarlı olduğunu, yatağın uyku ortamındaki sıcaklık değişikliklerini sınırladığını ve dolayısıyla normal uykuyu desteklediğini ileri sürüyor.
Giysi ve yatak takımlarının kullanımı termal direnç ile vücut sıcaklığının korunmasına büyük ölçüde yardımcı olur. Uyku ortamındaki aşırı sıcaklıklar uykunun bozulmasına neden olur, soğuk hava ise uyku evrelerine etki etmeden kardiyak otonom yanıtı etkiler. Hava sıcaklığı, nem ve yatak mikroiklimini içeren toplam uyku ortamı, cilt sıcaklığını ve stabilitesini etkileyerek uyku kalitesini etkiler.
Vücudumuzun ısı denge sistemine termoregülasyon denir. Toplam uyku süresi termonötralitede maksimumdur ve termonötralite bölgesinin üstünde ve altında azalır. Gece kıyafeti olmadan 30-32 derece veya pijama ve en az bir çarşaf ile 16-19 derece çevre sıcaklığı durumunda termonötraliteye ulaşıldığı bazı yayınlarda bahsediliyor. Pijama ile uyumanın vücut termoregülasyonu üzerinde bozulmaya sebep olduğunu gösterir bir çalışma bulunmuyor ancak tekstil ürünlerinin içerdiği liflerin özelliklerini değerlendiren bir çalışma yün başta olmak üzere doğal lif (ipek, pamuk) içeren ürünlerin termoregülasyonda olumlu etkilerini gösteriyor. Ortam sıcaklığının uygun olduğu durumlarda kıyafetsiz uyumanın termonötralite sağlandığı sürece sakıncalı olmadığı söylenebilir ancak deri kalitesi ya da uyku kalitesini ekstra artırdığına yönelik veri bulunmuyor.
Dermatoloji Uzmanı Dr. Merve Mercan
İDDİA 4: METABOLİZMAYI HIZLANDIRIR, KİLO VERMEYE YARDIMCI OLUR
“Uyuduğumuz ortam daha serin olduğunda vücudumuz daha fazla kalori yakar mı?”
Diyetisyen Safiye Keskin: Bazı araştırmalar soğuk hava maruziyetinin metabolizmayı artırabileceğini gösteriyor. Bu etki, vücudun ısısını korumak ve soğuk hava şartlarına uyum sağlamak için ek enerji harcamasıyla ilişkilidir.
1967 yılında yapılan eski ama önemli bir çalışmada soğuk hava koşullarında vücut ısısını korumak için ek enerji harcanmasının bazal metabolizma hızını artırdığı bulunmuştu. Yeni doğanlarda yapılan başka bir çalışmada bebeklerde soğuk maruziyetinin, titremesiz termogenez adı verilen soğuk hava şartlarına uyum sağlamak için vücudun enerji üretimini artırması mekanizması aracılığıyla metabolizmayı hızlandırdığını göstermişti.
Yapılan başka bir çalışmada ise soğuk hava maruziyetinin, vücut ısısını artırmak için enerji üreten özel kahverengi yağ dokusunun aktivasyonu aracılığıyla enerji tüketimini artırdığı belirtildi. Ancak, bu etkinin kilo kaybı üzerindeki etkisi genellikle sınırlıdır ve sağlıklı bir kilo yönetiminin sadece soğuk hava maruziyetine dayandırılması önerilmez. Sağlıklı bir diyet, düzenli egzersiz ve yaşam tarzı değişikliği, kilo yönetimi ve metabolizmanın düzenlenmesinde daha etkili olacaktır.
İDDİA 5: HORMONAL DENGEYİ SAĞLAR
“Çıplak uyumak hormonal dengeyi sağlayabilir ve vücudun daha iyi dinlenmesine yardımcı olabilir mi?”
İç Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Hakan Koçoğlu: Çıplak uyumanın bazı insanlar için faydalı olduğuna dair sınırlı bilimsel kanıt bulunsa da, bu konuda genel bir uzlaşı yok. Soğuk havalar dahil çıplak uyumanın belirgin sağlık avantajları olduğunu gösteren kesin bilimsel kanıtlar mevcut değil ancak, bazı potansiyel faydalar konuşuluyor.
Çıplak uyumanın vücut sıcaklığını düşürerek kan dolaşımını artırabileceği, cildin hava almasına ve bu şekilde sağlıklı kalmasına yardımcı olabileceği, gece boyunca vücut sıcaklığının düşmesi ile melatonin üretiminin artabileceği bunun da daha iyi bir uyku kalitesi sağlayabileceği, stres ve kaygıyı azaltabileceği ve ayrıca cinsel hormonları artırabileceği iddialar arasında.
Ancak açıkça bu iddiaları destekleyecek bilimsel veriler elimizde henüz net olarak mevcut değil ve bu konuda yapılan çalışmalar da sınırlı sayıda.
Kişisel tercihlere ve sağlık durumuna bağlı olarak, çıplak uyumanın rahatlatıcı ve olumlu bir deneyim sağladığı birçok kişi var tabii… Bu konuda yapılan bilimsel araştırmaların sınırlı olması nedeniyle genel bir öneri yapmak zor. Uyku alışkanlıkları ve konfor kişiden kişiye değişebilir, bu nedenle en uygun olanı kişisel tercihlere ve vücut tepkilerine bağlı olarak belirlemek önemli.
İDDİA 6: ERKEK DOĞURGANLIĞINI ARTIRABİLİR
“Dar iç çamaşırlarının sperm üretimi üzerinde olumsuz etkisi biliniyor. Uyurken hiç çamaşır giymemek de aynı etkiyi gösterip doğurganlığı artırır mı?”
Üroloji Uzmanı Op. Dr. Miraç Turan: Soğuk havalarda çıplak uyumak, eğer bağışıklık sistemi iyi olmayan bir hastaysa, alışkın olmayan bir vücutta kötü etkilere sebep olabilir. Lökositleri, bağışıklık sistemi, bazı bağışıklık hücreleri o gün etkileneceği için insanlar buna yavaş yavaş alıştırılmalı. Alışık bir insanda ortalama soğuk havaya maruziyet direnci biraz artırabilir. Fakat erkek doğurganlığını arttırdığı iddia edilen şey, testislerin vücut sıcaklık derecesinden 0,5 veya 1 derece kadar daha düşük olmasıdır.
Dar iç çamaşırı giymenin sperm üretimi üzerine olumsuz etkisi olduğu biliniyor ama iç çamaşırı giymemek de sperm üretiminde kötü etkiler yaratabilir. Dar ve sıcak tutan, testisleri aşırı sıkıştıran çamaşırlar kesinlikle kullanılmamalı ama uyurken iç çamaşırı giymemek kötüdür. Özetle, pis kanın sisteme tekrar dahil olabilmesi için testislerin biraz yukarı kaldırılması ve aşırı sıcağa maruz kalmaması gerekir ancak günlük hayatta uyurken de dahil olmak üzere iç çamaşırı giymek önemlidir.
İDDİA 7: VAJİNAL SAĞLIK İÇİN FAYDALI
“Çıplak uyumak mantar enfeksiyonu gelişme riskini azaltır, vajina pH’ını dengeler, nefes almayı sağlar mı?”
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Gamze Baykan Özgüç: Çıplak uyumak mantar enfeksiyonu gelişme riskini azaltır. Dar pantolon ve sıkı tayt giymek, sıkı sentetik iç çamaşır kullanmak, vajinal pH dengesinin bozulma nedenleri arasındadır. Bu bağlamda da bizler her zaman olmasa da aralıklarla çıplak uyumayı öneriyoruz. Vajinanın kendi pH seviyesini korumasına izin verilmeli, nefes alması sağlanmalı. Tercih edilen kıyafetler gerekirse değiştirilmeli, evde geniş, bol çamaşırlar giyilmeli, uygunsa iç çamaşır giyilmeden de durulmalı. Böylelikle vajinanın kendi pH seviyesini koruması sağlanabilir.
Vajinal pH dengesinin bozulma nedenleri arasında şunları sıralayabiliriz: Devamlı ve çok miktarda antibiyotik kullanmak, hamilelik, dar pantolon, tayt gibi sıkı giysiler giymek, sıkı sentetik iç çamaşır kullanmak, vajinal ürünler kullanmak, vajinayı kozmetik ürünlerle veya antiseptikle yıkamak, enfeksiyonlar.
Op. Dr. Gamze Baykan Özgüç
İDDİA 8: LİBİDOYU ARTIRABİLİR
“Çıplak uyuyan çiftlerin tensel teması arttığı için bu durum doğrudan libido artışına neden olur mu?”
Psikoterapist/Cinsel Terapist Cem Keçe: Aslında çiftlerin birbirine sarılması ve çıplak olarak uyuması bir anlamda anne çocuk bağının yeniden güncellenmesi anlamına geliyor.
Çiftlerin bu şekilde çıplak olarak birbiri ile teması stresi azaltır, rahatlama sağlar, çıplaklığın yarattığı o temasın hazzı da stresin en iyi ilacı haline gelir.
Bu şekilde uyumak daha iyi bir uyku kalitesi sağlar, vücut sıcaklığının düzenlenmesine fayda sağlar ama bunların yanında cinsel yaşama da olumlu etkileri vardır. Çıplak uyuyarak daha özgür ve daha cesur oluruz ve bu özgürlük ve cesaretle daha sağlıklı bir cinsel yaşam sürdürülür.
Ancak şunu da unutmamak gerekir ki bu tamamen kişisel tercihlere bağlıdır ve herkesin için çıplak uyumak aynı etkiyi yaratmaz. O nedenle çiftler arasındaki rahatlıkla iletişimin ön planda olduğu ilişkilerde çıplak uyumanın faydalarından bahsedebiliriz.
