Facebook’a sinirlenenler Whatsapp'a patladı

Okuduğunuz yazının hazırlandığı günden Hürriyet Pazar’ın elinize ulaştığı zamana kadar en az birkaç yüz bin kullanıcı daha WhatsApp’ı terk ederek Telegram veya Signal’e geçmiş olacak. Aklınızda hâlâ soru işaretleri varsa yanıtlamak isterim:

WhatsApp’ta kalmanız sohbetleriniz ve paylaşılan dosyalarınız açısından bir tehlike arz etmiyor. Uçtan uca şifreleme teknolojisi anahtarı sadece iki kişide bulunan bir kutu gibidir. Mesajı bu kutuya koyar, kilitler ve arkadaşınıza gönderirsiniz. O da mesajınızı kutunun içinden alır, yerine kendi mesajını koyar, kilitleyip size gönderir. Posta şirketi veya aradaki kimse kutunuzu açıp bakamaz. Dijital ortamda bu kutu şifrelenmiş veridir. Şifreyi çözecek anahtar yalnızca gönderici ve alıcıda bulunur. Hacker’lar bile yüzlerce basamaklı bu şifreyi kolayca çözemez. İnternetten güvenli alışveriş yapmamızı sağlayan da aynı yöntemdir.

Dijital hegemonyaya bilinçaltımızda tepkiliyiz

Peki, WhatsApp’ın büyük bir darbe yemesine neden olan neydi? Ortada bir ‘yanlış anlaşılma’ ve panikten daha fazlası var. WhatsApp’ın yeni gizlilik sözleşmesinde, Facebook’a aktaracağını ve kabul etmeyenlerin hesabının silineceğini söylediği veriler genel olarak ticari hesaplarla etkileşimi kapsıyor. WhatsApp ücretsiz bir uygulama olduğu için bir noktada para kazanması gerekiyordu! Çatı şirket Facebook uygulamanın ücretli yapılması ve reklam alması dahil pek çok seçeneği yıllardır inceliyordu. Son yıllarda çevrimiçi alışverişin artmasıyla reklam gelirleri zirve yaptı. Facebook, Instagram dahil tüm uzantılarını kendi ticaret ekosisteminde buluşturma planının parçası olarak WhatsApp kullanıcılarının verilerine ve tercihlerine erişmek istedi. Facebook’un Instagram ve WhatsApp’a da sahip olması bu mecralarda ticaret yapan şirketlere ‘çapraz olanaklar’ yaratıyor. Şayet yeni sözleşmeyi kabul etseydiniz WhatsApp’ta iş hesaplarıyla yapacağınız görüşmelere doğrudan erişilecek ve size Instagram’da ya da Facebook’ta reklamlar sunulacaktı. Ticari anlamda daha ayrıntılı senaryolar da mümkün...

Şayet değişiklikler kullanıcılara dayatılmasaydı WhatsApp bu kadar ağır bir darbe almazdı. Ancak ‘devir, takkelerin düşme devri’. Sahte haberlerden veri madenciliğine kadar her yönden sabıkalı ve mahremiyet konusunda antipati yaratmış, tekelleştiği iddia edilen bir şirkete güven duymak kolay olmuyor. ‘Ya kabul et, ya terk et’ üslubu da bardağı taşıran son damla oldu. Bilinçaltında dijital hegemonyaya tepki duyan, attığı her adımın izlendiğini sağlı sollu reklamlardan fark eden kullanıcı adeta WhatsApp’a ‘patladı’.

İşin ilginci, bu patlamayı ilk yaşayanlardan biri WhatsApp’ın kurucu ortağı Brian Acton... Uygulamayı 2012’de Facebook’a satmıştı. Mark Zuckerberg’in kullanıcı mahremiyetini umursamaz tavrına sinirlenip 2017’de şirketten ayrılan Acton, Signal’e ortak oldu ve 50 milyon dolardan fazla sermaye desteğiyle uygulamanın anonim kalmasını sağladı. Signal’in yaratıcısı, gerçek kimliğini gizleyen meşhur güvenlik araştırmacısı Moxie Marlinspike. Telegram’ın yaratıcısıysa geçmişi çok bilinmeyen Rus vatandaşı Pavel Durov... Sosyal medya platformu VKontakte’nin kurucusu Durov vaktiyle muhalefetin sesini bastırma talebini geri çevirdiği için Rus hükümetiyle ters düşmüştü. Telegram’ı da muhalif seslere araç olabilmesi için yarattığını anlatıyor!

Uygulama ücretsizse ürün bizzat sizsinizdir

WhatsApp’tan diğer mesajlaşma uygulamalarına geçenlerin yarattığı yeni nesil ‘kavimler göçü’ internetin büyük oyuncularına kendilerine çekidüzen verme ihtiyacı hissettirecek elbette. Kullanıcıların mahremiyet konusunda tahammülünün kalmadığı ve aşırı hassaslaştığı ortada. Başmüsebbibi de lakabı ‘data makinesi’ne dönüşen Facebook. Şimdi özel verilerimizi iş dünyasına satacak diye WhatsApp’a kızıyoruz ancak Facebook hepimizin yüzünü bile ezbere biliyor. Instagram’ın WhatsApp’tan 4 veya 5 kat fazla kişisel veriye bağlanabildiğini, bir de üstüne ‘izleme’ yaptığını biliyor muydunuz? Üstelik muhtemelen Google hakkınızda sizden daha fazla şey biliyordur! Michel de Montaigne’in ünlü bir sözü var: ”Bir kediyle oynarken siz mi kediyle oynuyorsunuz, kedi mi sizinle oynuyor bilemezsiniz.” İnternet öyle bir hale geldi ki, bir şeyi tamamen ücretsiz kullanıyorsanız emin olun o sizi daha fazla kullanıyordur.

HAFTANIN SORUSU: SIGNAL Mİ TELEGRAM MI?

Telegram, aslında yıllardır WhatsApp’ın güvenli alternatifi olarak konumlandığı için dünyada ve ülkemizde pek çok insanın ilk refleksi bu uygulamayı indirmek oldu. Signal ise açık kaynak koduyla güven uyandırıyor. Şifreleme teknolojisi çok güçlü. Edward Snowden’in tercihi Signal dünya çapında 525 milyon kullanıcıya ulaşırken Telegram, 500 milyonu geçti. Signal, ABD menşeli. Sahibi Rus kökenli olan Telegram’ın merkezi Dubai’de. An itibariyle AppStore’da Telegram birinci sırada. Signal üçüncü... Beğeni sayısındaysa 2 bin farkla Signal önde.

Peki biz hangisini tercih edeceğiz? Kısa yanıt, şimdilik ikisini birden. Her şeyin uçtan uca şifreli olduğu Signal ilk girişten itibaren güvenli hissettirecek. Arayüzü oldukça sade. Farklı özellikler sunabilmek için uçtan uca şifreleme seçeneğini kullanıcı tercihine bırakan Telegram’ın arayüzü daha tanıdık. Sınırsız kullanıcıya yayın yapma imkânı sunan kanal özelliği ilgi çekici.

Bir öneri; dilerseniz yakın çevrenizle birinden, iş ve diğer çevrenizle de diğerinden görüşmeyi tercih ederek farklı dünyalarınızı iyice ayırabilirsiniz. Tabii ki ortamlar bu kadar şifreli ve gizli olunca dolandırıcılık, istismar gibi faaliyetlerin de olabileceğini unutmayın. Yeni katıldığınız gruplarda ve kanallarda, tanımadığınız kişilerden gelen mesajlara, bağlantılara ve taleplere dikkat edin. Güvenliğe çok önem verenler alternatif olarak İsviçre kökenli, telefon numarası gerektirmeyen, ücretli uygulama Threema’yı inceleyebilir. Türkiye’den de Turkcell’e ait olan BiP anlık mesajlaşma ve video sohbet için yerli bir alternatif.  

TAŞINIRKEN BUNLARI UNUTMAYIN

- WhatsApp’ın telefonunuzda atıl durmasında sakınca yok. Uygulamanın içindeki özel mesajlarınız halen şifreli ve güvende.

- ‘Sonsuza kadar kullanmayacağım, uygulamayı da sileceğim’ diyorsanız hesabınızı WhatsApp’tan kalıcı olarak silin. Aksi halde size ulaşmaya çalışan insanlar taşındığınızı fark etmez.

- Hesabınızı tamamen silecekseniz, sohbet geçmişinizi ve dosyalarınızı daha sonra bilgisayardan görüntülemek için iMazing, PhoneView (iOS) ve iTransor, MobileTrans (Android) gibi uygulamaları edinin. Bu yedeklerin güvenliği, bilgisayarınızın ne kadar iyi korunduğuyla doğru orantılı.

- WhatsApp’tan iCloud ve Google Drive’a aldığınız yedekler uçtan uca şifreli değil. İçim tamamen rahat etsin diyorsanız, sohbet geçmişinin olmadığı eski günlerdeki gibi yedekleri buluta kaydetme işinden tamamen vazgeçin.

- WhatsApp’taki grupları Signal veya Telegram’a linkli davet yoluyla taşımak mümkün. Bunun için yeni bir grup açtıktan sonra davet linkini WhatsApp’taki eski gruba kopyalayarak arkadaşlarınızı yeni uygulamaya çağırabilirsiniz. Güvenlik için onaylı kabul seçeneğini kullanabilir veya linki sonradan değiştirebilirsiniz.