2003 toparlanma yılı

Havayolu sektörünün saygın dergilerinden Air Transport World'ün hazırladığı 2003 Değerlendirme Raporu«na göre geçen yıl havayolları için toparlanma dönemi oldu.11 Eylül öncesinde başlayan dibe vuruşun etkilerini Amerika kıtası hariç atlatan havayolları bu yıl ve 2005'te tekrar karlı günlere dönmeyi hedefliyor. Geçen yılın havayolları için en zor dönemi Irak Savaşı ve arkasından Uzakdoğu«da ortaya çıkan SARS sırasında yaşandı. Bıçak gibi kesilen yolcu sayıları sonrasında yaz sezonunda tekrar bir toparlanma başladı. Irak Savaşı«nın tek olumlu etkisi petrol fiyatlarının başta düşmesiydi. Ancak bu düşüş çok sürmedi. Yılın ikinci yarısından itibaren yükseliş trendi havayollarının sırtında ciddi yük oldu. Artış 2004«te maksimuma ulaştı. Uzmanlar yıl başındaki hesaplarında yakıt fiyatlarının 30 dolarda kalması durumunda sektörün toplam karının 3 milyar dolar civarında olacağını ortaya koyuyordu. Ancak fiyatlar hızla tırmanarak son 21 yılın rekoru 42.45 doları gördü. Ortalama 38.3 dolarlık yakıt fiyatı öngören uzmanlar, bunun en az 6 milyar dolarlık zararı da yanında getireceğine inanıyor. Yakıt fiyatları ortalama 2003'te 31, 2002«de ise 26 dolar seviyesindeydi. BÜYÜME YÜZDE 6.5 Yolcu oranları 2003'te yüzde 6.5 oranında artırarak 2001«deki düşüş öncesindeki rakamlara ulaşıldı. Rekor artış Asya/Pasifik pazarındaydı. Son 10 yılın birinciliğini kaptırmayan bölge bu yıl yolcu sayısını yüzde 8.7 arttırdı. Avrupa«da ise yolcu artışında birinciliği Düşük Maliyetli Havayolları (DMH) yüzde 7.5 ile aldı. Hava kargo hızlı büyümesini 2003'te de sürdürdü. Yüzde 15.5 artan pazarda yüzde 25.2 ile Asya/Pasifik liderliğini açık ara devam ettirdi. Geçen yıl kar oranlarında ilk defa DMH'ler büyük havayolu şirketlerini zorlamaya başladı. İlk 25«lik listede büyük şirketler yılı yüksek zararla kapatırken Southwest, Ryanair, Virgin Blue, ExressJet, Jet Blue, Air Tran sıralamaya girme başarısı gösterdi. Uzmanlar bu durumu DMH'lerin elastik yapısı ile krizlere karşı hızla önlem alarak akılcı satış politikaları izlemesine bağladı. THY'DEN REKOR KAR 2003«ü rekor kár ile kapatan THY, en fazla kár eden havayolu sıralamasında 12«nci oldu. Yılı 154 milyon dolar net kár ile kapatan THY, operasyon yani havayolu yolcu taşıma işlemlerinden ise 234 milyon dolar kazandı. THY, operasyon kárında Air France, Iberia, KLM, Continental gibi havayollarını geride bırakarak 11«inci oldu. Havayollarının filolarında 2003'te 10.346«sı Boeing«in, 3.262«si Airbus«ın, 2.601«ı diğer imalatçıların olmak üzere toplam 16.209 jet motorlu uçak görev yaptı. Bölgesel uçuşlar için kullanılan 2.276 jet ile 6.679 turboprop uçağı eklediğinizde 2003«te 25.164 yolcu uçağı kullanıldı. 2003«te jet motorlu uçaklar 2.723, turboproplar da 146 sipariş aldı. EN FAZLA KAR Sıra Havayolu Kár (milyon dolar) 1 Us Airways 1.461 2 Singapur 498 3 Southwest 441 4 Emirates 429 5 British Airwas 409 6 Thai 292 7 Ryanair 283 8 Qantas 257 9 FedEx 250 10 Northwest 236 11 Cathay Pacific 167 12 THY 154 13 Aeroflot 126 14 Malezya 121 15 Virgin Blue 119 16 Iberia 183 17 Air France 116 18 ExpressJet 108 19 Jet Blue 109 20 Air Tran 100 21 Air New Zelland 96 22 All Nippon 90 23 Com Air 88 24 Aer Lingus 86 25 Lan Chile 83 EN FAZLA YOLCUSıra Havayolu Yolcu (milyon)1 Amerikan 88.241 2 Delta 84.245 3 Southwest 74.787 4 United 66.100 5 JAL 58.241 6 Northwest 51.975 7 Lufthansa 45.400 8 Air France 43.700 9 All Nippon 42.251 10 Us Airways 41.263 11 Continental 38.903 12 British Airways 35.132 13 SAS 31.004 14 Qantas 28.884 15 Iberia 25.097 16 Kore 21.735 17 Ryanair 31.372 18 America West 20.047 19 Air Canada 20.043 20 KLM 18.837 21 EasyJet 18.153 22 Air China 18.026 23 Thai 17.301 24 China Southern 15.564 25 Malezya 15.144 EN BÜYÜK FİLO Sıra Havayolu Uçak sayısı 1 Amerikan 754 2 United 517 3 Delta 494 4 Northwest 431 5 Southwest 393 6 Continental 351 7 FedEx 321 8 Us Airways 280 9 Air France 248 10 ExpressJet 230 11 British Airways 228 12 UPS 224 13 Lufthansa 218 14 JAL 215 15 American Eagle 212 16 Air Canada 196 17 SkyWest 192 18 Alitalia 158 19 Comair 158 20 Iberia 152 21 Atlantic Cost 150 22 America West 138 23 Qantas 133 24 All Nippon 130 25 Atlantic Southeasth 130 Havacılığın vatanı yok Amerika ve Avrupa arasında dev bir havacılık yarışı yaşanıyor. Pazarın büyüklüğü yüzlerce milyar dolara ulaşıyor. 2 milyon kişinin ekmek yediği havacılık imalat sektöründe satışlar hükümet başkanlarından geçiyor. Sektörün iki büyük devi Airbus ve Boeing, Avrupa ile Amerika«nın güçlerini karşı karşıya getiriyor. Havacılıkta bu savaş bir kutuplaşma gibi gözükse de aslında imalat konusunda Avrupa ve Amerika iç içe girmiş durumda. Airbus«ın dev yolcu uçağı projesi A380«de en önemli tasarım ve imalat aşamalarında Amerikalı şirketler görev yapıyor. Aynı şey Boeing«in 7E7 projesi için de geçerli. Parçayı ucuz imal eden, yeni teknolojiler ve tasarımlar geliştirebilenler ayakta kalıyor. Avrupa ve Amerika dışında Japonya, Çin ve Avustralya da bu pazarın önemli oyuncuları arasında. Türkiye gibi havacılık sanayileri gelişmekte olan ülkelerde bu pazardan pay almak için ciddi çalışmalar yapıyor. Airbus her yıl Amerika«dan 5 milyar dolar tutarında uçakları için parça satın alıyor. On yıl önce bu rakam sadece 2.6 milyar dolardı. Airbus uçaklarında tasarım Avrupalı olsa da uçaklardaki Amerikan orijinli parçalarının oranı yüzde 60«a kadar çıkabiliyor. Araştırmalar yan sektörlerle birlikte Airbus«ın Amerika«da yaklaşık 100 bin kişiye iş verdiğini ortaya koyuyor. Amerikan Boeing şirketi için de benzer bir durum söz konusu. Şirket yaklaşık 600 Avrupalı şirket ile iş yapıyor. Yıllık alım 4.8 milyar dolar civarında. Boeing«in Avrupa«da sağladığı iş imkanı ise 100 bin çalışanı kapsıyor. Tolga ÖZBEKAIRBUS A380'İN AMERİKALI ORTAKLARI Eaton: Hidrolik sistemler General Electric: Motor Goodrich: Ana iniş takımı, tahliye sistemleri, iç ışıklandırma Honeywell: Avionikler Northrop Grumman: Seyrüsefer ekipmanları Parker Harrifin: Yakıt, uçuş kontrol, hidrolik sistemler Pratt&Whitney: Motorlar Rockwell Collins: Avionikler, haberleşme sistemleri Triump Group: Metal yapı tasarım ve imalatı United Technologies: Harici Güç Ünitesi (APU), havalandırma sistemiBOEING 7E7'NİN AVRUPALI ORTAKLARI Cobham (İngiltere): Pompa ve valfler Dassault Systems (Fransa): Yazılım ve imalat tezgahları Finmeccanica (İtalya): Gövde parça imalatı GKN (İngiltere): Teknoloji geliştirme Groupe Latecoere (Fransa): Gövde geliştirme Rolls Royce (İngiltere): Motor Smiths (İngiltere): Bilgisayar sistemleri Snecma (Fransa): İniş takımı, kablo sistemi Thales (Fransa): Elektrik güç değişim sistemi Balık desenli uçakHakan Gençoğlu, büyük bakıma soktuğu tek motorlu Cessna 172 uçağının gövde ve kanatlarını tuval haline getirdi. Deniz ve gökyüzündeki özgürlüğünün resmedildiği uçak, Bodrumlu ressam Deniz Gökdemir tarafından boyandı. Asıl mesleği fuar organizasyonu olan Hakan Gençoğlu 15 yıldır amatör pilot lisansına sahip. Uçağının büyük bakım ve motor revizyonu geldiğinde farklı bir boyama düşünen Gençoğlu, sonunda deniz ve gökyüzü tutkusunu uçak gövdesine resmetmek istedi. Büyük bakımdan sonra boyama öncesinde gövdedeki tüm korozyon temizlendi. Ressam Deniz Gökdemir akrilik boyalarla yaptığı eserini iki haftada tamamladı. Uçağın gövde yüzeyinin düzeltilmesi ile seyir hızında saatte 15 kilometrelik artış sağlandı. THY'den kuyruğa tescil Türk Hava Yolları, filosuna kiralık olarak almaya başladığı Airbus A320«lerin kuyruklarının üst kısmına Alman Lufthansa Havayolları gibi çağrı kodlarının son iki harfini işlemeye başladı. Bu ay sonuna kadar THY«ye 7«si A320-200, 2«si A321-11 ve 3«de Boeing 737-400 toplam 12 uçak teslim edilecek. Airbus ve Boeing«e verilen toplam 51 uçaklık siparişin teslimatları ise 2005 sonunda başlayacak.