Şirket vergisi iniyor Gelir Vergisi artıyor

VERGİ Barışı Yasası'nın hemen ardından vergilerle ilgili yeni bir vergi yasası daha çıkartılacak. Bununla ilgili tasarıda, sürpriz bazı düzenlemeler de yeralıyor.

En önemli sürpriz ise, Gelir Vergisi oranlarının 5 puan artırılmasıyla ilgili.

Esnaf, sanatkár ve tüccarlara uygulanan vergi oranları, yeniden düzenleniyor. Bakkal, kasap, manav, konfeksiyoncu, ayakkabıcı, mobilyacı, yedek parçacı, gözlükçü, kitapçı, kırtasiyeci, büfe, lokanta, nakliyeci ve tamirciler ile doktor, avukat ve mimarların kazancı, kira ve kár payı geliri olanlarında, gelirleri üzerinden alınacak gelir vergisinin oranları artırılıyor.

Yapılacak düzenleme ile gelir vergisi oranları 5'er puan artırılıyor. Şu anda yüzde 15 olan en düşük oran yüzde 20'ye, en yüksek oran olan yüzde 40'da, 45'e yükseltiliyor. Tarifenin, 2003 yılı gelirlerine de uygulanması öngörülüyor.

Ücret geliri elde edenlere yani işçi ve memurlara ise tablodaki oranların, 5'er puan azaltılarak uygulanması öngörülüyor.

İKİ TAKSİT

Gelir Vergisi'ni beyanname vermek suretiyle ödeyenlerde, hesaplanan verginin; Mart, Haziran ve Eylül aylarında üç eşit taksitte ödenmesi uygulamasına son veriliyor.

Buna göre, gelir vergisi birincisi Mart, diğeri de Ağustos ayı olmak üzere, iki eşit taksitte ödenecek.

Şirket vergisi iniyor

Gelir Vergisi Oranlarında 5 puanlık artış düşünülürken, Kurumlar Vergisi mükellefi olan şirketlerin vergi yükünün de azaltılarak yüzde 65'lerden yüzde 45'e düşürülmesi amaçlanıyor.

Mevcut sistemde; Kurumlar Vergisi, stopaj ve gerçek kişi ortağın kár payı beyanı ile birlikte, kurumlardaki vergi yükü yüzde 65'i buluyordu. Yapılacak düzenleme ile bu yük yaklaşık 20 puan aşağı çekilecek.


Yatırım indiriminde stopaj ‘sıfır’lanıyor


YENİ tasarıda yatırımcılarla ilgili bazı düzenlemeler de yeralıyor.

Yatırım indirimine uygulanan yüzde 19.8'lik stopaj ‘‘sıfıra’’ indiriliyor. Uygulama 2004’te başlatılacak.

2002 yılına ilişkin olarak 2003 yılı Nisan ayında verilecek beyannamelerde, yatırım indirimi stopajı (fon payı dahil) yine yüzde 19.8 olarak uygulanacak.

Öngörülen yatırım ve buna bağlı yatırım indirimi uygulamasına da son veriliyor. Öteden beri süregelen uygulamaya göre, 30 Nisan'a kadar yapılması öngörülen yatırım tutarı, geçmiş yılı kazancından düşülebiliyordu.

Yatırım harcamalarıyla ilgili olarak katlanılan finansman giderleri, yatırım indirimi kapsamından çıkartılıyor.

Yatırım indiriminden yararlanabilmek için, Hazine Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğünden, ‘‘Yatırım İndirimi ve Teşvik Belgesi’’ almak gerekmeyecek.
Yatırım indirimi stopajı sıfırlanacak ancak yapılan yatırım harcamasının da yüzde 100'ü yerine yüzde 40'ı indirim konusu yapılabilecek. İndirilemeyen yatırım indirimi tutarı, her yıl ‘‘Yeniden Değerleme Oranına Göre’’ yükselecek.

Yaptığımız hesaba göre, yatırım indirimi oranının yüzde 100'den yüzde 40'a indirilmesi ancak stopajın sıfırlanması olayında, yatırımcı işletmelere hiçbir avantaj sağlanmıyor.


Ücretin 130 milyonu vergi dışı kalıyor


VERGİ tasarısında yapılan bir madde ile ücretlilere önemli bir vergi avantajı getiriliyor. Mevcut yasaya göre, ücretlilere özel indirim olarak 45 milyon lira üzerinden ayda 6 milyon 750 bin lira vergi indirimi yapılıyor. Yeni yasa ile özel vergi indirimi tutarı, yaklaşık 3 misli artırılmak suretiyle, 19 milyon 500 bin liraya yükseltiliyor. Buna göre, aylık ücretin 130 milyon TL.'lik kısmı vergi dışı bırakılmış oluyor.


Faiz, repo ve fon geliri beyan edilecek


1 OCAK 2004'den itibaren elde edilen banka mevduat faizi, döviz tevdiat hesabı faizi, repo, A ve B tipi fonların gelirleri, 20 milyar lirayı aştığında, her yıl Mart ayında ‘‘yıllık gelir vergisi beyannamesi’’ verilmek suretiyle beyan edilecek.


Enflasyon Muhasebesi 2004'te başlıyor


YILLARDIR tartışılan ve ne zaman başlayacağı merak edilen ‘‘Enflasyon Muhasebesi’’ 2004 yılından itibaren başlatılacak.

Enflasyon muhasebesinin olmayışı, kayıt dışı ekonominin ve vergi kaybına neden olan eylemlerin de önemli bir nedeni olarak gösteriliyordu. Enflasyon muhasebesinin getirilmesi ile birlikte, iyiniyetli mükellefleri dahi gelirini gizlemeye ve vergi kaçırmaya zorlayan önemli bir soruna çözüm getirilmiş olacak.


Hisse senedini ‘elde tutma’ bir yıla çıkıyor


VERGİ yasalarında yapılan değişiklikle, anonim şirketlerin hisse senedi satışları ile ilgili sorun da çözümleniyor. Mevcut uygulamaya göre;

Borsada işlem gören hisse senetleri üç ay geçtikten sonra elden çıkartıldığında, kazancın tutarı ne olursa olsun gelir vergisine tabi tutulmuyor.

Borsada işlem görmeyen anonim şirketlerin hisse senetleri ise, ne zaman elden çıkartılırsa çıkartılsın, örneğin 10 yıl sonra elden çıkartıldığında, bundan doğan kazanç gelir vergisine tabi tutuluyor.

Yeni düzenleme ile borsada işlem görmeyen şirket hisse senetlerinin, elden çıkartılmasına ‘‘bir yıllık süre’’ getiriliyor. Bir yıllık süreden sonra elden çıkarılınca, bundan doğan kazanç, beyan edilmeyecek ve gelir vergisine tabi tutulmayacak.


Özel emekliliğe vergi kolaylığı


YENİ vergi tasarısı özel emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından yapılan ödemelere, teşvik amaçlı vergi kolaylıkları getiriliyor. Buna göre;

a) Bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden ölüm, maluliyet ya da tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerin yüzde 25'i,

b) 10 yıl süreyle katkı payı ödemiş olmakla birlikte, bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazanmadan ayrılanlar ile diğer sandık ve sigortalardan 10 yıl süreyle prim ve aidat ödeyenlere yapılan ödemelerin yüzde % 10'u,

c) Yukarıdaki iki bent kapsamında yapılan toplu ödemelerin, tek primli yıllık gelir sigortalarında değerlendirilmesi durumunda, hak sahiplerine yapılan ödemelerin tamamı gelir vergisinden müstesna tutulacak.


Ücretliye beyanname geliyor


HAZIRLANAN yeni tasarıya göre, birden fazla işverenden ücret alanların, ücretleri tutarının 20 milyar lirayı aşması halinde, ücretleri nedeniyle yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeleri gerekecek. Mevcut uygulamada, birden fazla işverenden alınan ücretler, ayrı ayrı vergi kesintisine tabi tutuluyor; ancak, tutarı ne olursa olsun, yıllık beyanname ile beyan edilmiyor. Değişiklik sonrası, 2003 yılı gelirlerine de uygulanmak üzere, iki ayrı yerden ücret geliri elde eden bir kişi, ikinci ücreti düşük bir ücret dahi olsa, ücretlerinin tutarı yıllık 20 milyar lirayı aşmışsa, bu ücretlerini yıllık gelir vergisi beyannamesi ile bildirip ‘‘ilave bir vergi’’ ödeyecek. Ancak, bir işverenden elde edilen ücretlerin, tutarı ne olursa olsun örneğin 100 milyar lira dahi olsa beyan edilmeyecek.


Sakatların vergi yükü hafifliyor


HAZIRLANAN tasarı ile, sakatların vergi yükü de hafifletiliyor. Buna göre;

Birinci derece sakatlar için ayda 54 milyon TL.

İkinci derece sakatlar için ayda 27 milyon TL.

Üçüncü derece sakatlar için ayda 13.5 milyon TL.

‘‘sakatlık vergi indirimi’’ uygulanacak. Bu tutara ayrıca 19 milyon 500 bin TL. olan ‘‘özel vergi indirimi’’ de eklenecek. Bu belirlemeye göre, birinci derece sakat ücretlilerin, her ay 490 milyon TL.'lik ücreti vergi dışı olacak. Sakatlık vergi indirimi, ücretlilerin bakmakla yükümlü olduğu özürlü için de uygulanacak.

Tasarının yasalaşıp Resmi Gazete'de yayımını izleyen ikinci ayın başında yürürlüğe girmesi beklenen bu düzenlemenin, ücretlilere bir ölçüde ferahlama getirmesi bekleniyor. Ancak bir katrilyon TL.'nin üzerinde bir vergi kaybına neden olabilecek bu düzenlemenin, uygulamasının 2004'e atılması da sözkonusu olabilir.


Kár payının yarısı vergi dışı


ANONİM ve limited şirketlerden kár payı geliri elde edenlerin, bu kár paylarının yarısı gelir vergisine tabi olmayacak. Buna göre örneğin, bir anonim şirket ortağı olan şahıs 60 milyar lira kár payı geliri elde etmişse, bunun 30 milyar lirası beyana tabi olmayacak. Ancak, öteden beri uygulanan ‘‘vergi alacağı’’ müessesesi de kaldırılıyor.

Kár dağıtımı sırasında yapılan stopaj yani vergi kesintisi, kárın ortaklara dağıtılmayıp da, sermayeye eklenmesi halinde uygulanmayacak. Yeni tasarıda iki ayrı bir maddede bu durum özellikle belirtiliyor.

Yasanın ilgili maddelerine konulan özel bir hükümle, kárın sermayeye eklenmesinin, kár dağıtımı sayılmayacağı da ayrıca belirtiliyor. Bu durumda, sermayeye eklenen kazanç nedeniyle, şirket ortakları da kár payı elde etmiş sayılmayacağı için, yıllık gelir vergisi beyannamesi de vermeyecekler.


Kira vergisinde sınır yükseliyor


2003'te, gayrimenkullerini işyeri olarak kiraya verenlerde beyan sınırı yıllık 8.5 milyar liradan 20 milyar liraya yükseltiliyor. Buna göre, yıllık 20 milyar liraya kadar olan işyeri kiraları için beyanname verilmeyecek. Konut ve işyeri kira geliri olanların, bu gelirlerini yıllık beyanname ile bildirecekleri dönem, Ocak ayından Mart ayına kaydırılıyor. Buna göre, 2003 yılı kira gelirleri, artık Ocak 2004'de değil, Mart 2004'de beyan edilecek.