Dünyanın en doğal tatlısı: Bal

Arılar çiçeklerden aldıkları nektarı bala dönüştürerek bu mucizevi lezzeti asırlardır bize sunuyor. Arıların tek özelliği bal üretmek değil tabii ki; sonuçta bir işçi arı ömrü boyunca sadece bir çay kaşığının ucu kadar bal üretiyor. Arıların yaşama esas katkısı, çiçeklerin döllenmesini sağlamaları...

“Arılar yeryüzünden yok olursa kısa bir süre sonra insan nesli de ortadan kalkar.” Bu tarz dramatik söylemleri siz de duymuşsunuzdur. 2015’te Harvard Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmadan bahsetmeliyim. Bu çalışmaya göre arıların dünyadan yok olması, yılda yaklaşık 1.5 milyon insanın ölümüne, dünya meyve üretiminin yüzde 23, sebzeninse yüzde 16 azalmasına sebep olacak. Yani arı nesli, sadece bal üretimi için değil; doğanın, insanın ve tarım ürünlerinin devamı için de çok önemli.

Arıların dünyadaki ilk canlılardan olduğu ve yaklaşık 50 milyon yıldır varoldukları tahmin ediliyor. Ama insanlıkla ilk karşılaşmaları tahminen 10 bin yıl öncesine dayanıyor. İspanya Valensiya’da bulunan, neolitik döneme ait bir kaya resminde, elinde torba olan ve arılarla çevrili bir kayaya tırmanan adam tasviri var. Bu mağara duvarındaki resminse 7-8 bin yıl önce çizildiği tespit edilmiş.

Ülkemiz, bal üretiminde en önde gelen ülkelerden... Dünya bal üretiminin neredeyse 1/3’ünü sağlayan Çin yaklaşık 550 bin tonla ilk, Türkiye ise 115 bin tonla ikinci sırada. Dünya üretiminde ikinci  sırada olan Türkiye, ihracattaysa oldukça geride ve 22’nci sırada. Bunun temel sebeplerinden biri, ülkemizin bal üretiminde uluslararası standartlara henüz ulaşmamış olması.

ANZER BALININ AROMASI YOĞUN

Ordu, Muğla ve Adana Türkiye’de en çok bal üretilen üç şehir. Ordu, kalite ve verimlilik açısından da birinci sırada geliyor. Muğla’da petek sayısı Ordu’dan çok olsa bile, verimlilik son zamanlardaki orman yangınlarından ve arıcılığın başbelası virüslerden dolayı oldukça düşmüş durumda.

Ülkedeki en kaliteli bal şüphesiz Anzer balı. En çok üretilen bal da çam balı. Marmara ve Batı Karadeniz’deki kestane balı da ülkemizin özel balları arasında sayılıyor.

Anzer balı, Rize’nin Anzer Yaylası’nda üretilmesi, yoğun aroması ve pek çok endemik çiçeğin polenlerinden beslenen arılar tarafından üretilmesiyle ülkemizin en sağlıklı ve değerli balı.

Ülkemizin en özel balları arasında sayılan kestane balı, son zamanlarda diyarı Zonguldak diye bilinse de, Marmara ve Batı Karadeniz’deki pek çok şehrimizde üretiliyor. Bu balın antioksidan değerlerinin çam balından 2 kat daha fazla olduğu biliniyor. Hem bu yüzden hem de kestane ağacı çok daha zor bulunduğundan fiyatı da diğer ballara göre 3-4 kat daha fazla.

Dünyanın en sağlıklı balı olarak bilinen manuka balıysa yarı zamanlı yaşadığım Avustralya ve Yeni Zelanda’nın manuka bitkisinden üretilen en özel bal. Antibakteriyel özelliklerinin diğer ballara göre çok daha yüksek olması, ağır tadı ve yüksek fiyatı sebebiyle adeta bir ilaç gibi tüketiliyor. Sadece gıda olarak değil, çeşitli formlarda akne ve yara tedavisi gibi rahatsızlıklarda da vücuda sürülerek kullanılıyor.

Dünyanın en doğal tatlısı bal. Mutfağımda şekere bir alternatif olarak kullanmayı çok seviyorum. Sadece tatlılarda değil, tuzlu yemeklerin marinasyonlarında da tatlı-ekşi ve tatlı-acı soslarda da her zaman tercih ettiğim bir malzeme. En güzel tavuk marinasyonlarından biri, eşit miktarda bal ve soya sosu karışımından oluşuyor. Bu karışıma servis ederken bir miktar da susam ekleyince tavuklar bambaşka bir lezzete bürünüyor. Aynı zamanda Asya mutfağını çok sevdiğimden, acı-tatlı soslarımda da taze chili biberle balı karıştırmayı çok seviyorum.

Bal, şeker hastalarının dikkat etmesi gereken bir ürün ama dünyanın en kimyasal ürünlerinden olan toz şeker yerine doğal balın kullanılması çok daha sağlıklı. Çay ve kahve tüketiminde ve tatlı yapımında bal şekere göre çok daha faydalı bir alternatif. Özellikle beslenmemize dikkat etmemiz gereken ramazan ayında, sofraların son dokunuşu olarak bir kaşık balı sofranızdan eksik etmeyin. Afiyet, bal olsun.