Stopaj formülü konut kiralarına zam getirir

Buna göre, ev sahipleri bankada özel bir kira hesabı açtıracak.

Kiralar bu hesaba yatırıldığında, banka kiranın yüzde 15’ini stopaj olarak kesecek. Bu arada Borçlar Kanunu’nda da bir değişiklik yapılarak, kirasını banka aracılığı ile ödemeyenlerin, kira ödediklerine dair diğer belgeleri, ispat belgesi olarak kabul edilmeyecek.

PRATİK VE AVANTAJLI

Burada, faiz ödemelerinin benzeri bir uygulama söz konusu.

31 Aralık 2015 tarihine kadar yürürlükte olan uygulamaya göre; gerçek kişilere mevduat faizi, repo, döviz tevdiat hesabı faiz ödemelerinde yüzde 15, Hazine bonosu ve Devlet tahvili faiz ödemelerinde ise yüzde 10 stopaj yapılıyor.

Olay burada bitiyor. Elde edilen gelirin tutarı ne olursa olsun, beyan edilmiyor. Örneğin 2007 yılında 2 milyon YTL faiz geliri olan Nuri Bey Amca, bu gelirini beyan etmiyor.

Kira gelirlerinde ise, konut kira gelirinin yıllık tutarı 2 bin 300 YTL’yi aşması halinde, beyanname verilip, gelir vergisi ödeniyor. Öngörülen düzenleme ile bu uygulamaya son veriliyor.

Konut kirasının tutarı ne olursa olsun, beyanname verme olayı kaldırılıyor. Örneğin, Bedriye Teyze, konut kira geliri 500 bin YTL olsa dahi, bu geliri nedeniyle yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeyecek.

Getirilecek olan yeni sistem, kira geliri elde edenler yönünden, "pratik" bir uygulama.

Vergi idaresi açısından da vergi geliri yönüyle "avantajlı" gözüküyor. Vergi iadesi de kalkınca, kiradaki konutların, önemli bir kısmından vergi alamayan Maliye, yeni uygulama ile vergi tahsilatını artırabilecek.

YÜKSEK KİRADA AVANTAJLI

Mevcut uygulamada, kira geliri elde edilen konutların her birine değil, tamamına 2.300 YTL istisna uygulanıyor. Kalan tutardan, yüzde 25 "götürü gider" düşülüyor. Daha sonra, kira gelirinin vergisi, yüzde 15’ten başlayan ve 43 bin YTL’nin üzerindeki gelirlerde yüzde 35 olan tarifeye göre hesaplanıyor.

Bu yönüyle baktığımızda, düşük kira geliri elde edenlerde örneğin ayda 500 ya da 1.000 YTL geliri olanlarda, yeni sistem, mal sahibinin vergi yükünü artırıyor. Buna karşılık yüksek kira geliri elde edenlerde, yüzde 35 ’i bulabilen vergi yerine, yüzde 15 vergi ödenmesi söz konusu olacak. Özetle, yeni sistem yüksek tutarda konut kira geliri elde edenlerin lehineÖ

Mevcut sistemde, evini kiraya verip kendisi kirada oturanlar, "gerçek gider yöntemini" seçerek, hiç vergi ödemiyorlar ya da çok az vergi ödüyorlardı. Kredi kullananlar da faiz ödemelerini kiradan düşebiliyorlardı. Yeni sistem özellikle bu durumdakilerin aleyhine olacak.

KİRALAR ARTACAK

Ülkemizde, stopaja tabi ödemelerde "net ödeme" üzerinden anlaşma yapılıyor.

Örneğin, özel sektörde, işçilerle "net ücret" üzerinden anlaşmaya varılıyor. Ücretlinin vergi ve sigorta primini de işveren üstleniyor. İşyerini kiraya verenler de kiracı ile "net kira tutarı" üzerinden anlaşıyor, stopajı da kiracılar üstleniyorlar. Yaygın uygulama böyleÖ

Konut kiraları için yüzde 15 stopaj getirildiğinde de ev sahipleri ya "çift sözleşme" yapıp, kiranın yarısını elden alacak ya da "Net şu kadar kira alırım" diye pazarlık yapıp, buna göre kira sözleşmesi yapacaklar.

Kiracı da "netten brüte" gitmek suretiyle, stopajı üstlenmiş olacak. Bu da bir yandan kiraları yükseltecek diğer yandan da enflasyonu zıplatacak. Bankaya yatırılan kira ile ilgili, bankanın alacağı masraflar da kiracı ve mal sahibi arasında tartışma konusu olabilecek.

Türk vergi sistemi, giderek beyana dayalı vergilemeden uzaklaşacak. Milyonlarca YTL kira geliri olanla, 5-10 bin YTL kira geliri olan aynı oranda vergi ödeyecek.

Bu da Anayasa’nın "mali güce göre vergi alınması" ilkesine ters düşecek. Konut kira gelirlerinin yanı sıra, yüzde 20 stopaja tabi işyeri kira gelirlerinin de beyan edilmemesi gündeme gelebilecek.

Konuya ilgi duyanlar için açıklayalım; konut kiralarında yüzde 15 stopaj ile ilgili bir yasa henüz çıkmadı. Hatta ortada yasa tasarısı bile yok. Böyle bir yasa olsa olsa 2008 yılından itibaren yürürlüğe girecek şekilde çıkabilir. Kuşkusuz hiç çıkmayabilir de...