Ruslara uçak satışı yok

Rus havayolu şirketleri geçtiğimiz yıl ve öncesinden başlayarak hem Amerikan Boeing hem de Avrupalı imalatçı Airbus’a birbiri ardına uçak siparişi verdiler. Büyük kısmı geniş gövdeli, çift koridorlu uçaklardan bazılarının imalatına bile geçilmişti. Ancak Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile birlikte önce Boeing çok ciddi bir adım attı ve siparişi verilen 90 uçağı hemen listesinden kaldırdı. Airbus ise 2 adet A350 geniş gövdeli uzun menzilli uçağı teslim etmeyeceğini açıkladı. Jeopolitik nedenlerle yapılan listeden kaldırma, sipariş iptalleri, imalatçıları mali açıdan zorlasa da kararlarından vazgeçmeyeceklerini de açıkladılar. Elbette bu jetlerin muhasebe belirsizliğine yerleştirilmesi, ABD ambargosundan kaynaklanıyor. Ama hiçbir zaman bu uçaklar verilmeyecek anlamına da gelmiyor. Bir barış sonrası oluşabilecek ambargo kaldırma kararından sonra yeniden siparişler için üretim başlayabilir. Uçak siparişlerinde ödemenin büyük kısmı uçağın tesliminden hemen önce yapıldığı için, başlangıç için verilen paralar çok ciddi bir yekün tutmuyor. Zaten fabrikalar Ruslar’dan aldıkları kaparo türündeki paraları da iade etmek zorunda değiller. Siparişlerin büyük kısmı Utair ve Volga-Dnepr içindi. Ayrıca Ukrayna’nın SkyUp Airlines’ı için bugüne kadar teslim edilemeyen 7 uçak bulunuyor.

YEDEK PARÇA VERİLMİYOR

Ülkenin hava taşıyıcıları, tüm filolarının neredeyse yüzde 10’unu oluşturan 79 ticari jetini kaybetti. Bunun temel nedeni, uluslararası uçak kiralama şirketlerinin uçaklarına el koymalarını gerektiren yaptırımlar. Rusya dışında bulunan birçok uçağa el konuldu. Ancak buna cevaben Moskova, Rusya içinde hava kiralama şirketlerine ait uçakları ‘millileştirdi’ ve bu şirketlerin uçaklarını nasıl geri alabileceklerini belirsiz hale getirdi. Rusya bu uçakları sadece iç hatlarda kullanıyor.

Boeing ve Airbus gibi Batılı uçak üreticileri de Rus hava taşıyıcılarına artık yedek parça gönderemiyor. Bu da beraberinde parça sorunu nedeniyle uçakların tehlikeli hale gelebileceğini gösteriyor.

AEROFLAT KÜÇÜLECEK

Gelecek 8 yılda ciddi büyüme planları yapılan ve neredeyse tüm filosu batılı uçaklarla düzenlenen Aeroflat, Ukrayna savaşı ile birlikte kilitlendi. Dünya lideri bir havayolu olma hedefi ise hayali olarak kaldı. Birçok noktaya uçamayan, elindeki uçakların bir kısmına yurt dışında kiralama şirketlerin talimatı ile el konulan şirketin geleceği uzun yıllar yok gibi görünüyor. Ekonomik yaptırımlar yüzünden yedek parça sıkıntısına da düşen havayolunun yoğun iç hatlar operasyonu için bazı uçaklardan parça söküp diğerlerine aktararak sefer yaptıkları bilgileri de yoğunlaşıyor. Şirket, son alınan kararla Türkiye dahil 17 noktaya uçuş yapacak. Ancak bu ülkelerin çoğu para kazandırmayan hatlar. Ayrıca yaptırım kararına katılma ihtimali olan ülkelerde her an uçaklara el konulması endişesi de var.

İŞTE FİLOSU

Şirketin şu anda işlettiği uçaklardan birkaç Sukhoi Superjet ile birlikte Airbus ve Boeing jetlerinin bir karışımını içeren 184 uçaklık bir filoya sahip, filo yapısı şöyle:

-10 Sukhoi Superjet 100’ler

-54 Airbus A320-200’ler

-6 A320neo

-33 A321-200’ler

-3 A321neo

-37 Boeing 737-800’

-12 A330-300

-7 A350-900’ler

-22 777-300ER

Kaç uçağına el konulduğu tam olarak bilinmemekle birlikte bunun en az 30 batı uçağı olduğu tahmin ediliyor. Büyüme planları aksamasaydı Aeroflat filosunda hiçbir Rus uçağı olmayacaktı. AirCap ve Gecas gibi uçak kiralama şirketleri bir an önce Rus pazarından çıkmaya çalışıyorlar. Putin’in daha fazla yolcu uçağı kaybını önlemek için kiralık uçakların tümünün yerde kalmasını istediği de biliniyor. Yine de son dakikada 17 ülke için uçuşların açılmasına karar verildi. Türkiye, Mısır ve İsrail baş sıralarda. Uçuşlar Soçi’den yapılacak.

AĞIR DARBE BERMUDA’DAN GELDİ

Birçok Rus uçağı, vergi nedenleriyle Falkland Adaları, St. Helena ve Bermuda gibi uzak ülkelerde kayıtlı. Uçuşa elverişlilik sertifikaları verme yetkisi bu ülkelerde. Bermuda bu belgeyi imzalamayı çoktan durdurdu. Ve ilk etapta onlarca uçağı yurtdışına uçamaz hale getirdi. Ancak Rusya, havacılık endüstrisini korumak için yaptırımları aşmanın bir yolunu arıyor. Putin kısa süre önce, yabancı uçakların Rusya’da yeniden kayıt altına alınmasına izin verecek ve operasyonlarının (en azından yurt içinde ve Soçi merkezinden) devam etmesini sağlayacak bir yasa tasarısı imzaladı. Uçakların zorunlu olarak millileştirilmesi, Rusya’ya havacılık endüstrisini korumak için biraz zaman kazandıracak olsa da, yeni uçakların olmaması, geleceğin pazarı için Aeroflat’ı sistemden silinecek hale getiriyor.

UÇAK İMALATI İÇİN HAREKETE GEÇTİ

Batılı uçakları alması şimdilerde imkânsız görülen Rusya, Tupolev TU-214 uçağını geliştirerek yeniden imal etmeye hazırlanıyor. Rusya şu anda Ukrayna’da devam eden askeri harekâtı nedeniyle dünyanın dört bir yanındaki şirketlerden yaygın yaptırımlarla karşı karşıya. Havayolu işletmeciliğinde çok zorda kalan ülke, Tupolev 204 ya da 214.orta mesafeli yolcu uçağı için harekete geçti. Tu-204’ün rekabet gücünü karşılaştırmak için, en yaygın olan bir rakip olarak şu an seçenek:

-321-200. Tu-204 -100 varyantında değerlendirilecek. Daha sonra diğer seçenekler ve projelerin geleceği hakkında birkaç söz söylenecek. Karşılaştırılan her iki versiyon da şu anda üretiliyor. Tupolev,  Airbus 321 özellikleri için 204 ya da 214 modellerini daha iyi hale getirmek için uğraşıyor. +Tu-204-100 (Aviastar): boş ağırlık (56 650 kg) + ekipman (1 978 kg) = 58 628 kg + 321-200= 50.735 kg

-Burada neredeyse 8 tonluk bir fark görülüyor. Bu yüzden Ruslar uçağı hafiflemek zorundalar. Havadaki her fazla ağırlık sonuçta daha fazla yakıt harcanmasına yol açıyor. Elbette Airbus ile karşılaştırıldığında Rus uçağının maliyetleri çok yüksek. Ve uygun rekabet edebilecek operasyon mümkün değil. 210 koltukta uçak iyice ağırlaşıyor. Uçak altı kargo imkanı daralıyor.

EKİPLERİ PERİŞAN EDEN OTOPARK

THY uçuş ekipleri için İstanbul Havalimanı’nda mükemmel bir ekip terminali binası yaptı. Ama ne yazık ki yanına kapalı bir otopark yapılamadı. Rüzgârların anaforlar yarattığı, yağmurda karda açık otoparktan ekiplerin otomobillerinden inip terminale gidişleri tam bir işkenceye dönüştü. Açık otopark yüzünden pilotların, kabin memurlarının pırıl pırıl giydikleri üniformaları araçlarından binaya gidene kadar bile rezil oluyor. 10-13 saatlik uçuşlardan yorgun argın gelen pilotlar ve kabin ekipleri araçlarına ulaşırlarken de perişan oluyorlar. Hele karlı, yağmurlu günlerde araçların park edilmesi de, park yerinden alınması da büyük bir sorun haline geldi. Şimdi ekipler, THY’nin bir an önce kapalı bir otopark yapmasını bekliyorlar.