Yabancılara çok özel vergi avantajları

Yalnızca şirket ortağı olana değil; Türkiye’de; işyeri kira geliri, Hazine bonosu ve Devlet tahvili faiz geliri, banka mevduat faizi ve repo geliri, serbest meslek kazancı ve ücret geliri elde eden yabancılar da, bu gelirlerini beyan etmiyor ve gelir vergisi de ödemiyorlar.

Yurtdışında oturma ya da çalışma izni bulunan Türkler de dar mükellef diye adlandırıldıkları için, vergi avantajından yararlanabiliyorlar yani tutarı ne olursa olsun, bu gelirlerini Türkiye’de beyan etmiyor ve gelir vergisi de ödemiyorlar.

Aynı şirketin, temettü geliri elde eden ‘Türkiye’de yerleşik Türk ortağı’ ise, gelirinin yarısı belli sınırı (2005 yılında 15.000 YTL’yi) aştığında, bu gelirini beyan edip, gelir vergisi ödüyor.

KÁR PAYINA VERGİ YOK

Gelir Vergisi Kanunu’muzda (GVK), yabancılarla ilgili özel bir kolaylık var. Buna göre; dar mükellefiyette, tamamı stopaja tabi tutulmuş olan kár payı (temettü) gelirleri, tutarı ne olursa olsun beyan edilmiyor (GVK Md. 86/2). Diğer gelirler nedeniyle beyanname verilse dahi, temettü gelirleri, beyannameye dahil edilmiyor.

Örneğin; yurtdışında yerleşik ya da çalışma izni bulunan bir Türk vatandaşı, Türkiye’de ortağı olduğu anonim şirketten 500 bin YTL hatta 20 milyon YTL (20 trilyon TL) kár payı (temettü) geliri elde etse dahi, bu gelirini Türkiye’de beyan etmeyecek. Bu avantaj, aynı konumda olan yabancılar için de sözkonusu. Bunlar, Türkiye’deki konut kira gelirlerini beyan etseler dahi, temettü gelirlerini beyannameye dahil etmeyecekler.

İŞYERİ KİRASINA DA YOK

Yukarıda belirtilen yasa maddesi uyarınca, dar mükellefler, Türkiye’de elde ettikleri, stopaja (vergi kesintisine) tabi, işyeri kira gelirlerinin tutarı ne olursa olsun, bu gelirlerini beyan etmeyecek ve gelir vergisi de ödemeyecekler.

Örneğin; Almanya’daki gurbetçi işçimiz ya da İngiltere’de yerleşik olan bir İngiliz, Türkiye’de sahibi olduğu işyerinden, 500.000 YTL hatta 5 milyon YTL işyeri kira geliri elde etse dahi, bu gelirini Türkiye’de beyan etmeyecek. Gelir vergisi de ödemeyecek.

FAİZ VE REPO GELİRLERİ

Yurtdışında yerleşik ya da çalışma izni bulunan yabancılar ve Türklerin, Türkiye’de elde ettikleri; banka mevduat faizi, repo ya da döviz tevdiat hesabı faiz gelirleri, tutarı ne olursa olsun, Türkiye’de yıllık gelir vergisi beyannemesi ile beyan edilmiyor.

Türkiye ile bulundukları ülke arasında ‘Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması’ varsa; Kuzey Kıbrıs, İsrail, Romanya, Tunus, Ürdün, Pakistan, Mısır, Macaristan, Kazakistan, Cezayir, Polonya, Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan ve Ukrayna gibi ülkelerdeki yabancılar ve Türklerin, Türkiye’deki banka mevduatı, repo ve döviz tevdiat hesabı faizlerinden, yüzde 10’dan fazla stopaj (vergi kesintisi) yapılamıyor.

BORSA KAZANCI

Türkiye ile aralarında ‘Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması (ÇVÖA)’ bulunan Hollanda, ABD ve Belçika gibi ülkelerde yerleşik olanlar, ‘menkul kıymetler borsasına kote edilmiş’ hisse senetlerini, Türkiye’de ne zaman ve kaç YTL’ye satarlarsa satsınlar, kazançları nedeniyle Türkiye’de vergilendirilemiyorlar (ÇVÖA Md.13).

İngiltere, Almanya ve Fransa gibi ülkelerle olan anlaşmaya göre de; hisse senetleri bir yıl içinde elden çıkartılırsa Türkiye’de vergilendirilebiliyor aksi halde vergilendirilemiyor.

Borsa kazançlarındaki vergi avantajlarını, önümüzdeki günlerde, ülkeler itibariyle daha ayrıntılı olarak açıklayacağız.

Gelirlerini Türkiye’de beyan etmeyen yabancıların, bulundukları ülkenin vergi mevzuatına göre, gelirlerini o ülkede beyan etmeleri sözkonusu olabiliyor. Ancak, bu konuda etkin bir iletişim ya da denetim göze çarpmıyor.