IŞİD-El Kaide rekabeti ve Türkiye

Üç kişiyi öldüren 200’den fazla insanı yaralayan bombayı koyduklarında Cevher 19 yaşındaydı, ağabeyi Tamerlan ise 26. Charlie Hebdo’dakileri katleden Kouachi kardeşler ise onlardan daha büyükler. Saldırıdan iki gün sonra polis baskınıyla öldürülmelerinden önce Cherif 32 yaşındaydı, Said 34.
Ayrıca her iki kardeşin ebeveynleri de göçmendi, ancak Tsarnaevler’in ailesi 2002’de Dağıstan’dan göç etmişti Amerika’ya, Kouachi’lerin ailesinin ise Cezayir’den 60’larda geldiği belirtiliyor. Yani Kouachi kardeşler, Fransa doğumlu, Fransa vatandaşı, ikinci kuşak göçmenlerdi. Tsarnaevler’den ise sadece Cevher Amerikan vatandaşıydı. Tamerlan ise hakkındaki soruşturmalardan dolayı vatandaş olamamıştı.
Ancak farklılıkların dışında öyle benzerlikler de var ki... Şimdi Amerikalı eski istihbarat yetkilileriyle yaptığım konuşmalardan derlediğim ortak özelliklere bakalım, sonra konunun Türkye’yi ilgilendiren kısmına geleceğiz.

*

-SADAKAT: Boston’u da Paris’i de yapanların kardeş olmaları en önemli ortak nokta. Eylem öncesi dışarıya sızmaları önlemek için kan bağı ile sağlanan sadakat bu.
-KAÇIŞ: Kardeşler, her iki olaydan sonra kaçtılar, polisle çatışmaya girdiler. Tek sağ kalan da, yaralı ele geçirilen Cevher oldu.
-SPOR: Hepsi spor yapan isimlerdi. Cevher güreş yapıyordu, Tamerlan çok iyi bir boksördü. Kouachi kardeşler ise çok iyi futbol oynuyorlardı. Cherif ödüller kazanıyordu.
-VAİZ: Kardeşlerin radikal İslam’a yönelmelerindeki en kritik isim, Yemen kökenli Amerikalı imam Enver El Avlaki oldu. 2001-2002’de El Avlaki’nin vaazlar verdiği Virgina’nın Fairfax bölgesindeki Darül Hicre Mescidi’ne 2010’da gitmiştim. Ve o dönem Yemen’de saklandığı düşünülen El Avlaki, 11 Eylül saldırılarına katılan isimlere kadar birçok radikalize olan ismin feyz aldığı din adamı olarak çoktan tespit edilmişti. Tsarnaev kardeşler internetten El Avlaki’nin vaazlarını dinleyenlerdendi. Cherif Kouachi de, öldürülmeden önce BFM televizyonuna verdiği mülakâtta 2011’de Yemen’de Amerikan insansız hava saldırısında ölen El Avlaki’yi işaret etti.
-EĞİTİM: Her iki kardeş de, ideolojik altyapılarını aynı merkezden edinirken, operasyonel yeteneklerini yurt dışında kazandılar. Tamerlan Tsarnev Dağıstan’a gitti ve burada radikal gruplarla ilişki geliştirdi. Koauchi kardeşler ise savaş yeteneklerini 2009-2012 arası birçok kez gittikleri Yemen’de kazandılar.
-KIRMIZI BAYRAK: Her iki kardeş de “kırmızı bayraklı” isimlerdi ve istihbarat örgütlerinin uluslararası yardımlaşmasına konuydu. Tamerlan hakkında FBI soruşturması vardı ve konuyu Rus gizli servisi de takip ediyordu. Kouachiler de yine Amerikalılar tarafından uçuşlarda karalisteye alınmışlardı. Ama her iki olayda da istihbarat örgütlerinin konuyu tam bir eşgüdüm içinde takip etmeleri sağlanamadı.
m MÜSLÜMANLAR: Ve her iki olayda da, saldırıyı gerçekleştirenler Müslümanların dünyada uğradıkları kötü muameleyi gerekçe gösterdiler. Cherif Kouachi, mülakâtında Hz. Muhammed’e hakaret içerdiğini söylediği karikatürlerin intikamını aldığını savunurken, “Biz sizin gibi değiliz. Irak’ta, Suriye’de, Afganistan’da çocukları, Müslümanları öldürenler sizleriniz” dedi. Cevher Tsarnaev de Müslümanlar uygulanan zulümden etkilendiğini söyledi.

*

BUNLARIN dışında elbette konunun sosyolojik boyutuna dair ayrıntılar da var. İki kardeşlerin de yaşadıkları entegrasyon sorunu... Ağabey Tamerlan’ın Amerika’daki boks hayatında karşılaştığı yasal sorunlar... 12 ve 14 yaşlarından itibaren bir yetimhanede büyüyen Kouachilerin yüz yüze kaldıkları engeller... Hatta başta Fransa, Avrupa’da 11 Eylül’den sonra beliren Müslümanlara yönelik ırkçı tepkilerin bireyleri radikallerin eline düşüren boyutu... Ama işin aciliyet gerektiren güvenlik kısmına gelirsek.
Uzun dönem CIA’de üst düzey görevler alan Bruce Riedel ile olan görüşmemizde söyledi.
Kendilerini Yemen El Kaidesi ile ilişkilendiren Kouachi’lerden sonra süpermarketteki rehine eylemini gerçekleştiren Amedy Coulibaly de söylüyordu. Tıpkı Cherif Kouachi gibi o da rehine krizinin ortasında telefonla BFM’e bir mülakât verdi. Ve “Hangi gruptansınız” diye sorulduğunda, “İslam Devleti (IŞİD)” dedi.
Rieldel’in de dediği şu oldu:
“Türkiye coğrafya nedeniyle çok büyük risk içinde. El Kaide ve IŞİD, militan kazanma konusunda yarış halindeler. Ve rekabet, en korkunç terör eylemini gerçekleştirmeyi de kapsıyor.”