Tükürükle kontakt lens takanlar var

İlkokul sonra Antalya’ya kesin dönüş, ortaokul, lise derken 1982’de İstanbul Tıp Fakültesi’nden mezuniyet.

Derken kafasını ‘vitrektomi’ ameliyatlarına takmış, baba dostu Vehbi Koç onu bu ameliyatı öğrenmesi için Amerika’ya Prof. Dr. G. Peyman’ın yanına göndermiş. New Orleans’ta 2 yıl vitrektomi konusunda üst ihtisas yapmış. Ardından Mayo Clinic, Cleveland, Turgut Özal’ın ameliyatları derken 1989’da vatanına dönmüş.

Vitrektomi ameliyatlarını İstanbul’da ilk o yapmış, sonra başlamış ulusal ve uluslararası tıp ödülleri yağmuru. Eczacıbaşı’dan Amerikan Retina Cemiyeti’ne kadar. Amerikan Retina Cemiyeti’nin geçen yıl verdiği onur ödülüne, geçen hafta Santiago’da törenle aldığı Retina Oscarı’nı eklemiş.

Hem de bu ödüllere layık görülen ilk Türk göz hekimi olarak. O aynı zamanda Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Bölümü’nün patronu. Önce hastanedeki Prof. Dr. Murat Öncel’i tanıdık, sonra Ataköy’deki villasında piyanosunu çalıp eşi Banu’yla dertleşip, ikizleri Deniz ve Damla’yla oynayan aile babası Murat Öncel’i. Siz de tanımak ister misiniz?

Lazerli ameliyat cihazları neredeyse Mahmutpaşa kaldırımlarına düşmek üzere.

- Eskiden gözler elmas bıçakla elle çizildiği için numaralar tam olarak tutturulamıyordu. Gece gözbebeği genişlediğinde çiziklerin kenarlarından yansımalar olabiliyordu. Şimdi ise bu ameliyatı lazerle gözün ön kısmını tıraşlayarak, dokuyu yontarak yapıyoruz. Amerika lazerle tedaviyi eksi 6’yla sınırlarken, Türkiye’de eksi 10, 15’ler yapıldı, sonra hepsi tekrar yükseldi, lazer çocuk oyuncağı değil. Şu anda Amerika’da eksi 10 ile artı 6, astigmatta ise 5 numaraya kadar yapılıyor.

Yakını atmanın ise henüz çaresi yok, çünkü bu yaşlılığın getirdiği uyum yetersizliği. 45 yaşında dünyada herkes yakını göremez, her 5 yıl bir numara artar. 45 yaşında artı 1,5 takar, 50 yaşında artı 2, 55 yaşında artı 2,5, 60 yaşında ise artı 3 numara gözlük takar, bu bir kuraldır, değişmez.

Diyabetliye göz dibi taraması şart

Göz görmeyince gönül katlanır mı?

- Yener Bey, gözler vücudun, hastalıkların aynasıdır. Mesela göz dibi muayenelerinde vücuttaki bütün hastalıkları pratik olarak anlayabiliyoruz. Çünkü insan vücudunda damarları çıplak olarak gördüğümüz tek yer gözdür. Buradaki damarlar bozulmaya başlarsa, vücuttaki damarlar da bozulmaya başlamış demektir.

Onun için diyabet teşhisi konulan hasta hemen retina konusunda uzmanlaşmış bir göz uzmanına gidip göz dibi taraması yaptırmalı. Çünkü hasta gözündeki bozuklukların farkına varmaz, ne ağrı olur, ne de görme bozukluğu. Eğer rahatsızlığı zamanında yakalarsak ilerlemesini çok basit bir lazer tedavisiyle durdurabiliyoruz.

Vitrektomi denen göz içi kanaması ameliyatlarını eskiden dikişli yapardık, şimdi lazerle, tertemiz. Bu ameliyat insan vücudunda yapılabilecek en mikrocerrahi ameliyattır. Gözün en arka tabakası sarı noktadan zar soyuyoruz, elinizde bir milimetrelik bile titreme olmaması lazım.

Makula yani sarı nokta; gözün arkasında yer alan ve detayları görmemizi sağlayan bir bölgenin adı. Sözün kısası odur ki; burası sayesinde okuyabiliyor, iğneden ipliği geçirebiliyoruz.

- Her insan 55-60 yaşından sonra ‘yaşa bağlı makula dejeneresansı’ dediğimiz sarı nokta rahatsızlığına yakalanır. Bu yaşlılığa bağlı bir göz bozukluğudur, hasta kör olmaz, baktığı noktayı göremez. Mesela kitabın kenarlarını görür, ortada hep siyah bir leke vardır. Bu hastalık ilerlediği zaman hiçbir tedavisi yok, sadece bizde değil, bütün dünyada.

Bunu erken dönemde anlayabilirsek foto dinamik denilen en son tedavi şekliyle ilerlemesi durdurulabiliyor. Bu rahatsızlığın sizde başlayıp başlamadığını anlamak için kendi kendinize basit bir test yapabilirsiniz. Bunun için kareli bir kağıda bir daire çizip ortasına koyu bir nokta koyun. Yakın gözlüğünüzü takıp bir gözünü kapatıp dairenin içindeki noktaya bakın. Sonra öteki gözünüzle aynısını tekrar edin.

Eğer kareleri eğri büğrü görüyorsanız bu hastalığın başlangıç dönemindesiniz demektir. Bu rahatsızlığı geciktirmek için Amerikalı uzmanlar herkese A, D, C vitaminlerinin yanı sıra çinko ve selenyum öneriyor. Aslında biz bunları cennet ülkemizdeki doğal sebze ve meyvelerden almalıyız. Bunun için daha koyu yeşil sebze ve meyvelerin yanı sıra bol bol havuç yemekte fayda var.

Uyurken lensinizi mutlaka çıkarın

Kontakt lensin gözün odaklama kusurlarının düzeltilmesi amacıyla kornea ön yüzeyine takılan merceklere verilen ad olduğunu bilmeyen var mı?

- Türkiye’de birçok insanımız belki de az masraflı olsun diye kontakt lensini tükürüğüyle ıslatıp takıyor. Böyle bir şey olabilir mi, bunlar mikrop kaptırıcı etkenler. Ayrıca gece yatarken mutlaka lensleri çıkarmak lazım. Çünkü uyurken gözümüz göz kapağından besleniyor. İnsan vücudunda damarsız olan tek doku, kornea. Gözün ön tarafındaki bu şeffaf doku damarla değil, oksijenle, gözyaşıyla besleniyor.

Tıptaki bu kadar ilerlemelere rağmen bugün hálá iris yapamıyoruz, sadece var olanı tamir edebiliyoruz. Dünyadaki bütün normal insanların gözlerinin çapı 2,5 santimdir, sadece kornea çapı farklı olabilir. Göz merceğimiz, saç ve tırnak gibi hem büyür, hem sertleşir.

Göz tansiyonunuza hiç baktırdınız mı?

Laf aramızda, Murat Bey kendi göz tansiyonunu ölçtürmemiş, üstelik eşi meslektaşı olduğu halde. Türkiye’ye kesin dönüş yaptığı belli.

- Göz tansiyonu, yani glokom da hafife alınmaması gereken önemli bir göz hastalığıdır. Bu hastalığın belirtisi yoktur, sinsi şekilde körlük yapar. Hasta hiçbir ağrı duymadığı gibi, görmesinin azaldığının da farkına varmaz.

Tedavisi çok basit, sabah akşam bir damla kullanıp gözlerimizi kurtarıyorsunuz. Şaşılık da estetik bir kusur değil, önemli bir hastalıktır. Şaşılık erken dönemde tedavi edilmezse ilerde şaşı göz tembelleşir, beyin o gözü unutur. Ondan sonra o gözü sadece estetik olarak düzeltebilirsiniz, ömür boyu az görür.

Güneş gözlüğü sokaktan alınmaz

Alt tarafı güneş gözlüğü demeyin ve sokakta, pazarda satılan sıradan güneş gözlüklerini alıp takmayın, gözlerinizi mahvedersiniz.

Gözbebeğimiz güneşte genişler, eğer taktığımız güneş gözlüğü ultraviyole ışınlarını bloke etmiyorsa güneşin daha zararlı ışınları göze daha çok gelir. Bu tür kalitesiz güneş gözlükleri hızla katarakt ve sarı nokta rahatsızlarına sebep olur. Onun için güneş gözlüklerinin ultraviyole ışınlarını bloke eden kalitede olması şart. Karda çalışanlarda da bu tür gözlük gerekli, aksi halde koruma gözlüğü takmayan kaynakçının durumuna düşer.

Bilgisayar gözler için yeni tehlike

Gözyaşları ile yıkanan yüzden daha temiz yüz olamaz (W. Shakespeare).

- Gözyaşı çok basit gibi görünür ama, mesela gözyaşı olmayan insan kör olur. Kuruluğu önlemek için gözyaşı üretemeyen hastalara suni gözyaşı damlaları veririz. Bu hastalık son yıllarda sürekli bilgisayar kullanan insanlarda çok sık görülmeye başlandı. Çünkü klimalı ortamlarda gözyaşı daha çabuk buharlaşıyor.

Bunun yanı sıra uzun süre dikkatle bilgisayara bakan kişiler gözlerini kırpmayı unutuyor. Bunun sonucu olarak gözyaşı buharlaşıyor, göz kuruyor ve batmalar oluşuyor. Biz buna ‘bilgisayar yorgunluğu’ diyoruz. Bunu önlemek için, uzun süre bilgisayar başında kalanların mutlaka birkaç dakikada bir etrafa bakıp gözlerini kırpmaları lazım.

Göz parlatıcı damla asla kullanmayın

Ay, gözlerim ne kadar kanlanmış, versene şu kullandığın damlanın adını bana...

- Gözde kanlanmayı giderdiği söylenen damlaları asla kullanmayın, gözünüzü parlatayım derken başınıza dert açarsınız. Bu tür damlalar o anda damarları büzer ama, bir süre sonra hepsi genişleyip gözünüzü daha kötü yapar. Bu arada sizin vasıtanızla vatandaşlarımızı bir konuda uyarmak istiyorum.

Rusya ve Azerbaycan’da kataraktı önlediği iddia edilen bir göz damlası satılıyor. Gerek oranın insanları, gerekse çevre ülkelerden bu ilaca karşı çok yoğun bir talep var. Sakın aldanmayın, dünyada kataraktı önleyen bir damla, bir ilaç yok, tek çaresi ameliyattır. Bu arada belirteyim, arpacık gibi hastalıkları önlemenin çok basit bir yolu, bebek şampuanıyla göz diplerini hafif ovuşturarak sabah akşam gözleri yıkamaktır.