Yeni teşvikler cari açık için ilaç olacak, oto kaportasına 3 milyar dolar yatırım çekecek

Törenin konukları arasında Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan ile Türkiye’nin Moskova Büyükelçisi Aydın Adnan Sezgin de var.
Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkan Yardımcısı Edip Yenigün ile ayakkabı sektöründe memleketi Muş’a yaptığı yatırımla dikkati çeken Selahattin Akaydın da Zafer Çağlayan’ın 24 saatlik seyahatine eşlik etmek üzere Moskova’nın yolunu tutmuş.
Zafer Çağlayan törendeki konuşmasını tamamladıktan sonra ekonomiyle ilgili bakanlıkların üzerinde çalıştığı yeni teşvik yasasıyla ilgili son durumu sordum. Çağlayan, önce Türkiye’nin ithalat yapısına dikkat çekti:
- İhracata Dönük Üretim Stratejisi (İDÜS) Kurulu kurduk. Bu kurula ben başkanlık ediyorum. Türk ekonomisinin tek zayıf halkası olan cari açık konusunda kılcal damarlara kadar inerek çalışmalar yaptık ve yapıyoruz. 2010 yılındaki 185 milyar dolarlık ithalatımızın 40 milyar doları enerji. 145 milyar dolarlık bölümü mal ithalatından oluşuyor.
Hemen mal ihracatıyla ilgili veriyi anımsattı:
- 2010 yılında 114 milyar dolarlık mal ihracatımız olmuş. Yani, ithalatla arasında 31 milyar dolar fark var.
Biraz daha detaya girdi:
- 145 milyar dolarlık mal ithalatının 103 milyar dolarını 6 sektör yapıyor. Söz konusu 6 sektörün ihracatı da 73 milyar dolar. Bu sektörler 30 milyar dolar açık veriyor.
- Bu sektörler hangileri?
- Demir-çelik, makine, kimya, otomotiv, tekstil, tarım-gıdadan oluşuyor.
- Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker, tarım ürünlerinde net ihracatçı olduğumuzu sık sık dile getiriyor.
- Doğru, ancak biz yine de üzerinde çalışmamız gereken sektörler arasına tarımı da aldık.
Çalışmalar sırasında şu sorular üzerinde durduklarını belirtti:
- O ürünü neden ithal ediyoruz? Türkiye’de üretmek mümkün olabilir mi? Söz konusu üretimin rantabilitesi var mı?
Çağlayan, bu noktada demir-çelik sektöründe örnek verdi:
- Demir-çelikte üretimin yüzde 22’si cevhere dayalı, entegre tesiste gerçekleşiyor. Kalan yüzde 78’i hurda demir-çelikten üretim yapıyor. Türkiye, 9 milyar dolarlık ithalatıyla dünya hurda demir-çelik şampiyonu. Üstelik firmalarımız dışarıda birbiriyle rekabet ettiği için en pahalı fiyattan alıyorlar. Hurda demir-çelik ithalatına bu yüzden 1 milyar dolar fazla fatura ödüyoruz.
Konuyu otomotiv sektörüne taşıdı:
- Türk otomotiv sektörü kaportanın bir tek sac parçasını dahi yerli alamıyor.
- Neden?
- Çünkü, o nitelikte sac üretimi yok...
- Hiç mi olmamış?
- Bizim tespitlerimiz onu gösteriyor.
- Türkiye’de üretilen sacı kaportada özellikle kullanmıyor olabilirler mi?
- Hayır... Kasıtlı bir durum yok... Olsa alacaklar. Yani, bu konuda tümüyle dışa bağımlıyız.
Ardından bu konuda gündemlerinde olan görüşmelerden ipuçları aktardı:
- Bazı görüşmeler yaptık. Uygun teşvik verilirse, Türkiye’de otomotiv sektörünün kaportasında kullanılacak çeliği üretmeyi düşünenler var.
- Yerli mi, yabancı yatırımcı mı?
- Yabancı yatırımcılar bunlar. Birkaç yatırımcı Türkiye’de yatırımı bizim görüşmelerimiz sonucu gündeme aldı, teşvikleri bekliyorlar.
- Diyelim ki yeni teşvikler onların beklediği gibi çıktı. Bu alanda ne kadarlık bir yatırım gelir?
- 3 milyar dolar dolayında olabilir...
- Yeni teşvik yasası veya kararları çıktığında 3 milyar dolarlık yatırım gelme olasılığı yüksek yani?
- Bu kadarla kalmaz, başka yatırımlar da gündeme gelsin diye çalışıyoruz. Yeni teşvik sistemini Türkiye’de daha fazla üretim, istihdam, ihracat, böylelikle de cari açığı aşağı çekme üzerine kurguluyoruz. Çalışmalar henüz bitmiş değil.
Yeni teşvik sistemi sadece oto kaportası çeliği alanında 3 milyar dolarlık yatırım çekebilecekse, bir an önce düğmeye basmakta yarar var...

Çalışmalar epey ilerledi son sözü Başbakan söyleyecek

EKONOMİ Bakanı Zafer Çağlayan’a sordum:
- Büyük-küçük tüm şirketler, yabancı yatırımcı yeni teşvik sistemini bekliyor. Ne zaman devreye girebilecek?
- Şu anda çalışmalar hızla yürüyor. Ekonomik Koordinasyon Kurulu’nda (EKK) da sürekli görüşüyoruz. Son şeklini EKK’da alacak.
- Yıl sonuna kadar yetişebilecek mi?
- Çok gecikmesin diye uğraşıyoruz. Ancak, bu teşvik sisteminin Türkiye’yi daha farklı noktaya taşımasını istiyoruz. O yüzden zaman alıyor. Hem EKK’de son şeklini aldıktan sonra Bakanlar Kurulu’nda görüşülecek. Orada son sözü Başbakanımız söyleyecek.

Posco Assan, yatırımda 1.5,  ihracatta 4 milyar doları hedefine koydu

EKONOMİ Bakanı Zafer Çağlayan, kısa süre önce Kocaeli’de temeli atılan Güney Koreli Posco, Kibar Holding’e dağlı Assan ve Daewoo International’ın 350 milyon dolarlık paslanmaz çelik yatırımını anımsattı:
- 350 milyon dolarlık yatırımla 200 bin ton paslanmaz çelik üretecekler. Tesis üretime geçince 100 milyon dolarlık ithalat duracak. İhracattan da 240 milyon dolar gelir sağlayacak.
Yatırımcıların hedeflerini de paylaştı:
- Uygun ortam olursa üretimi yıllık 1 milyon tona çıkarmayı planlıyorlar.
- Bu durumda yatırım büyüklüğü nereye ulaşır.
- 1.5 milyar doları bulur. İthalatı tümüyle frenler, ihracatı da 4 milyar dolara çıkar.

Otoda elektronik ve gömülü yazılım yüzde 70’e çıkacak, bir yastıkta kocayacaklar

ZAFER Çağlayan, otomotivdeki cari açık noktalarında bir adres daha gösterdi:
- Otomotivde elektronik ve gömülü yazılımın payı şu anda yüzde 30 düzeyinde. Üstelik bu alanda bir tek yerli girdi yok. Bu oran önümüzdeki 10 yılda yüzde 70’e çıkacak.
Savunma sanayindeki gelişmelere dikkat çekti:
- Aslında savunma sanayinde elektronik ve gömülü yazılım konusunda oldukça başarılıyız. Bunu dikkate alarak bir adım attık. Otomotiv sektörüyle savunma sanayine elektronik ve gömülü yazılım üretenleri buluşturup, evlendirdik, “Bir yastıkta kocayın” dedik.

Otomotiv sektörü çok iyi ama hâlâ hamallık yapıyor

ZAFER Çağlayan, otomotiv sektörünün ithalatına bir başka örneği motor ve aktarma organlarıyla verdi:
- Yılda 5 milyar dolarlık motor ve aktarma organı ithalatı var.
Hep cari açık yönünden söz ettiği dikkate alıp, otomotiv sektörünü övme gereği duydu:
- Türk otomotiv sektörü çok iyi, çok başarılı ama hâlâ hamallık yapıyor. Bu durum sürdürülebilir değil.
Yeri gelmişken elektrikli oto üzerinde durdu:
- Elektrikli araçlar çok iyi mevcut yapıda şahsen destek vermek istemem.
- Neden?
- Elektrikli otoda yerli katkı oranı çok düşük. Bataryanın fiyatı arabayla eşit.
- Elektrikli oto pili üretimi düşünülemez mi?
- Üretim lityuma dahalı. Zengin lityum yatakları da Zimbabve, Bosvana, Afganistan ve Şili’de var. Oraları Çinliler kapatmış
durumda.
Elektrikliye geçiş, Türk otomotivinde marka yaratmanın fırsatı gibi görülüyordu...
Ancak, gelinen noktada pek de kolay olmadığı anlaşılıyor...

Petkim ihtiyacın yüzde 15’ini karşılıyor 6 tane daha gerekiyor

ZAFER Çağlayan, cari açık konusunda sektörler üzerinden yaptığı analize kimyayı da ekledi:
- Petkim, mevcut üretimiyle Türkiye’nin ihtiyacının yüzde 15’ini ancak karşılayabiliyor.
- Socar&Turcas CEO’su ve Petkim Yönetim Kurulu Üyesi Kenan Yavuz, rafineri yatırımını anlatırken, cari açığın 2 milyar dolarlık bölümünü kapatabilecek yerli üretimden söz etmişti.
- Doğru ama yine yetmiyor... Belki sonrasında 6 yerine 4 Petkim’e daha ihtiyaç duyulacak.

Bazı sektörlere özel enerji desteği gündeme gelebilecek

ZAFER Çağlayan, bazı madenlerin cevher halinde ihraç edildiğini, işlenmişinin ithalatına ciddi bedel ödendiğini anımsattı:
- O madenleri işlemeye kimi durumda ölçek, çoğunlukla da enerji maliyeti fren koyuyor. İşte bu durumda söz konusu yatırımların önünü açmak üzere özel enerji desteği vermek gerekecek.
Enerji desteğinde bir yönteme daha değindi:
- Eğer enerji desteğini yeterli ölçüde veremiyorsak, söz konusu yatırımcıların kendi enerjilerini üretmelerinin yolunu açmaya çalışacağız.