Emine Gürsoy Naskali ile Celal Bayar Köşkü sohbeti

Eski cumhurbaşkanlarımızdan Celal Bayar’ın yaptırdığı ve ikamet ettiği konutudur. Bayar, Mustafa Kemal Atatürk’ün yakınında olmuş, Kurtuluş Savaşı’na katılmıştır. Tarihimiz içinde unutulmayan bir yere sahiptir. ‘Bu köşkün tarihi öyküsünde ne anılar vardır’ diye hep düşünmüşümdür. Köşkün hikâyesini eski Cumhurbaşkanımız Celal Bayar’ın torunu Prof. Dr. Emine Gürsoy Naskali’ye sordum. Emine Gürsoy Naskali Hoca’mız Türk kültür yaşamı ile ilgili araştırmalar yapan bir Türkolog. Oxford Üniversitesi’nde Türkiyat okudu. Türkiye’de Türk dili üzerine doktora yaptı. Birçok ülkede dersler verdi. Yazdığı yüzlerce eseri, hep baş ucu kitabı olmuştur. Türk Dil Kurumu (TDK) Hüseyin Rahmi Gürpınar E-Kitap projesini yürüten akademisyendir. Büyükbabası Celal Bayar’ı yaşatmak ve eserlerini anlatmak için büyük bir çaba gayret içindedir. Bir görevi daha vardır. Celal Bayar Vakfı Başkanı’dır. Geçen hafta Cumhurbaşkanı Bayar’ın Rumelihisarı restorasyon çalışmalarının anlatıldığı paneli organize eden Prof. Emine Gürsoy Naskali, Türkiye’nin bir dönemine tanıklık etmiş. Naskali, ‘Kentim ile Baş Başa’ okurlarına Celal Bayar Köşkü’nün pek bilinmeyen öyküsünü anlattı:

ATLARIN TERİNİ SOĞUTMAK İÇİN ALINAN ARSA

“Büyükbabam Celal Bayar son Osmanlı Meclisi Mebusanı’nda Saruhan Milletvekili’ydi. Meclis’te bir konuşma yapıyor ve Ege’de Yunan işgalini, Yunan mezalimini anlatıyor. Düşmana karşı milletle birlikte, silahla topyekûn karşılık vermezsek bir hiç olacağımızı söylüyor. Meclis’te büyük heyecan yaratıyor ve ağlayanlar oluyor. İstanbul’daki İngiliz işgal kuvvetleri bu konuşma sebebiyle Meclis’i kapatıyor. Yani bu konuşma Ankara hükümetinin kurulmasına bir sebep ve vesile oluyor. Büyükbabam 1920 yılında Ankara’ya geliyor. 1. Meclis’e milletvekili olarak katılıyor. Yine Saruhan Milletvekili’dir. Büyükbabamın arkasından anneannem Reşide Bayar ve annem Nilüfer Gürsoy da Bursa’dan Ankara’ya geliyorlar ve ilk önce Keçiören’de bir ev kiralıyorlar. Ahmet Ağaoğlu ailesiyle komşu oluyorlar. Atatürk, Çankaya’da ikamet ediyor. Büyükbabam Bayar, at üstünde Çankaya’ya çıkarken atların terini soğutmak için bugün Atatürk Bulvarı’nda olan bir arsa satın alıyor. O yıllarda o mıntıka tamamen boş. Daha sonra bu arsaya bir ev yaptırmak üzere Mimar Arif Hikmet Koyunoğlu’yla (Eski Türk Ocağı binası olan bugünkü Ankara Resim Heykel Müzesi binasının da mimarı) görüşüyorlar.

ANNEANNEM ‘EV GİBİ BİR EV OLSUN’ DİYOR

Mimar Koyunoğlu, ‘Nasıl bir ev arzu ettiklerini’ soruyor. Anneannemde, ‘Ev gibi bir ev olsun’ diyor. Evin bugünkü şekli Bayar Köşkü’nün orijinal şeklidir. Sadece yol inşaatı sebebiyle çukurda kalmış. Ev yapıldıktan sonra arka cepheden biraz genişletilmiş ama daha sonra bu genişletme şekli yıkılmıştır. Atatürk’ün Bayar’ı bir ziyaretinde beş ya da altı yaşındaki annem Nilüfer Gürsoy, Atatürk’le birlikte bu evde (Celal Bayar Köşkü) zeybek oynamıştır. Büyükbabam Celal Bayar, Atatürk’ün son başbakanıydı. 9 Kasım 1938 günü Atatürk’ün ağırlaştığı haberi gelince büyükbabam kabineyi, Fevzi Çakmak’ı, İsmet İnönü’yü bu eve (Celal Bayar Köşkü’ne) çağırmış. Nasıl bir yol çizeceğini görüşmüş, sonra da İstanbul’a Dolmabahçe’ye hareket etmiş. Atatürk ertesi gün 10 Kasım’da vefat ediyor. Büyükbabam ve Atatürk’ün yakınları Dolmabahçe’de Atatürk’ün yanı başında. Daha sonraları büyükbabam Atatürk’ün naaşını tren ile Ankara’ya getiriyor. Bu evde pek çok kimse ağırlandı. Pek çok kararlar bu evde alınmıştı. Alınan kararlardan biri de şudur; Büyükbabam, Atatürk’ün başbakanı olduğunda yaptığı ilk icraatlardan biri siyasi müsteşarlıkları lav etmek oldu. Siyasi müsteşarlıklar, her bakanlığa partinin yerleştirdiği gözcüydü. Bürokratik hiyerarşi içinde yeri olmayan bir uygulamaydı.” Değerli Prof. Dr. Emine Gürsoy Naskali Hoca’mıza bir tarihi aydınlattığı için teşekkür ediyorum. Sağlıklı ve mutlu günler diliyorum.