Kadın’larımız...

*

En güzel müze.

*

Dünyada 70 ülkede kadın müzesi var, Türkiye’de ilk... Basmane’de, tarihi Tilkilik semtinde, yüz senelik, üç katlı bina restore edildi, butik müze haline getirildi. 13 odadan oluşuyor. Mekân küçük ama, anlamı devasa... Antik dönem kadınları, Anadolu’da kadın, öncü kadınlar, koleksiyon eserler ve protesto odası
gibi bölümler var.

*

Girişte, o efsane fotoğraf karşılıyor sizi... Mustafa Kemal Atatürk’ün, 1929’da, Ankara Palas’ta, manevi kızının düğününde, manevi kızı Nebile Hanım’la dans ederken çekilmiş fotoğrafı.

*

Antik bölümde, Hera’nın öyküsü de anlatılıyor, Pandora’nın öyküsü de... Koleksiyon eserler bölümünde, Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi kadınlarının eşyaları, eserleri yer alıyor. Duvarlar, 19’uncu yüzyıla ait, altın sırma işlemeli bindallılar, kaftanlar, cepkenlerle süslü.

*

Gazi Kara Fatma, Sabiha Gökçen, bombalı suikasta kurban verdiğimiz Bahriye Üçok, Profesör Türkan Saylan, dünya güzelimiz Keriman Halis Ece, La Diva Turca Leyla Gencer, öncü kadınlar bölümünde.

*

İlk kadın doktorumuz Safiye Ali, ilk hemşiremiz Esma Deniz, ilk Türkiye güzelimiz Feriha Tevfik, ilk kadın tiyatro sanatçımız Afife Jale, ilk kadın gravürcümüz Aliye Berger, ilk kadın romancımız Fatma Aliye Topuz, ilk kadın büyükelçimiz Filiz Dinçmen, ilk kadın muhtarımız Gül Esin, ilk kadın kaymakamımız Özlem Bozkurt Gevrek, ilk kadın valimiz Lale Aytaman, ilk kadın belediye başkanımız Müfide İlhan, ilk kadın bakanımız Türkan Akyol, ilk kadın mimarımız Leyla Asım Turgut, ilk kadın ressamımız Mihri Müşfik, ilk kadın fotoğrafçımız Naciye Suman, ilk kadın astrofizikçimiz Nüzhet Gökdoğan, ilk kadın heykeltıraşımız Sabiha Belgütaş, ilk kadın veterinerimiz Sabire Aydemir, ilk kadın rektörümüz Ayşe Saffet Rıza Alpar, ilk kadın gazetecimiz Selma Rıza Feraceli, ilk kadın karikatürcümüz Selma Emiroğlu, ilk kadın hâkimimiz Suat Berk, ilk kadın avukatımız Süreyya Ağaoğlu, sadece Türkiye’nin değil, dünyanın ilk Yargıtay üyesi kadın hâkimi Melahat Ruacan, ilk kadın sendikacımız Zehra Kosova Durmaz, ilk kadın sendika başkanımız Dervişe Koç, otomobil sürücü ehliyeti olan ilk kadınımız Asıme Şahsuvaroğlu, ilk kadın kaptanımız İlgi Öztuncer, ilk kadın subayımız Ülkü Sema Aydın, ilk kadın polisimiz Fitnet hanım, ilk kadın polis komiserimiz Hikmet Cengiz, ilk kadın emniyet müdürümüz Feriha Sanerk, ilk kadın arkeoloğumuz Halet Çambel, ilk kadın orkestra şefimiz İnci Özdil, ilk kadın opera sanatçımız Semiha Berksoy, dünya şampiyonu ilk kadın sporcumuz Tennur Yerlisu, medeni kanunla evlenen, Türkiye’nin ilk resmi nikâhlı kadını Zehra Say... Hepsi ve daha fazlası, orada.

*

Protesto Odası, hakikaten çok etkileyici... İzmir Kent Müzesi Arşivi’ne ait belgelerden ve gazete kupürlerinden oluşuyor. Kadınlarımızın toplumsal yaşamdaki direnişlerinden örnekler anlatılıyor. Mesela... Taaa 1828 senesinde, ekmeğe zam yapıldığını, İzmirli kadınların çocuklarıyla birlikte sokağa dökülüp, protesto gösterisi yaptığını, kadınların isyanı üzerine, dönemin valisi Hasan Paşa’nın ekmek zammını geri aldığını biliyor muydunuz? Protesto Odası’nda detaylarıyla öğreniyorsunuz.

*

Başka neler var Protesto Odası’nda?
1919’da düşman işgaline direnmek için, Kastamonu Kız Öğretmen Okulu’nda toplanan üç bin yurtsever kadının hikâyesi var. 1987’de kadına karşı şiddeti protesto etmek için yürüyüş yapan İstanbullu kadınlar var. Yine 1987’de cezaevlerindeki insanlık dışı koşulları protesto etmek için, siyahlar giyinip, yürüyüş yapan İstanbullu kadınlar var. 1989’da toplanan 1’inci Feminist Kongre var. Yürekleri kan ağlayan Cumartesi Anneleri var. Kürtaj hakkımızdır, bedenimiz bizimdir eylemleri var. Ve elbette, Gezi Parkı’nın kadınları var; kırmızılı kadın, siyah elbiseli kadın, sapanlı teyze var.

*

Enstalasyon Odası’nda Gezi direnişinde aktif rol alan kadınlarımızla ilgili, müthiş bi video gösteri var.

*

Konak Belediye Başkanı Hakan Tartan tarafından hayata geçirilen müzede, Muazzez İlmiye Çığ, Afet İnan, Zuhal Yorgancıoğlu, Aysel Gürel gibi, hayatımıza damga vuran çok sayıda kadının özel eşyaları da sergileniyor. Halide Edip Adıvar, Cahide Sonku, Afife Jale gibi unutulmazların, maskları var.

*

Anlatmakla bitecek gibi değil yani...
İzmirli hemşerilerime ve Türkiye’nin her köşesindeki “İzmir’in zihniyet hemşerileri”ne öneririm.

*

Denizi kız, kızı deniz, sokakları hem kız hem deniz kokan İzmirim... Türkiye’nin ilk kadın müzesinde, Türkiye’nin olağanüstü kadınlarıyla,
sizleri bekliyor.