Putin’i Kremlin’den mutlaka atacağım
Garry Kimoviç Kasparov. Rusya’da ona kısaca "Garki" diyorlar.
Dünyanın gelmiş geçmiş en büyük satranç oyuncusu. 9 Kasım 1985’te 22 yaşında Anatoli Karpov’u yenerek Dünya Satranç Şampiyonu oldu. Bu unvanını 15 yıl sonra Vladimir Krammnik’e devretti. Dünyanın en gelişmiş süper bilgisayarı IBM Deep-Blue’ya yıllarca meydan okudu. Ve 10 Mart 2005 günü bir daha satranç turnuvalarına katılmayacağını açıkladı. O günden sonra siyasete atıldı. Gorbaçov’un Perestroyka’sının ilk yılında dünya şampiyonluğunu ilan eden Kasparov, Rusya’nın en büyük muhalefet grubu "Birleşik Sivil Cephe"nin kurucusu. Moskova’nın merkezi Ulitsa Makarenko’daki ofisinde, dava arkadaşlarıyla birlikte Putin rejiminin sonunu getirme planları yapıyor. İstanbul’da olduğu gibi, korumaları onu her yerde gölgesi gibi izliyor. Kasparov, İş Bankası Kültür Yayınları’nın ülkemize kazandırdığı "Benim Ustalarım" kitabının tanıtımı için geldi İstanbul’a. Kasparov sadece satranç demek değil. O, aynı zamanda siyaset, eğitim ve sosyal reformlar konusunda sözü dinlenir bir uzman. Yıllardır Wall Street Journal’a siyasi ve ekonomik makaleler yazıyor. Son yıllarda tek hedefe kilitli: Vladimir Putin ve rejimini tuzla buz etmek. Zaman fukarası Kasparov’la 2,5 saati aşkın baş başa konuştuk. Bir ara İş Bankası Genel Müdürü Ersin Özince’yi davet edip efsaneyle 4,5 saniye süren bir maç yaptırırdım. Sohbetimizin sonunda Kasparov’la bir oyunluk tavla oynayıp yendim. Sevgili Sinan kardeşimin çektiği "Kasparov’u yendiğimin resmi" bunun kanıtı. İşte 64 karede hayatın mükemmel bir yansıması olan satrancın gelmiş geçmiş en büyük oyuncusu. İşte bilinmeyen Garry Kasparov...
Dünyanın gelmiş geçmiş en büyük satranç oyuncusu, 15 yıl dünya şampiyonluğunu elinde tutan biri, nasıl olur da satrancı bırakır?![/images/100/0x0/55ea6f22f018fbb8f87faa75]()
- Satranç bilgim, muhtemelen dünyada en gelişkin olan, ama bence hálá çok yetersiz. Öğrenmek için hiçbir zaman geç değil. Dolayısıyla eğer birinden yeni bir şey öğrenebileceğimi görürsem o parçayı almaktan çekinmem. 43 yaşındayım ve öğrenmeye açığım. Satrançta yapacaklarımı fazlasıyla yaptım. Hayal ettiğimden daha çok başarıya ulaştım. Satranç dünyasında bütün değişimleri gerçekleştirdim. Oyuna çok büyük katkılarım oldu. Ben satrancı eğlence olsun diye oynamam. Oynarsam 1 numara olmak için oynarım. Satrancı oynayıp kazanmamak ya da kazanmaya çalışmamak, benim için kabul edilebilecek bir durum değil. Satranç tam konsantrasyon ister. Bunun için, başka hiçbir şeyle uğraşmamam gerekir. Benimse uğraşmak istediğim başka konular var. Yeteneklerimle, stratejik becerilerimle, satrançta kazandığım tecrübeyle başka şeyler yapmak istedim. Bugün de satrancı bırakmakla doğru yaptığımı düşünüyorum. Bulunduğum noktadan çok memnunum. Kazandığım her doların hesabını verebilirim. Ailemin ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli param var. Bazı politik aktivitelerimi desteklemek için de yeterli paraya sahibim. Elbette, satrancı hálá seviyorum, izliyorum, analiz yapıyorum. Bu arada 4 kitap yazdım, çok büyük ilgi gördü. İstanbul’daki kitap fuarında tanıtımına katıldığım "Benim Ustalarım" gerçekten önemli bir yapıttır. 2007’nin başında da daha geniş konuları ele aldığım "Hayat Nasıl Satrancı Taklit Eder" (How Life Imitates Chess) yayınlanacak.
Rusya, Atatürk’ün yıllar önce yaptığını yapmaya çalışıyor
-Ben Atatürk’le ilgili bütün kitapları okudum. 1915’te Gelibolu’daki olağanüstü askeri başarısından, Kurtuluş Savaşı başarılarına kadar biliyorum. Atatürk, imparatorluk kavramından ulusal devlet kavramına geçişi sağlamada çok başarılı oldu. Rusya hálá, onun uzun yıllar önce yaptığını başarmaya uğraşıyor. Atatürk modern Türkiye Cumhuriyeti’ni yarattı. Kurduğu devletin bugün yaşıyor olması da, çabalarının boşa gitmediğini gösteriyor.
Putin kendisi ve klanı için para kazanıyor
Satranca veda ettikten sonra, hayatınızı Putin’in görevden alınmasını sağlamaya adadınız sanki. Başınıza bir şey gelmesinden korkmuyor musunuz?
- Korkmuyorum, Moskova dahil dünyanın her yerinde konuşuyorum. Türkiye’de de size açıklıyorum, Rusya’nın Putin rejimini devirmekten başka şansı yok. Putin, dünyadaki en yozlaşmış rejimlerden birinin başı. Rusya’yı şirkete çevirdi; kendisi, arkadaşları, klanı için para kazanıyor. Bir yandan hissedarlar için kárını arttırıyor, öte yandan da sosyal güvenlik, sağlık gibi şirket pasiflerini azaltmaya çalışıyor. Bugün Rusya’ya baktığınızda nüfusun yüzde 15’ini başka, yüzde 85’ini ise başka bir ülkede yaşıyor gibi görüyorsunuz. Rusya’yı ziyaret eden yabancıların çoğu, yalnızca birinci ülkeyi görüyor. Ülke fakir ama, Rusya hazinesi her gün biraz daha zenginleşiyor. Putin’e karşı halkın öfkesi her geçen gün büyüyor. Putin, bu negatif enerjiyi boşaltmak için milliyetçilik kartını sürüp Gürcüleri, Çeçen gibi etnik grupları suçlu gösteriyor. Rusya’da büyük medya, Kremlin tarafından sıkı bir şekilde kontrol altında. Ben de yazılı ve sözlü bütün büyük medyada yasaklıyım. Muhalif fikirler Rusya’da televizyona, radyoya çıkamıyor. Rusya’da iki hafta serbest tartışma olsun, hükümet yıkılır.
Rusya’da Turuncu Devrim bekliyorum
ABD, sizin gibi bir rejim muhalifini Rusya’nın başında görmekten mutlu olur sanırım. Rusya’da da bir Turuncu Devrim olabilir mi?
- Önce şunu söyleyeyim, Rusya bizim kendi meselemiz. Amerika’nın bizim için ne istediği umurumda değil. Ben ülkemizi değiştirmemiz gerektiğine inanıyorum. Benim başkan olmaya çalışmam ya da bunun için bir başkasını desteklemem önemli değil. Evet, Rusya’da, Ukrayna’dakinin benzeri bir hareketin olacağını umut ediyorum. Rusya’daki pek çok kişinin Turuncu Devrim’den sonraki Ukrayna’yı kıskandığını biliyorum. Çünkü Ukrayna’da serbest politik tartışma ortamı var. Ukrayna’nın en büyük partisi ülkeyi idare ediyor, adil bir durum. Kimse hükümetin eleştirilmesini engellemiyor. Ukrayna, demokrasi açısından olarak Rusya’dan çok ileride. Yüksek petrol fiyatları ve hükümetin medya üzerindeki kontrolü yüzünden Ukrayna’nın çok gerisindeyiz. Batı politikasını 20 yıldır izleyen biri olarak, Rusya’yı kim yönetiyorsa onunla işbirliği içinde olduklarını görüyorum. Şimdi Putin’le işbirliği içindeler, çünkü Rusya’yı o yönetiyor. Irak’ta demokrasiyi kurmanın her zaman en öncelikli konu olduğunu söyleyen ABD başkanının, Rusya’da demokrasinin çökmekte olduğunu umursamaması çok şaşırtıcı.
YARIN: ÇOK KÜLTÜRLÜLÜĞE İNANIYORUM
İnsan, bilgisayarı daima yenecek
Dünyanın en güçlü oyuncusu, dünyanın en güçlü bilgisayarına karşı kazanmaya daha kaç yıl devam edebilecek?
- Daha çok uzun yıllar bu böyle devam edecek. Normal bir PC, saniyede 5-6 milyon pozisyonu hesaplar. Matematiksel olarak hamleler sonsuz olduğu için, bilgisayar ilgisiz pozisyonları da değerlendirir. Ben ise, sağduyumu kullanarak önemsiz olanları baştan elerim. Ben bir karara, yüzde 99 oranında anlama, yüzde 1 oranında da hesaplamayla ulaşırım. Bilgisayar ise bunun tam tersini yapar. Satranç sınırsız bir oyun. Satrançtaki olası tüm pozisyonların sayısı, kabaca güneş sistemindeki atomların sayısına eşit. Yaklaşık 10 üzeri 45 adet olası pozisyon var, çok büyük bir sayı. Bu nedenle, bilgisayar hiçbir zaman tüm hamleleri hesaplayarak üstünlük sağlayamaz. Bilgisayarların insan karşısında en büyük avantajı, çok istikrarlı olması. İnsan ise, aynı oyun içinde bile değişik reaksiyonlar gösterebiliyor.
Satrançta da şansa yer var
Maç öncesi ve sırasında neler olurdu zamanlar, bir gün evvelden ne gibi hazırlıklar yapardınız?
- Her zaman sinirli olurdum. Benim için her büyük maç, bir meydan okumaydı. Kazanmak isterdim, kazanırken de bir farklılık yaratmalıydım. 20’li yaşlarda maç öncesi çok yemek yerdim. Maç sırasında ihtiyaç duyacağım enerjiyi karşılamak için. Konsantre olmak için, kendimi bir şey yapmam gerektiğine inandırmam yeterli. Sezgilerim güçlüdür, reaksiyonlarımı bilirim, ne zaman hata yapmaya açık olduğumu hissederim. Satrançta şansa yer var m? Burada önemli olan, şansın ne kadarının sizin yatırımınız olduğu. 25 yıl boyunca profesyonel satrancın içinde olmuş biri olarak şansın var olduğunu söyleyebilirim. Şansla, yatırım arasında bir paralellik olduğunu keşfettim. Yani, çalıştıkça şansınız da artıyor. Profesyonel satranca başladıktan sonra şansın oranı bende yüzde 10-15 olmuştur belki.
Rus elitinin parası Batı bankalarında
Bay Vladimir Putin’e ne zaman "Şah" diyeceksiniz Bay Garry Kimoviç Kasparov?
- Bu benim kişisel meydan okumam değil. Muhalif gruplar olarak ortak hedefimiz; Putin rejimini söküp atmak. Putin iktidarda kalsa da, gitse de Rusya’da büyük dengesizlikler olacak. Bence Putin gitmek istiyor ama, ortaklarının işine gelmiyor. O giderse herkes birbirine düşüp olaylar çıkaracak. Eğer kalırsa meşruiyetini kaybedecek, Rusya global demokratik toplumun bir parçası olmaktan çıkacak. Yönetici Rus eliti parasını Batı bankalarında tuttuğu için, Batıyla ilişkileri kesemez. Önümüzdeki 12 ay içinde Rusya’da bir politik kargaşa yaşanacağı kesin ama, sonucunu bilmiyorum.
Dünyanın gelmiş geçmiş en büyük satranç oyuncusu, 15 yıl dünya şampiyonluğunu elinde tutan biri, nasıl olur da satrancı bırakır?
- Satranç bilgim, muhtemelen dünyada en gelişkin olan, ama bence hálá çok yetersiz. Öğrenmek için hiçbir zaman geç değil. Dolayısıyla eğer birinden yeni bir şey öğrenebileceğimi görürsem o parçayı almaktan çekinmem. 43 yaşındayım ve öğrenmeye açığım. Satrançta yapacaklarımı fazlasıyla yaptım. Hayal ettiğimden daha çok başarıya ulaştım. Satranç dünyasında bütün değişimleri gerçekleştirdim. Oyuna çok büyük katkılarım oldu. Ben satrancı eğlence olsun diye oynamam. Oynarsam 1 numara olmak için oynarım. Satrancı oynayıp kazanmamak ya da kazanmaya çalışmamak, benim için kabul edilebilecek bir durum değil. Satranç tam konsantrasyon ister. Bunun için, başka hiçbir şeyle uğraşmamam gerekir. Benimse uğraşmak istediğim başka konular var. Yeteneklerimle, stratejik becerilerimle, satrançta kazandığım tecrübeyle başka şeyler yapmak istedim. Bugün de satrancı bırakmakla doğru yaptığımı düşünüyorum. Bulunduğum noktadan çok memnunum. Kazandığım her doların hesabını verebilirim. Ailemin ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli param var. Bazı politik aktivitelerimi desteklemek için de yeterli paraya sahibim. Elbette, satrancı hálá seviyorum, izliyorum, analiz yapıyorum. Bu arada 4 kitap yazdım, çok büyük ilgi gördü. İstanbul’daki kitap fuarında tanıtımına katıldığım "Benim Ustalarım" gerçekten önemli bir yapıttır. 2007’nin başında da daha geniş konuları ele aldığım "Hayat Nasıl Satrancı Taklit Eder" (How Life Imitates Chess) yayınlanacak.
Rusya, Atatürk’ün yıllar önce yaptığını yapmaya çalışıyor
-Ben Atatürk’le ilgili bütün kitapları okudum. 1915’te Gelibolu’daki olağanüstü askeri başarısından, Kurtuluş Savaşı başarılarına kadar biliyorum. Atatürk, imparatorluk kavramından ulusal devlet kavramına geçişi sağlamada çok başarılı oldu. Rusya hálá, onun uzun yıllar önce yaptığını başarmaya uğraşıyor. Atatürk modern Türkiye Cumhuriyeti’ni yarattı. Kurduğu devletin bugün yaşıyor olması da, çabalarının boşa gitmediğini gösteriyor.
Putin kendisi ve klanı için para kazanıyor
Satranca veda ettikten sonra, hayatınızı Putin’in görevden alınmasını sağlamaya adadınız sanki. Başınıza bir şey gelmesinden korkmuyor musunuz?
- Korkmuyorum, Moskova dahil dünyanın her yerinde konuşuyorum. Türkiye’de de size açıklıyorum, Rusya’nın Putin rejimini devirmekten başka şansı yok. Putin, dünyadaki en yozlaşmış rejimlerden birinin başı. Rusya’yı şirkete çevirdi; kendisi, arkadaşları, klanı için para kazanıyor. Bir yandan hissedarlar için kárını arttırıyor, öte yandan da sosyal güvenlik, sağlık gibi şirket pasiflerini azaltmaya çalışıyor. Bugün Rusya’ya baktığınızda nüfusun yüzde 15’ini başka, yüzde 85’ini ise başka bir ülkede yaşıyor gibi görüyorsunuz. Rusya’yı ziyaret eden yabancıların çoğu, yalnızca birinci ülkeyi görüyor. Ülke fakir ama, Rusya hazinesi her gün biraz daha zenginleşiyor. Putin’e karşı halkın öfkesi her geçen gün büyüyor. Putin, bu negatif enerjiyi boşaltmak için milliyetçilik kartını sürüp Gürcüleri, Çeçen gibi etnik grupları suçlu gösteriyor. Rusya’da büyük medya, Kremlin tarafından sıkı bir şekilde kontrol altında. Ben de yazılı ve sözlü bütün büyük medyada yasaklıyım. Muhalif fikirler Rusya’da televizyona, radyoya çıkamıyor. Rusya’da iki hafta serbest tartışma olsun, hükümet yıkılır.
Rusya’da Turuncu Devrim bekliyorum
ABD, sizin gibi bir rejim muhalifini Rusya’nın başında görmekten mutlu olur sanırım. Rusya’da da bir Turuncu Devrim olabilir mi?
- Önce şunu söyleyeyim, Rusya bizim kendi meselemiz. Amerika’nın bizim için ne istediği umurumda değil. Ben ülkemizi değiştirmemiz gerektiğine inanıyorum. Benim başkan olmaya çalışmam ya da bunun için bir başkasını desteklemem önemli değil. Evet, Rusya’da, Ukrayna’dakinin benzeri bir hareketin olacağını umut ediyorum. Rusya’daki pek çok kişinin Turuncu Devrim’den sonraki Ukrayna’yı kıskandığını biliyorum. Çünkü Ukrayna’da serbest politik tartışma ortamı var. Ukrayna’nın en büyük partisi ülkeyi idare ediyor, adil bir durum. Kimse hükümetin eleştirilmesini engellemiyor. Ukrayna, demokrasi açısından olarak Rusya’dan çok ileride. Yüksek petrol fiyatları ve hükümetin medya üzerindeki kontrolü yüzünden Ukrayna’nın çok gerisindeyiz. Batı politikasını 20 yıldır izleyen biri olarak, Rusya’yı kim yönetiyorsa onunla işbirliği içinde olduklarını görüyorum. Şimdi Putin’le işbirliği içindeler, çünkü Rusya’yı o yönetiyor. Irak’ta demokrasiyi kurmanın her zaman en öncelikli konu olduğunu söyleyen ABD başkanının, Rusya’da demokrasinin çökmekte olduğunu umursamaması çok şaşırtıcı.
YARIN: ÇOK KÜLTÜRLÜLÜĞE İNANIYORUM
İnsan, bilgisayarı daima yenecek
Dünyanın en güçlü oyuncusu, dünyanın en güçlü bilgisayarına karşı kazanmaya daha kaç yıl devam edebilecek?
- Daha çok uzun yıllar bu böyle devam edecek. Normal bir PC, saniyede 5-6 milyon pozisyonu hesaplar. Matematiksel olarak hamleler sonsuz olduğu için, bilgisayar ilgisiz pozisyonları da değerlendirir. Ben ise, sağduyumu kullanarak önemsiz olanları baştan elerim. Ben bir karara, yüzde 99 oranında anlama, yüzde 1 oranında da hesaplamayla ulaşırım. Bilgisayar ise bunun tam tersini yapar. Satranç sınırsız bir oyun. Satrançtaki olası tüm pozisyonların sayısı, kabaca güneş sistemindeki atomların sayısına eşit. Yaklaşık 10 üzeri 45 adet olası pozisyon var, çok büyük bir sayı. Bu nedenle, bilgisayar hiçbir zaman tüm hamleleri hesaplayarak üstünlük sağlayamaz. Bilgisayarların insan karşısında en büyük avantajı, çok istikrarlı olması. İnsan ise, aynı oyun içinde bile değişik reaksiyonlar gösterebiliyor.
Satrançta da şansa yer var
Maç öncesi ve sırasında neler olurdu zamanlar, bir gün evvelden ne gibi hazırlıklar yapardınız?
- Her zaman sinirli olurdum. Benim için her büyük maç, bir meydan okumaydı. Kazanmak isterdim, kazanırken de bir farklılık yaratmalıydım. 20’li yaşlarda maç öncesi çok yemek yerdim. Maç sırasında ihtiyaç duyacağım enerjiyi karşılamak için. Konsantre olmak için, kendimi bir şey yapmam gerektiğine inandırmam yeterli. Sezgilerim güçlüdür, reaksiyonlarımı bilirim, ne zaman hata yapmaya açık olduğumu hissederim. Satrançta şansa yer var m? Burada önemli olan, şansın ne kadarının sizin yatırımınız olduğu. 25 yıl boyunca profesyonel satrancın içinde olmuş biri olarak şansın var olduğunu söyleyebilirim. Şansla, yatırım arasında bir paralellik olduğunu keşfettim. Yani, çalıştıkça şansınız da artıyor. Profesyonel satranca başladıktan sonra şansın oranı bende yüzde 10-15 olmuştur belki.
Rus elitinin parası Batı bankalarında
Bay Vladimir Putin’e ne zaman "Şah" diyeceksiniz Bay Garry Kimoviç Kasparov?
- Bu benim kişisel meydan okumam değil. Muhalif gruplar olarak ortak hedefimiz; Putin rejimini söküp atmak. Putin iktidarda kalsa da, gitse de Rusya’da büyük dengesizlikler olacak. Bence Putin gitmek istiyor ama, ortaklarının işine gelmiyor. O giderse herkes birbirine düşüp olaylar çıkaracak. Eğer kalırsa meşruiyetini kaybedecek, Rusya global demokratik toplumun bir parçası olmaktan çıkacak. Yönetici Rus eliti parasını Batı bankalarında tuttuğu için, Batıyla ilişkileri kesemez. Önümüzdeki 12 ay içinde Rusya’da bir politik kargaşa yaşanacağı kesin ama, sonucunu bilmiyorum.
