Kokpit

Uğur CEBECİ

İşte Türk Piaggio

Türk Sivil Havacılığı’nı Güçlendirme Vakfı TÜSHAV yöneticileri İlker Tuncay, Ersin Yılmaz ve Metin Gökçek ile Piaggio yeniden yapılanma dönemine girdi. 1991 yılında kurulan TÜSHAV tarafından İstanbul'da Büyük Çekmece Gölü kenarında bir havalimanı inşaa edilmek istenmiş ancak göl havzasında inşaat izni alınamaması nedeniyle bu projeden vazgeçilmişti.

Piaggio İtalyan sanayinin en önemli isimlerinden biri. Pek çok kişi bu ismi 1950'li yıllardan itibaren üretilmeye başlanan Vespa motosikletleriyle tanıdı. Ama şirketin yine aynı adı taşıyan bir de havacılık bölümü var. Havacılık sektöründe bu fabrika en az Vespa kadar ünlü. Üretim yelpazesinde çeşitli uçaklar ve motorlar bulunuyor. Piaggio Havacılık şirketin yüzde 51'lik çoğunluk hissesi geçen yıl Türk Sivil Havacılığını Geliştirme Vakfı (TÜSHAV) tarafından satın alındı. Yani Piaggio artık bir Türk şirketi.

Piaggio havacılık sektörünün eskilerinden. 1917'den itibaren uçak ve motor imalatı yapıyor. Şirket bazı yönetim sorunları nedeniyle 1994 yılında mali krize girdi. Gelişmeler sonrasında uçak fabrikasını daha fazla taşıyamayacağını açıklayan Piaggio Holding, havacılık bölümünü ayrı bir şirket haline getirdi. Orjinal adı Piaggio Aero Industries olan şirket iki ayrı fabrikadan oluşuyor. Ana merkez Cenova'da. Buradaki Sestri Ponente tesislerinde 9 kişilik pervaneli iki motora sahip P180 Avanti ve P166 DP1 genel maksat uçakları üretiliyor. Ayrıca Fransız Dassault imalatı Falcon 2000 uçakları için de parça üretimi gerçekleştiriliyor. Motor üretimi ise Cenova'ya 80 kilometre uzaklıkta Savona şehrindeki Finale Ligure'de. Burada ise Türkiye'deki saldırı helikopteri ihalesine giren A129 Mangusta helikopterlerinde kullanılan GEM2 Mk1004 tipi motorların üretiminin yanı sıra helikopter motor bakım ve yedek parça imalat hattı yeralıyor.

ŞİRKETİ TÜRKLER KURTARDI

1994'ten itibaren de Piaggio Havacılık şirketi yaşamını İtalyan Hava Kuvvetleri'nin uçak siparişleri ve yerel bazı konsorsyumların destekleriyle sürdürdü. İtalyan hükümeti ülkenin en eski havacılık şirketinin tekrar yaşatılması için bir plan hazırladı. Buna göre fabrika el değiştirecek ve yeniden yapılanacaktı. Sanayi Bakanlığı işçilerin üye olduğu sendika ile çalışmalara başladı. Şirket için uluslararası arenaya çıkıldı.

İki grup Piaggio için teklif verdi. Birinci grupta TÜSHAV'ın yanı sıra Buitoni Ailesi, Canada Thrust ve CSC Group adında bir İngiliz şirketi yer alıyordu. TÜSHAV'ın yüzde 51 hisse ile başını çektiği ekip işçi çıkartmadan fabrikanın üretim kapasitini ve teknolojisini 67 milyar Liret yatırım yaparak geliştirmeyi ve ayrıca Türkiye'den de yeni uçak siparişleri getirmeyi tahahüt etti. İkinci grupta ise İtalyan yatırımcılarının oluşturduğu ALA Grup bulunuyordu. Onlar fabrika için para ödemek yerine işçi sayısını düşürerek üretim hattının açık tutulmasını önermişti. ALA Grup ayrıca şirket krize girdiğinde 100 milyar liretlik de yardımda bulunmuştu.

Çetin pazarlıklar başladı. Uzun süren gelişmeler sonrasında karar geçen yıl Sanayi Bakanı Pierluigi Bersani tarafından açıklandı. Piaggio Aero Industries artık bir Türk şirketi olmuştu. TÜSHAV yöneticilerinden başkan İlker Tuncay ve Metin Gökçek hemen çalışmalara başladılar. Fabrika tekrar üretime geçti. İşten çıkartılan eski işçilerin önemli bir kısmı tekrar iş başı yaptı. Piaggio'nun yaşaması için uçakların satılması ve yeni siparişler alınması gerekiyordu. Hemen harekete geçilerek İtalyan Hava Kuvvetleri'nden 12, Yunan Sağlık Bakanlığı'ndan da 2 adet P180 uçağı siparişi alındı. Yunanistan'dan alınan sipariş oldukça ilginç. Çünkü Piaggio, Yunanistan'a uçak satan ilk Türk şirketi ünvanını elinde geçirdi. Ambulans uçak görevinde kullanılacak uçakların ilki geçtiğimiz hafta Paris Air Show'da Yunan Sağlık Bakanlığı'na teslim edildi. P180 Avanti ihaleyi Learjet ve Citation tipi iki jet motorlu uçağa karşı kazanmıştı. Uçağın içi iki sedye ve iki doktor taşıyabilecek şekilde tasarlandı.

JET MOTOR PROJESİ

Şimdi Türk Piaggio'nun hedefi bu jet gibi uçabilen Avanti uçaklarından daha çok satabilmek. Bu amaçla yaklaşık 50 adet üretilen Avanti uçaklarının pazarlanması için Kuzey Amerika'da bir şirket kurulması planlanıyor. Diğer bir proje ise 9 koltuklu Avanti uçaklarında kullanılan turbopropların yerine jet motoru koyarak uçağın performansının arttırılması. Fabrikanın motor bölümünün ise Rolls Royce ve Allied Signal ile ortak çalışmaları bulunuyor. Motor bölümü İtalyan Agusto firmasının Amerikan Bell Textron ortaklığı ile imalatını gerçekleştirdiği helikopterlerin motorlarının üretimini ve bakımını yapıyor. Ayrıca Rolls Royce ile gelecek nesil motorlar konusunda parça üretim çalışmalarının da gerçekleştirilmesi düşünülüyor.

P180 Avanti

Havacılıkta devrim sayılabilecek değişik bir tasarıma sahip uçağın motorları kanat üzerinde ters yönde yerleştirilmiş. Dengenin sağlanması için de yatay stablize buruna konulmuş. Kabin 9 koltuk kapasiteli. Ancak 5 kişilik oturumlu super VIP modeli çok rahat bir yolculuk sağlıyor. Avanti iki adet Amerikan Pratt & Whitney imalatı PT6 pervaneli motorlara sahip. Bu çok güçlü motorlar sayesinde uçak jetler gibi 12 bin 500 metre yani 41 bin feet'e çıkabiliyor. Avanti tam yüklü olarak 900 metrelik pistlerden de havalanabiliyor. FAA, JAA gibi otoritelerden sertifikalı olan uçak tek pilotla da aletli uçuşa onaylı. Uçağın standart donanımlı fiyatı 4.5 milyon dolar.

Teknik Özellikler

Yolcu kapasitesi: 6-9

Kanat açıklığı: 15.2 metre

Uzunluk: 15.7 metre

Yükseklik: 4.3 metre

Maksimum ağırlık: 5.800 kilogram

Motor tipi. 2 adet PT-6-66

Hızı: Saatte 741 kilometre

Menzili: 3060 kilometre

Kabin eni: 1.83 metre

Kabin yüksekliği: 1.75 metre

Yakıt kapasitesi: 1500 litre

P166 DP1

İki adet turboprop motora sahip uçak genel maksat amaçlı kullanılıyor. Yani devriye uçuşlarından kargoya, küçük çaplı yolcu taşımaya kadar bir çok görevi yapabiliyor. Motorları değiştirilerek performansı arttırılan uçak İtalyan Deniz Kuvvetleri'nde kullanılıyor.

Teknik Özellikler

Maksimum hızı: 403 km/saat

Servis irtifası: 1100 metre

Maksimum menzil: 207 kilometre

Kalkış uzunluğu: 600 metre

İniş uzunluğu: 420 metre

Havada kalış süresi: 5 saat

Genç pilotlar mezun oldu

Türk Hava Yolları geçen yıl Amerika’ya eğitim için gönderdiği 27 genç pilot Embry Riddle Havacılık Üniversitesi'nin Florida Daytona Beach Kampüsü'nde yapılan törenle brövelerini aldılar. Törene THY Genel Müdürü Yusuf Bolayırlı, Kaptan Pilot Can Altınkum, üniversite rektörü Dr. George Epps ve davetliler katıldılar.

THY'nin tarihinde ikinci kez yurtdışına uçuş eğitimi için pilot yolladığını belirten Genel Müdür Bolayırlı, genç pilotların filoya yeni bir dinamizm katacaklarını söyledi. Embry Riddle Havacılık Üniversitesi'nden geçtiğimiz yıllarda mezun ilk Türk ünvanını taşıyan ve THY filosunda şimdi RJ100 uçaklarında Mesul Kaptan Pilot olan Can Altınkum, yeni mezunlara tabiatın, uçaklarının ve kendilerinin limitlerini zorlamamalarını tavsiye etti. Tören sonrasında davetlilere kokteyl verildi.

THY dünyadaki modern diğer havayolları gibi sivil pilot eğitimi amacıyla geçen yıl Embry Riddle Havacılık Üniversitesi ile bir anlaşma imzalamıştı. Türkiye’deki üniversitelerin mühendislik bölümlerinden mezun adaylar arasından iyi dil bilen 27’si 220 saatlik uçuşlarını tamamlayarak brövelerini aldı.

Yakalanan başarı oranı Embry Riddle tarihindeki en yüksek oranlardan biri oldu. THY'nin genç pilotları daha sonra yaklaşık 6 aylık ek eğitim görecek. Bu eğitim sırasında genel havayolu kurallarını, şirket hukukunu ve görev yapacakları uçağı öğrenecekler.

Tolga ÖZBEK

Cam bardak yasağı

Amerikan Sivil Havacılık Otoritesi FAA, yolcu uçaklarında taksi sırasında first ve business class'larda cam bardakla yapılan servisleri yasakladı. Cam bardakların herhangi bir acil durumda kırılma nedeniyle tahliyelerde büyük sorun yaratacağını açıklayan FAA yetkilileri, yolcunun daha uçağa biner binmez yaralanma riski doğduğuna dikkat çekiyorlar. Yeni kurala göre uçağın kalkışından sonra kabin memurları servise cam bardaklarla devam edebiliyorlar. Bundan böyle kalkış öncesindeki 'welcome drink' yani şampanya ve portakal suyundan oluşan ‘hoş geldiniz içeceği’ sadece plastik bardaklarla sunulabilecek.

FAA'in kararı üzerine Amerikan havayolu şirketleri hemen plastik bardak uygulamasına geçtiler.

BA'den Singapur’a dava

İngiliz Havayolları (British Airways-BA) uçaklarında first class'da kullanılan ve yatak haline gelen koltukların tasarımını çaldığı iddiası ile Singapur Havayolları'na avukatları aracılığı ile uyarıda bulundu. BA Sözcüsü Louise Evans, milyonlarca dolara geliştirdikleri tasarımın hakları için hukuki girişim başlattıklarını açıkladı.

BA'in 1996'da yaptığı değişiklikle first class'taki koltukları geriye 180 derece yatarak 2 metrelik tam bir yatak haline geliyor. Singapur Havayolları ise 300 milyon Dolar harcayarak geçen yıl başlattığı 'Gökyüzündeki Yatağınız' uygulaması ile first class'a tamamen yatar hale gelebilen koltuklar koymuştu. Singapur Havayolları yetkilileri görüşmelerle sorunun çözüleceğini söylediler.

İntihar eden pilot sigorta yaptırmış

1997 yılında SilkAir'ın Boeing 737 uçağını intihar etmek için düşürdüğü ortaya çıkan kaptan pilotun kazadan bir süre önce hayat sigortası yaptırdığı belirlendi.

Kaza-kırım heyetinin son raporunda Kaptan Pilot Tsu Way Ming'in kazadan kısa süre önce yaptırdığı belirlenen hayat sigortasının en yüksek değerden seçildiği saptandı. Bu sonuç pilotun banka hesaplarının incelenmesi ile ortaya çıktı.

Endonezya'da Sumutra Adası'nda nehre 90 derecelik açıyla çakılan uçakta 104 kişi hayatını kaybetmişti. Uçağın uçuş verilerini kaydeden ve kokpit içi sesleri alan kara kutunun kazadan bir kaç dakika önce kapatıldığı da belirlenmişti. Kaza sonrasında uzun süre kuyruk arızası üzerinde durulmuş ancak araştırmalarda bir arızaya rastlanmamıştı.