Çıkrıkçılar Yokuşu’nda bir gün

Kent ‘şehremini’ ile yönetilirken bir bedesten olarak kullanılmıştır. Cumhuriyet ile birlikte alışveriş yapılan önemli bir yer haline gelmiştir. Ankara’da ekonominin önemli bir merkezi olmuştur. ‘Ahilik’ geleneğinin esnaf üzerindeki etkisinin görüldüğü yerdir bu bölgeler. ‘Ahi’ sözlük anlamı olarak ‘ağabey’ demektir. “Ahi kültürüyle yetişen ticaret erbabı kendi payına düşenden çok kuşların payını düşünen esnaftır” diye bir söz vardır. Bugüne bırakılan bir ‘ahilik’ mirasıdır. Zahireci örneği hep verilir; “Dükkânını açmadan önce kuşların payını buğdayından verendir ahi.” Hacı Bayram Veli’nin Ankara’sı ‘ahilik’ geleneğinin başkentidir. Bir öğretidir. Esnaf loncalarıyla birlikte ‘ahilik’ yüzyıllar öncesinden gelen bir büyük gönül öğretmenidir. Hani tasavvufta Yunus Emre’den bugüne kadar gelen, “Hepsinden eyice bir gönüle girmektir” sözü bu geleneğin temel felsefesidir. Alman bir seyyahtan okumuştum. Çıkrıkçılar’da bir hırsızlık olur. Esnaf hırsızı bir saat içinde ‘ahilik’ geleneksel kültürü içinde bulup adalete teslim eder. Çıkrıkçılar Yokuşu tarihi sokaklarla iç içedir. Çıkrıkçılar Yokuşu yukarıdan girişte Samanpazarı’na komşudur. Aşağıdan yukarıya çıkışta ise Anafartalar Caddesi ile komşudur. Samancılar, Samanpazarı semtinde, Çıkrıkçılar Yokuşu’nda ise manifaturacılar vardır. Saraçlar Sokak’ta ise eskiden ayakkabı ve at eğer işlerini yapan esnaf varmış. Buralarda sokaklar meslek isimleriyle anılmakta. Birbirini tamamlayan sokaklar olarak biliniyorlar. ‘Çıkrıkçılar’ çıkrık (Yün eğirmek için kullanılan araç) olduğu için yokuş adını yün eğirme mesleğinden almıştır. Bu semtler Ankara Kalesi’nin alt sokaklarıdır. Çıkrıkçılar Yokuşu sağlı ve sollu konfeksiyonlar, tuhafiyelerden ve büyük giyim mağazalarından oluşmaktadır.

“ESKİ İŞLER YOK ARTIK” SİTEMİ

“Kentimle baş başa” da bu hafta Çıkrıkçılar Yokuşu’na çıktım. Çıkrıkçılar Sokak’ta, Anafartalar Caddesi girişinde önce taksi durağına uğruyorum. Dışarıda bir taksici var, soruma, “Alışverişe gelenler ve esnaf müşterimizdir. Müşteri veli nimetimizdir” cevabını aldıktan sonra sokağın 60 yıllık sakini Ömer Amca’ya rastladım. Malatya Darende’den Ankara’ya göçeli yıllar olmuş. Tam 82 yaşında. Perdeci dükkânı varmış. İki çocuğu çalıştırıyormuş. Bu sokağın isminin anlamını anlattı: “Bu sokağın esnafını isim isim bilirim. Eskiden sadece alışveriş buralardan yapılırdı. Şimdi her mahallede bir alışveriş merkezi var. Bu esnafı olumsuz yönde etkiledi. O dönemin Ankara Belediye Başkanı Halil Sezai Erkut’un haftanın bir günü burayı ziyaret ettiği günleri bilirim. Yine siyasetçi Osman Bölükbaşı Samanpazarı’nda otururdu onu da buralarda görürdük. Eski işler yok artık... Siyasete atılan Ali Babacan’ın dedesi Hasan Babacan, iyi tanıdığım birisiydi. Burada dükkânı vardı” dedi ve kartvizitini hemen uzattı. Bir süre eşlik etti. Tuhafiye işleten Kadir Çelen ise yanımıza geldi ve “Çıkrıkçılar Yokuşu’nda günlük fiyatlara bakarak ekonomik analiz yapabilirsiniz. Burada genellikle Ankara’nın her yerinden gelip alışveriş yapanlar var. Daha çok düğün için giysiler alınır. Çünkü her şey burada var” dedi.

HERKES HER ŞEYİ KOLAYCA BULABİLİR

Buradan bir alt caddede Anafartalar’da kuyumcular var. Çıkrıkçılar Yokuşu’na Samanpazarı’ndan girdiğinizde yokuşun çıkışında sağında tarihi bir kilise vardır. Tarihi hoş görümüzün ve birliğimizin simgesi olmuştur. Esnaf Kadir Çelen arkamdan son bir kez seslendi, “Ağabey Teoman’ın ‘gönül çelen’ şarkısından aklına gelsin ismimi unutma” diye. Biraz yukarıda büyük bir konfeksiyon mağazasına giriyorum. Kapıda bir hanımefendi var hemen eşini ve çalışanları kapıya çağırıyor. Bunlar Ankara’nın yerlileriymiş. Balâ ve Kıbrıs Köyü’nden Bülent Aydoğdu ile Ali Gönen. “Burada herkes her şeyi kolayca bulabilir” sözü burada da hemen aktarılıyor. “Farklı dükkânlara farklı yerlere gitmesine gerek yoktur. Her ihtiyaç bir dükkânda ya da yan komşuda vardır. Buralarda düğün, nişan, sünnet, kına gecesi ya da başka bir ihtiyaç hemen bulunur. Eskiden işler iyiydi çünkü her mahallede bir tuhafiye, konfeksiyon yoktu herkes buraya geliyordu” diye anlattılar işlerini. “Burada esnaf Ispartalı, Kayserili, Malatyalı olarak bilinir, Balâlılar vardı onların çoğu Anafartalar’da mağaza açtılar” dediler. Biraz yukarıda demir bir kapı aralandı. Burası Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nin arka kapısıymış... Biraz daha yukarı çıktım, Mevlüt Kökbudak tuhafiyeciymiş, “Baba mesleğim” diyor. “Hem burada çalıştım hem de Ticari İlimler Akademisi’ni bitirdim üniversiteli bir manifaturacıyım. Devlet Bahçeli hocamızdı” diye ekliyor hemen. “Burası üç yangın geçirdi sapa sağlam duruyor” derken şu bilgiyi de veriyor: “Buradan İstanbul’a gidip büyük iş adamı olan çok esnaf vardır.” “Buranın en büyük sorunu üstünün açık olması. Hem Melih Gökçek hem Mansur Yavaş’ın seçim vaatlerindendi" diye ekliyor. "Altındağ Belediye binasının yıkılıyor olması buranın ticaretini olumlu etkiler” diyor.

ESNAF ÜSTÜNÜN KAPANMASINI İSTİYOR

Yokuştan biraz çıktım bir mağazaya girdim, Ispartalı Ayşe Karagöz çalıştırıyor. Çocuklarına düğün yapmak için alışverişe gelenler ve kumaş almaya gelen müşterileri vardı. “Burası dışarıya göre daha hesaplı ve kaliteli” diye eklediler. Yolda karşılaştığım Ankaralılar okul kıyafetlerinden günlük ihtiyaçlarına kadar birçok malzemelerini Çıkrıkçılar Yokuşu’ndan daha kaliteli ve hesaplı aldıklarını belirttiler...

Yine Vedat Özgür adlı vatandaş bu yokuşu sık sık kullandığını hatırlatarak, “Osmanlı’dan bugüne en çok yangın gören yerdir Ankara’da Çıkrıkçılar” dedi. Ve şu bilgiyi verdi; “Burası Selçuklu’nun ‘Uzun Çarşışı’dır...” Yangın deyince gerçekten öyle, Osmanlı’nın son dönem Posta Genel Müdürü Yazar Refik Halit Karay bir oteldeyken yangına tanık olmuş... Hisar önünden Çıkrıkçılar Yokuşu’nu ve Anafartalar yangınlarını anlatırken bir alev bulutu içinde her şeyin kül olduğundan bahseder. Taşhan, Anafartalar betimlemesi yapar. Gezmeye devam ediyorum... Serdar Türkmen ve Arif Aktaş, büyük bir konfeksiyon mağazası sahipleri. “Buraya Ankara’nın dış ilçelerinden çok yurttaş gelir aileleriyle Kızılcahamam, Güdül, Akyurt, Ayaş... Yabancı elçiler ve eşleri gelir alışveriş yaparlar. Buranın hesaplı ve kaliteli alışverişin adresi olduğunu bilirler” dediler. Merkez Bankası eski Başkanı Erdem Başçı’nın ailesinin de buranın eski esnaflarından olduğunu anlattılar... Burada konuştuğum tüm esnaflar Çıkrıkçılar Yokuşu’nun üstünün öncelikle kapanmasını istiyorlar. Işıklandırmasının yapılmasını istiyorlar. Yağmura, soğuğa karşı korunmasını istiyorlar. Buranın özel tanıtımının yapılmasını da istiyorlar. Ulus Tarihi Kent Merkezi projeleri ile Çıkrıkçılar Yokuşu, tarihsel, kültürel ve ekonomik kimliğine bir an önce kavuşmayı bekliyor...