Uzun menzilde 787 ile A350 kapıştı

Pazarlıklarını sürdüren THY, eylülde, 2015’ten itibaren teslim edilmek üzere 20’si kesin toplam 30 uçak alım kararını açıklayacak. Yedek parça ve eğitim paketleriyle yaklaşık 5 milyar doları aşacağı tahmin edilen projede Boeing 787 Dreamliner, Airbus da A350XWB (Xtra Wide Body-Eksta geniş gövde) uçaklarıyla kıyasıya rekabet ediyor...

Havacılıkta son yıllarda en büyük rekabet, uzun menzilli uçak pazarında yaşanıyor. İmalatçılar, ekonomik ve konforlu, yeni nesil teknolojilere sahip çift motorlu uçaklar üzerinde çalışıyor. Havayolları, 787 ve A350XWB’ye adeta sipariş yağdırıyor. Bugüne kadar Boeing 634, Airbus da 365 uçak siparişi aldı. Mayıs 2008’de hizmete girecek Boeing 787’nin 2015’e, ilk uçuşunu 2012’de yapacak A350’de 2016’ya kadar imalat hatları dolu. Geç kalınan her gün sıraların daha da kaymasına neden oluyor.

THY, pazarlıklarında fiyata büyük önem veriyor. Alınacak 20 uçakla ilk etapta 1993’te hizmete girmeye başlayan Airbus A340-300’ler yenilenecek. Daha sonra da A330’lar yerini yeni uzun menzilli uçağa bırakacak. Pazarlıklarda Boeing uzun menzilde Türkiye pazarına girebilmek için büyük çaba harcıyor. THY eğer daha büyük kapasiteli uçaklarla ilgilenmesi durumunda 787 modelinin yanı sıra 777 de öneriyor. Airbus ise ilk olarak A310’la 1980’lerin ortasında girdiği pazarda A350 ile devam etmek istiyor.

PLASTİK UÇAK 787

Boeing orta ve uzun menzilli 757-767 uçaklarının yerine 2001’de 7E7 adını verdiğini projesine başladı. E harfi "Efficiency-Verimlilik" adını taşıyordu. İlk siparişlerin Japon ANA Havayolları’ndan 2003 sonunda gelmesiyle proje 787 adıyla resmen başladı.

Boeing 787’de üç farklı model sunuyor. 787-8, 210-250 arasındaki yolcuyu 15 bin 700, 787-9 da 250-290 arasında değişen sayıda yolcuyu 16 bin 300 kilometre menzile uçuracak. Bir de bölgesel amaçlı uçağın 787-3 olarak adlandırılan 290-330 kişilik 6 bin 500 kilometre menzilli bir modeli de bulunuyor. Bu yıl uçak fiyatlarına yüzde 6 zam yapan Boeing’in 787 modellerinin fiyatları 152 ila 200 milyon dolar arasında.

Uçağın en önemli özelliği gövdenin tamamen kompozit malzemeden oluşması. Plastik bazlı kompozit, yüksek basınç altında özel fırınlarda şekillendiriliyor. 787’nin gövdesi normalde 1500 alüminyum parça ve 40 bin tutturucu yerine sadece üç ayrı parçadan oluşuyor. Kompozit uçağı hafifletirken Boeing imalatı hızlandırarak her uçağı sadece 3.5 günde üretmeyi hedefliyor.

YAKIT TASARRUFU

Uçağın özel titanyum kanatları yukarı doğru açılı. Bu özel kanat tasarımı 787’nin hem yavaş uçup kısa pistlere indirecek, hem de uzun uçuşlarda daha süratli uçmasını sağlayacak.

Yeni teknolojiye sahip General Electric ve Rolls Royce motorlar performansı yüzde 8 artırırken hafiflik ve diğer faktörler sayesinde 787, günümüzdeki yolcu uçaklarından yüzde 20 daha az yakıt harcayacak. Yeni nesil teknolojiler sayesinde toplam maliyetlerde yüzde 30’luk düşüş hedefleniyor.

GENİŞ KABİN

Boeing mühendisleri, uzun uçuşlarda yolcuları daha rahat ettirmek için gövdeyi 777’ye oranla 38 santimetre daha genişletti. Özel koltuk tasarımı ise yolcuya daha geniş sağlayacak. Ekonomi sınıfında koltuk eni 47, business’ta ise 65 santimetre olarak planlandı.

Yolcuların dışarıya daha iyi görebilmeleri için camlar genişletildi. Camların yüksekliği 47, eni de 28 santimetre. Uzun uçuşlarda yolcuların daha rahat etmesi için kabin basıncı normalde 2 bin 300’den 1830 metreye indirildi. Bunun anlamı kurumayan daha nemli bir hava sunulması. Böylece "jetlag" olarak adlandırılan uzun uçuşlarda saat farkından kaynaklanan vücut sorunlarını en aza indirmek.

A350 YENİDEN TASARLANDI

Airbus, önce 787’nin önünü A350 adını verdiği, A330’dan geliştireceği bir modelle keseceğini açıkladı. Yeni kanat ve motorlarla sahip olacak uçağa en büyük muhalefet finansal kiralama şirketlerinden geldi. Airbus’tan finans şirketleri tamamen yeni bir uçak tasarımı istediler.

Avrupalı imalatçı, 787’nin siparişlerini artırmasıyla çalışmalarını hızlandırdı ve geçen yıl sonunda ortaya tamamen yeni tasarıma sahip A350XWB uçağını çıkarttı. Airbus, 787’den beş yıl sonra 2013’te hizmete girecek A350’nin rakibinden yüzde 10 daha ekonomik uçacağına inanıyor.

MALİYETİ 8 MİLYAR DOLAR

Yaklaşık maliyeti 8 milyar dolar olması planlanan projede Airbus A350XWB’nin üç farklı modeliyle Boeing’in hem 787 hem de 777 modellerini vurmayı hedefliyor. Gövdesi 25 santimetre genişleyen, yeniden kanat tasarımı yapan uçağın yolcu kapasitesi 270-350 arasında değişen, 15 bin 800 kilometre menzilli, üç farklı modeli (A350-800, 900 ve 1000) olacak.

Uçakta, Airbus iki katlı dev yolcu uçağı A380’in teknolojilerini kullanacak. A35XWB’nin yüzde 52’si yani yarısından fazlası plastik bazlı yüksek dayanıklılık ve ömre sahip kompozit malzeme. Airbus bir ilke atarak uçağın kanat kaplamalarında da kompozit üzerine alüminyum tabakaların preslenerek imal edilmesini hedefliyor. Böylece kanat hafifletilirken taşıma kapasitesi ve dayanıklılığı artırılacak.

KANATLAR HIZLANDIRACAK

A350’nin saatte 907 kilometre hıza ulaşması için kanat açıları değiştirildi. Geriye doğru 35 derecelik açıya sahip kanatlar uçağın daha hızlı uçmasını sağlayacak. Uçağın diğer sistemleri, diğer Airbus ailesiyle ortak. Yani A320 veya A330/A340’ta uçan pilot veya teknisyen kısa bir geçiş eğitim ile A350XWB’de de görev yapabilecek.

Uçağın kabinini 25 santimetre genişleten Airbus yolculara uzun uçuşta 5 metre 54 santimetrelik kabin sunuyor. Uçağın camları ise 10 santimetre büyütüldü. Kabin 787’de olduğu gibi kuru havanın etkilerini azaltmak için 1860 metre yükseklikteki basıncı sunacak.

Airbus’ın 135-185 milyon dolar liste fiyatı ile satışa sunduğu uçak 2012’de uçacak. İmalatçı ve arkasından havacılık otoritelerinin testlerinden sonra hizmete 2013’te girmeye başlayacak.

HANGİSİ DAHA AVANTAJLI

Boeing 787 testler olumlu gittiği takdirde Mayıs 2008’de pazara girecek. Airbus A350XWB ise en erken 2013’te teslim edilecek. Uzmanların ortak görüşü Airbus’ın geç kaldığı noktasında birleşiyor.

İki uçak da aynı motorları kullanıyor. Airbus, motorun önce 787’de deneneceğini, ilk yıllardaki sorunların giderildikten sonra gerek General Eletric gerekse de Rolls Royce’un motorlarının A350XWB’de daha verimli çalışacağını iddia ediyor.

Kabinde Boeing 787, Airbus A350XWB’den 6 santimetre daha geniş. Boeing 737-Airbus A320 rekabetinde yaklaşık 5 santimetrelik fark uzun yıllar Airbus lehine kullanılmıştı. Şimdi ibre tersini gösteriyor.

Gövdesi tamamen kompozit olacak 787’de Boeing’i ciddi sorunlar bekliyor. Devrimci ama riskli bir yapı olan kompozit konusunda projenin 3-4 ay uzaması bekleniyor.

Airbus A350XWB ile hem 787 hem de 777 pazarına hitap etmesi tek model isteyen havayolları açısından avantaj sağlıyor.

A350 ve 787’nin farklı modellerinin karşılaştırılması

Uçak ModeliYolcuMenzilUzunlukKanatMaks. KalkışKabin EniFiyat

(3 sınıflı)(km)(metre)(metre)Ağırlığı (ton)(metre)(milyon $)

787-825015.70057602155.60167

787-929016.30063602445.60200

787-33306.50057521635.60152

A350-80027015.38060.6642455.54142

A350-90031415.38066.9642655.54163

A350-100035015.38073.9642955.54198

Filo armalarının sırları

Geçtiğimiz günlerde Türk kamuoyu Konya’daki tatbikatta Amerikalı Pilot Albay’ın göğsünde bulunan "İnşallah Airlines" armasını tartıştı. Armanın, Ankara-İncirlik merkezli Spar 89 Filosu’nun çağrı adı olduğu ortaya çıktı.

İster Amerikan, ister Türk, dünyanın her yerinde askeri filoların özel çağrı adları bulunuyor. Türk Hava Kuvvetleri filolarının çağrı adları genellikle kaplan, atmaca, kobra gibi hayvan veya zıpkın, şeytan, gezgin, gibi isimler taşıyor. Bu adlar, pilotların uçuş tulumları ve montlarına taktıkları armalarda da yer alıyor. Genellikle esprili tasarıma sahip filo armaları ilgili komutanlık tarafından onaydan sonra takılabiliyor. Burada amaç pilotların motivasyonunu arttırmak.

Hava Kuvvetleri’nde pilotlar 1950’lerin başından bu yana filo arması kullanıyor. Eskiden ipek ve plastik baskı armalar 1990’ların ikinci yarısından itibaren örme, yüksek kaliteli armalara bırakmış durumda. Bazen büyük tatbikatlar veya görevler için özel armalar da tasarlanıyor. Armaların üretimi Ankara’daki Dikimevi’nde gerçekleştiriliyor.

Türk Hava Kuvvetleri’ndeki bu tür ilginç armalar arasında F-16 öğretmen pilotlarının kullandığı, eşek yerine F-16’ya ters binmiş Nasreddin "Hoca" arması, Anadolu Kartalı Tatbikatı’nın yeniçerisi, uçuş eğitiminde ilk yalnız uçuş yapan pilot adaylarının taktığı "Yalnız Kovboy", uçak tipinde 1000-2000-3000 saat bitiren pilotların armalarına gönderme yapan ve genç pilotların taktıkları "250 Bar Saati" bunlardan sadece birkaçı. Tolga ÖZBEK

THY’den özürlülere yüzde 25 indirim

Türk Hava Yolları, özürlüler için iç ve dış hatlarda bilet ücretlerinde yüzde 25 indirim yapıyor. Yüzde 40 ve üzeri oranda özürlü olan yolcular bilet alırken Başbakanlık Özürlüler İdaresi’nden verilmiş kimlik kartı, sağlık kurulu raporu veya nüfus cüzdanlarını ibraz etmeleri gerekiyor. Ayrıca 'Refakatçi ile seyahat etmelidir' doktor raporu olanların refakatçilerine de yüzde 25 indirim yapılıyor.

THY, yeni uçuş noktası Eskişehir’e İstanbul’dan tek yön vergiler hariç 39, Nevşehir ve Kıbrıs’a 49, Batum’a da 59 YTL’den başlayan fiyatlarla uçuyor. THY’nin ekonomi sınıfı, gidiş-dönüş vergiler hariç Viyana-Ankara uçuşları 140 Euro’dan başlıyor.

THY, Bursa-Erzurum hattında uçuşlarını haftada 4 güne, İstanbul-Erzincan seferleri de her güne çıkardı.

Pegasus Bolonya’ya uçuyor

Pegasus Havayolları, İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan İtalya’nın Bolonya şehrine uçmaya başladı. 25 Temmuz’dan itibaren de Roma’ya da sefer yapacak Pegasus’ta bilet fiyatları tek yön 80 Euro’dan başlıyor.

AtlasJet Mykonos sezonunu açıyor

Atlasjet, Ege Denizi’nin popüler turizm noktası Mykonos’a 5 Temmuz’dan itibaren uçuyor. Haftanın üç günü perşembe, cumartesi ve pazar günleri karşılıklı yapılacak uçuşlarda fiyatlar 175 Euro’dan başlıyor.

SunExpress’ten Kayseri Antalya seferi

SunExpress, 5 Temmuz’dan itibaren Kayseri-Antalya arasında tek yön 69 YTL’den uçmaya başlıyor. Perşembe ve pazar günleri karşılıklı olarak gerçekleştirilecek uçuşlar, 2 Eylül’e kadar sürecek. SunExpress ayrıca Mersinli yolcuları için Adana’ya otobüs seferi başlattı.

Pilotlara insan kaynağı hizmeti

Tüm dünyada havayolları ve hava taksi işletmeleri için pilot insan kaynağı sunan İngiliz Pilots Direct şirketi, Türkiye’de de faaliyetlerine başladı. Uçuş Ekip Kaynağı Müdürü Robert K. McDevitt, yüksek eğitim standartlarına sahip Türk pilotlarına farklı seçenek sunduklarını belirterek "Tüm dünyada tecrübeli havayolu pilot sıkıntısı çekiliyor. Amacımız Türk pilotlarına yurtdışında iyi havayolu şirketlerinde farklı iş imkanları sunabilmek" dedi. Pilots Direct’in aradığı şartlara sahip kaptan pilotlara aylık 13 bin, ikinci pilotlara da aylık 11 bin dolar maaş üzerine uçuş tazminatlarının yanı sıra çocukları için eğitim, taşınma, sağlık giderleri de ödeniyor.